متن مداحی امام حسین و کربلا + اشعار ویژه نوحه شهادت امام حسین و حضرت ابوالفضل

ماه محرم

متن مداحی امام حسین و کربلا

اشعار و متن های زیبای مداحی امام حسین (ع)، شهادت یاران امام حسین و کربلا را می خوانید. این اشعار ویژه نوحه و مداحی شهادت امام حسین و حضرت ابوالفضل هستند و امیدواریم که این مطلب مذهبی مورد پسند شما قرار بگیرد.

متن نوحه و مداحی ماه محرم و شهادت امام حسین

 شهر کوفه یا حسین         وادی درد و بلاست
پذیرایی کردن از        مهموناش با نیزه هاست
توی این شهر ستم       مردی پیدا نمی شه
تا غریب و نکشن        عقده شون وا نمیشه
کوچه کوچه میرم  و       دم از عشقت میزنم
شده ذکر لب من         به فدات جون و تنم
(یا حبیبی یا حسین)

متن مداحی امام حسین و کربلا

متن مداحی ماه محرم

من که سردار توأم        سردار سر من
توی این شهر نشده      هیچ کسی یاور من
مسلمت تنها شده      بین این شهر بلا
تو رو جون خواهرت      یا حسین کوفه میا
مردم اینجا به من      میزنن زخم زبون
پره سنگ و آتیشه       میون دامناشون
(یا حبیبی یا حسین)

نیمه ی شب شده و       سر رو دیوار می زارم
بین کوچه های شهر       من پناهی ندارم
دل مردم پره از        بی وفایی ای حسین
متاع چشماشونه       بی حیایی ای حسین
نیا که غرق عطش       طفل شیر خواره میشه
گوشواره ی دخترت       با گوشش پاره میشه
(یا حبیبی یا حسین)

روضه های مخصوص ماه محرم

تسلیت ای یاران ماه محرّم شد
ماه محرّم شد
بـزم عزاداران حلقه مـاتم شد
حلقه ماتم شد
جبریل امین سینه زده جامه دریده
خون جگر فاطمه از دیـده چکیده
ماه عزا آمد (2)

گریه کن ای دیده مـاه عزاداری است
ماه عزاداری است
درهمــۀ عــالم خون‌حسین جاری است
‌خون‌حسین‌جاری است
بر پـا شده در مـاه عـزا شور قیامت
زین ماتم عظمی سر مهدی به سلامت
ماه عزا آمد (2)

متن مداحی امام حسین و کربلا

اشعار ویژه شهادت امام حسین

جنّ و ملک بـا هم گریه کنید امشب
گریه کنید امشب
در مهِ خون گردد خون به دل زینب
خون به دل زینب
این ماه به خون خفتن هفتاد و دو یار است
از خـون همـه دشت بـلا باغ و بهار است
ماه عزا آمد (2)

ارض و سما شــورِ روز جزا دارند
روز جزا دارند
فــاطمه و حیــدر هر دو عزا دارند
هر دو عزا دارند
آید به سوی کرب و بلا از دل صحرا
بـا خیـل بنی‌هـاشمیان یوسف زهرا
ماه عزا آمد (2)

در مه خون سقا نقش زمین گردد
نقش زمین گردد
غرقه به خون ماه ام‌بنین گردد
ام‌بنین گردد
در مـاه عـزا کـس نکنـد یـاری زینب
خون گریه کن ای دل به عزاداری زینب
ماه عزا آمد (2)

این مه خون ماه شیون‌ و واویلاست
شیون و واویلاست
در یم خون پرپر دسته گل لیلاست
دسته گل لیلاست
زینب زند از داغ علی بر سر و سینه
ریـزد بـه روی پیکر او اشک سکینه
ماه عزا آمد (2)

دیده به تیغ دوختم، تا مگر از دعای تو
تو نگه افکنی و من، سر فکنم به پای تو

مرگ بود سعادتم که لحظه ی شهادتم
سایه فکنده بر سرم، قامت دلربای تو

گه بدنم به عشق تو، کوچه به کوچه می رود
گاه سر بریده ام گریه کند برای تو

روی کبود دخترم، هدیه به نازدانه ات
جان دو ماه پاره ام، هردو شود فدای تو

ای نفست روان من، کوفه میا به جان من
ورنه به نوک نی رود، رأسِ زتن جدای تو

بخوانید: متن زیبای ماه محرم + جملات با مفاهیم عرفانی و مذهبی ویژه ماه محرم

متن مداحی امام حسین و کربلا

متن نوحه

چنگ زنند گرگ ها، بر تن پاره پاره ات
شسته زخون سر شود، روی خدا، نمای تو

ای که همه وجود من درغم توست نی نوا
بوده به گوشم از ازل قصه ی کربلای تو

کاش به دشت کربلا بودم و کشته می شدم
با شهدای نی نوا، در صف نی نوای تو

روز ازل شنیده ام، می نگرد دو دیده ام
پنجه ی قهر قاتل و طرهّ ی مشک سای تو

آنچه که می کنم نظر، خورده گره به یکدگر
سوز درون میثم و زمزمه ی عزای تو

نوحه های دهه اول محرم

چشم هایش همه را یاد مسیحا انداخت
در حرم زلزله ی شور تماشا انداخت

هیچ چیزی که نمی گفت فقط با گریه
جلوی پای عمو بود خودش را انداخت

با تعجب همه دیدند غم بدرقه اش
کوه طوفان زده را یک تنه از پا انداخت

بی زره رفت و بلا فاصله باران آمد
هر کس از هر طرفی سنگ به یک جا انداخت

متن مداحی امام حسین و کربلا

شعر ویژه مداحی

بی تعادل سر زین است رکابی که نداشت
نیزه ای از بغل امد زد و او را انداخت

اسب ها تاخته و تاخته و تاخته اند
پس طبیعی است چه چیزی به تنش جا انداخت

با عمو گفتن خود جان عمو را برده
آنکه چشمش همه را یاد مسیحا انداخت

شعر نوحه و مداحی مخصوص محرم

 اللهم ارزقنا کربلا
روز و شب دارم دعا           آرزومه اي خدا        ديدن شيش گوشه ي کرببلا
همه رفتن کربلا              به ديار نينوا          اسم من از قلم افتاده خدا
من و اين ديده ي تر        من و قلب پرشرر     من و يک عکس ضريح کربلا
حرم اربابم حسين       صحن بين الحرمين      شده فکر و ذکر و خواب هر شبم
همه سوز و ساز من         اينه امتياز من       که غلام و سينه چاک زينبم
ميرسه تو هيئتا         به مشام جان ما      بوي دلنواز ياس از علقمه
بَه! که چه غوغا ميشه    محشري بر پا ميشه    شب جمعه کربلا با فاطمه
چي ميشه روز جزا           به سپاس گريه ها          ما بشيم از همه آدما جدا
مست شاه نينوا            جاي جنت خدا           ما بشيم ساکن کوي کربلا

متن زیبای ویژه ایام محرم

محمد رضا طاهری

زمینه

السلام و علیک یا ابا عبد الله
السلام و علیک یا حسین ثار الله
السلام علی الحسین
و علی علی ابن الحسین
و علی اولاد الحسین
و علی اصحاب الحسین

*

دیوار کوفه تکیه گاه نمیشه
که بی وفایی کار همیشه گیشه
موعظه م بی اثره                                کوفه چشمش به زره
دل پر الامی دارم
اقا جون پیغامی دارم
حالا که خون من پاماله
از همون نیمه راه بر گرد
میشه روزت سیاه بر گرد
که سر راهتون گوداله
همراه آیینه ها                                  میری آقا هر کجا
برو ولی کوفه نیا
حسین کوفه میا

خشکیده آب مهر نهر کوفه
روی سرم ریخت اتیش شهر کوفه
من تماشایی شدم                        خوب پذیرایی شدم
با یه بغضی پنهون اقا
با چشای گریون اقا
سلام اخرم رو دادم
زدنم تا حسین گفتم
اخرم یا حسین گفتم
بی سر از روی بام افتادم
قناره شد دارشون                                بیا ببین کارشون
تنم و تو بازارشون
حسین کوفه میا

ثانیه های اخر و شمردم
دست گلام و به مادرت سپردم
من فداتم یا حسین                       چشم براتم یا حسین
بیا که اومده ماد
سر جسم من بی سر
ولی انگار میبینم اخر
یه روزی میشه تو گودال
که میره مادرت از حال
تا میاد قاتلت با خنجر
شهید زهرا حسین                   ای اربا اربا حسین
مقطع الاعزا حسین
حسین کوفه میا

جملات ویژه مداحی امام حسین و کربلا

سید مجید بنی فاطمه

یا حبیب من لا حبیب له                             طبیب من لا طبیب له
مجیب من لا مجیب له
یا حسین
محرم اومده داره صدات میاد
صدای گریه عزادارات میاد
صدای طبل و سنج دسته هات میاد
چقدر لباس سیاه به نوکرات میاد
صدای پای ماه                          صدای سوز و اه
صدای مادرت میون قتلگاه
صدای ا باب                             صدای پیچ و تاب
صدای گریه های بچه رباب

یا رفیق من لا رفیق له                             شفیق من لا شفیق له
شفیع من لا شفیع له
یا حسین
دوباره عطر و بوی نذریات میاد
دوباره بوی سیب کربلات میاد
میگن زمانی اشک نوکرات میاد
که مادرت میون روضه هات میاد
صدای مادرت                             دعای مادرت
میمیرم اخرش برای مادرت
قسم به خواهرت                         بگو به دخترت
دعا کنه یه بار برای نوکرت

یا انیس من لا انیس له                    مغیث من لا مغیث له
مجیر من لا مجیر له
یا حسین
تموم عمر من و تو انتظار نذار
برای من یه کربلا کنار بذار
می خوام ببینمت یه بار اگه میشه
کنار شیش گوشه با من قرار بذار
قرار اخرم                                        یه گوشه حرم
نمیشه باورم بیای بالا سرم
شب وفات من                                  اینه دعای من
یه فاتحه بخونی تو برای من

خبر کن ای دل همین امشب، تمام غمهای عالم را
که غرق خون در افق دیدم، هلال ماه محرم را
سلام ای هلال مه نو رسیده، که غرق غباری و رنگت پریده
مگر تو عزادار ماه تمامی؟ که در خون نشستی و قدت خمیده
آمد، ماه آه و اشک و ماتم / دل را، میسپارم دست این غم
باران، میبارد از دیده هر دم
(مظلوم جانم حسین یا ثارلله)

محرم آمد بیا ای دل، دوباره تا خیمه آقا
صدای هل من معین او، دوباره پیچیده در صحرا
ببند ای دل احرام خون در مُحرّم، که شاید شوی مَحرم راز این غم
پی تشنگی باش و سعی صفا کن، که جوشد دمادم ز هر دیده زمزم
گِرد، این خیمه ها میگردم باز / آقا، دل گشته با داغت دمساز
گاهی، نگاهی هم بر ما انداز
(مولا جانم حسین یابن الزهرا)

ببینید: عکس نوشته ماه محرم 98 و اس ام اس های ماه محرم برای استوری و پروفایل

متن مداحی امام حسین و کربلا

متن و جملات مداحی حضرت ابوالفضل

دوباره ای دل حکایت کن، ز داغ بی دردی کوفه
حکایت غربت مردی، اسیر نامردی کوفه
می آید صدایش ز دارالاماره، لبش خشک و خونین دلش پاره پاره:
میا کوفه کوفه وفایی ندارد، شده فصل نامردمی ها دوباره
اینان،حرمت مهمان ندارند/ ترسم،چون من تنهایت بگذارند
تشنه، به تیغ و دشنه سپارند
(مولا جانم حسین یابن الزهرا)

سید مهدی میرداماد

ماه محرم آمد دل ها شد عاشورایی
مثل شهیدان باشیم سر تا پا کربلایی
عهد می بندیم از این پس رنگ دنیا نگیریم
عاشورایی بمانیم عاشورایی بمیریم
می خوانم هر شب با چشم گریان سلام علی شهید العطشان
سالار زینب
***********
کوفه شد کوچه کوچه مبهوت از رزم مسلم
دار الاماره لرزید از کوه عزم مسلم
درس عشق و وفا را باید خواند از مرامش
تا پای جان نهاده سر در راه امامش
در شهر غربت کو اهل دردی
دنیا ندیده چون طوعه مردی
سالار زینب

متن مداحی امام حسین و کربلا

متن ویژه نوحه ایام عزاداری حسینی

عالم اگر که گردد کوفه بی وفایی
بر سر پیمان باشد دل های کربلایی
چون مسلم بر لب ما فریاد یا حسین است
شمشیر و قلب عاشق همواره با حسین است
با عشق و غیرت می بندیم عهدی
عاشورایی با مولامان مهدی
سالار زینب

حاج سید مجید بنی فاطمه

از عرش از میان حسینیه ی خدا

آمد صدای ناله ی حی علی العزا

جمع ملائکه همه گریان شدند و بعد

گفتند همه تسلیت بر ساحت خدا

جبرئیل بال خدمت خود را گشود و گفت

یا رب اجازه هست شوم فرش این عزا

آدم ز جنت آمد و ناله کنان نشست

در بزم استجابت بی قید هر دام

او که هزار بار به گریه نشسته بود

یک یا حسین گفت و همان لحظه شد بپا

آری تمام رحمت خود را خدا گرفت

مضطر بر محرم و این و اشک و گریه ها

آنگاه گفت روضه بخوان ایها الرسول

جانم فدای تشنه لب دشت کربلا

روضه تمام گشت ولی مادری هنوز

آید صدای گریه اش از بین روضه ها

این کشته فتاده به هامون حسین تو

این صید دست و پا زده در خون

حاج محمد رضا طاهری

کبوترم که زدم بال در هوای محرم

به گوش میرسد از کوچه ها صدای محرم

ببین که ماه عزا باز بی تو میشود آغاز

چرا نمیرسی ای صاحب عزای محرم

قسم دهیم خدا را به حق عمه ی سادات

که در فرج به اجابت رسد دعای محرم

ببینید: عکس پروفایل مذهبی شهادت امام حسین (ع) و ماه محرم

 

متن مداحی امام حسین و کربلا

متن ویژه شهادت شهیدان کربلا

برای آنکه فقط اندکی شبیه تو باشند

سیاه پوش شدم مثل تو برای محرم

فقط نه ماه که تمامی سال در غم جدت

سیاه کرده به تن خانه خدای محرم

از ابتدای محرم دعای هر شبم این است

بمیرم و نرسم من به انتهای محرم

چگونه نزد تو بالا بیاورم سر خود را

اگر که جان ندهم بین روضه های محرم

اشعار روضه حضرت ابوالفضل العباس

ناز این دلبر خوش چهره کشیدن دارد
نمک عشق اباالفضل چشیدن دارد

تیغ کافیست، ترنج از سر راهم بردار
مات یوسف شدن انگشت بریدن دارد

راضی ام! زلف بیفشان و زمین گیرم کن
صید تو ظرفیت درد کشیدن دارد

هروله سعی وصفا، یاد تو انداخت مرا
صحن بین الحرمین ست دویدن دارد

حق بده، دست به سوی کمرش بُرد حسین
داغ تو داغ بزرگی ست،خمیدن دارد

اضطراب حرم ازتشنگی مشک تو نیست
بی علمدارشدن، رنگ پریدن دارد

سربازار نباید به تو می خندیدند
جگر گریه گریبان دریدن دارد

اشکهایت سرنی حرف دل زینب بود
مگ ر این چادر پر وصله خریدن دارد   زنوشته شده توسط ....علی اکبر ابراهیمی

 

f84405257.jpg

 

f3402642.jpg

 

لهی! در جلال رحمانی، در کمال سبحانی، نه محتاج زمانی، و نه آرزومند مکانی؛ نه کس به تو ماند، و نه تو به کس مانی، پیداست که در میان جانی، بل جان زنده به چیزی است که تو آنی.

الهی! یکتای بی همتایی، قیّوم توانایی، بر همه چیز بینایی، در همه حال دانایی، از عیب مصفّایی، از شریک مبرّایی، اصل هر دوایی، داروی دلهایی، شاهنشاه فرمانفرمایی، معزّز به تاج کبریایی، مسندنشین استغنایی، خطبه الوهیت را سزایی، به تو زیبد ملک خدایی.

دو الهی

دوشنبه یازدهم آذر ۱۳۹۸ - 13:6 - مهدی قصری - نظر بدهيد

الهی!         

   ظاهری داریم شوریده..باطنی در خواب آلوده..سینه ای داریم پر آتش

       دیده ای داریم پر آب.گاه در آتش سینه میسوزیم گاه از اب چشم غرقاب

 

الهی!

 

 

            بر رخ از خجالت گَرد داریم...

                         و در دل از حسرت درد داریم...

                                         و روی از شرم گناه زرد داریم...

سخنی از امام علی علیه سلام

دوشنبه یازدهم آذر ۱۳۹۸ - 13:3 - مهدی قصری - نظر بدهيد

بسمه تعاتی

... فیه تبیان کل شی ء و ذکر ان الکتاب یصدق بعضه بعضاً و انه لااختلاف فیه ، فقال سبحانه : «ولو کان من عند غیر الله لوجدوا فیه اختلافاً کثیراً» و أن القرآن ظاهره أنیق و باطنه عمیق لا تفنی عجائبه و لا تنقضی غرائبه و لا تکشف الظلمات الا به . خداوند گوید در قرآن بیان هر چیزی است و یاد آور شده است که بعض قرآن ، گواه بعض دیگر است و اختلافی در آن نیست و فرمود: «اگر از سوی خدای یکتا نیامده بود، در آن اختلاف فراوان می یافتند» ظاهر قرآن زیباست ، باطن آن ژرف ناپیداست . عجایب آن سپری نگردد، غرایب آن پایان نرسد و تاریکیها جز بدان زدوده نشود. (2)

استاد محمد تقی جعفری در شرح این خطبه ، ویژگیهایی را که حضرت (ع ) از قرآن ، برشمرده اند، اینگونه بیان می دارد:

1 - عدم تناقض در آیات قرآن : با اینکه قرآن در دوران پرتلاطم و مملو از رویدادهای ضد و نقیض زندگی پیامبر (ص ) نازل شده است ، ولی لحن آیات و سبک و محتوای آنها به هیچ وجه مختلف و متضاد نیست و موضوعات مختلف بدون هیچ گونه تناقضی شرح داده شده است .

2 - نفوذ شگفت انگیز معانی آیات قرآن در تمام سطوح روان آدمی : مفردات و ترکیب آیه های قرآن در درجه ای از فصاحت و زیبایی است که موجب بروز جذبه روانی مافوق شعر می گردد.

3 - عمق معانی قرآن : منظور از این بیان (باطن عمیق )، دشوار بودن و غیر قابل فهم بودن آیات نیست بلکه بدین معناست که قرآن ، همه مسائل نهائی مربوط به انسان و جهان را در آیاتی که کلمات و جملات آن ساده و زیباست ، مطرح می نماید.
 

فواید خواندن قران

یکشنبه دهم آذر ۱۳۹۸ - 17:3 - مهدی قصری - نظر بدهيد

 

1. پاداش قاری قرآن

خداوند، به قرائت کننده قرآن، پاداشی بزرگ خواهد داد. پیامبر اکرم (ص) فرموده‌اند: هرکس برای رضای خدا و آگاهی عمیق در دین، قرآن بخواند، ثواب ملائکه و انبیا و رسولان را خواهد داشت.

2. بالارفتن مقام و درجه قاری در بهشت

«حفص می‌گوید: از امام کاظم (علیه‌السلام) شنیدم که می‌فرمود: درجات بهشت به اندازه آیات قرآن است. به قاری گفته می‌شود: بخوان و [در مراتب بهشت] بالا برو. سپس می‌خواند و مقامش بالا می‌رود»

3. آمیخته شدن قرآن با گوشت و خون قاری

امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: «هر جوان مومنی که قرآن بخواند، قرآن با گوشت و خونش آمیخته خواهد شد.»

4. صفای دل

پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) فرمود: بدون شک این دل‌ها زنگار می‌گیرد؛ همچنانکه آهن زنگ میزند. عرض شد: صیقل آن چیست؟ فرمودند: قرائت قرآن.

5. استجابت دعا

امام باقر (علیه‌السلام) فرمود: «دعا را هنگام چهار چیز غنیمت بشمارید: (از جمله) زمان قرائت قرآن»

6. نورانی شدن خانه

پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) فرمود: «خانه‌هایتان را با تلاوت قرآن نورانی کنید... »

7. افزایش برکت خانه

امام صادق (علیه‌السلام) از امیرمۆمنان علی (علیه‌السلام) چنین نقل می‌کند: «خانه‌ای که در آن، قرآن تلاوت و یادی از خدا شود، برکتش زیاد شده، ملائکه در آنجا حاضر می‌شوند و شیاطین را دور می‌کنند... »

8. بهترین عبادت

پیامبر (صلّی الله علیه و آله) فرمود: «بهترین عبادت امت من، تلاوت قرآن است»

9. بخشش گناهان

همچنین از فواید قرائت قرآن، بخشش گناهان، نوشته شدن حسنه و پاک شدن گناهان است.

10. تخفیف عذاب از پدر و مادر

امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: «هرکس قرآن را تلاوت کند، چشمانش روشنایی یابد و از پدر و مادرش عذاب کم می‌شود، هرچند کافر باشند.»

11. باروری ایمان نیز از آثار قرآن خواندن است.

12. روشنایی چشمان

پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) می‌فرماید: چشم درد داشتم، به جبرئیل شکایت کردم. گفت: پیوسته به قرآن نگاه کن.

فواید خواندن قران

یکشنبه دهم آذر ۱۳۹۸ - 17:3 - مهدی قصری - نظر بدهيد

 

1. پاداش قاری قرآن

خداوند، به قرائت کننده قرآن، پاداشی بزرگ خواهد داد. پیامبر اکرم (ص) فرموده‌اند: هرکس برای رضای خدا و آگاهی عمیق در دین، قرآن بخواند، ثواب ملائکه و انبیا و رسولان را خواهد داشت.

2. بالارفتن مقام و درجه قاری در بهشت

«حفص می‌گوید: از امام کاظم (علیه‌السلام) شنیدم که می‌فرمود: درجات بهشت به اندازه آیات قرآن است. به قاری گفته می‌شود: بخوان و [در مراتب بهشت] بالا برو. سپس می‌خواند و مقامش بالا می‌رود»

3. آمیخته شدن قرآن با گوشت و خون قاری

امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: «هر جوان مومنی که قرآن بخواند، قرآن با گوشت و خونش آمیخته خواهد شد.»

4. صفای دل

پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) فرمود: بدون شک این دل‌ها زنگار می‌گیرد؛ همچنانکه آهن زنگ میزند. عرض شد: صیقل آن چیست؟ فرمودند: قرائت قرآن.

5. استجابت دعا

امام باقر (علیه‌السلام) فرمود: «دعا را هنگام چهار چیز غنیمت بشمارید: (از جمله) زمان قرائت قرآن»

6. نورانی شدن خانه

پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) فرمود: «خانه‌هایتان را با تلاوت قرآن نورانی کنید... »

7. افزایش برکت خانه

امام صادق (علیه‌السلام) از امیرمۆمنان علی (علیه‌السلام) چنین نقل می‌کند: «خانه‌ای که در آن، قرآن تلاوت و یادی از خدا شود، برکتش زیاد شده، ملائکه در آنجا حاضر می‌شوند و شیاطین را دور می‌کنند... »

8. بهترین عبادت

پیامبر (صلّی الله علیه و آله) فرمود: «بهترین عبادت امت من، تلاوت قرآن است»

9. بخشش گناهان

همچنین از فواید قرائت قرآن، بخشش گناهان، نوشته شدن حسنه و پاک شدن گناهان است.

10. تخفیف عذاب از پدر و مادر

امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: «هرکس قرآن را تلاوت کند، چشمانش روشنایی یابد و از پدر و مادرش عذاب کم می‌شود، هرچند کافر باشند.»

11. باروری ایمان نیز از آثار قرآن خواندن است.

12. روشنایی چشمان

پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) می‌فرماید: چشم درد داشتم، به جبرئیل شکایت کردم. گفت: پیوسته به قرآن نگاه کن.

دست نوشته الهی

یکشنبه دهم آذر ۱۳۹۸ - 16:55 - مهدی قصری - نظر بدهيد

بسمه تعالی 

ای کسی که به من جان بخشیدی

مراتوفیق ادب ده

ای تویی رزاق بر هر نیک وبد

مرا یاری ده در درس هایم

وبه من کمک کن در راه خدا قدم بگزارم​​

سخنی از امام علی علم گنجی بزرگ است

یکشنبه دهم آذر ۱۳۹۸ - 16:46 - مهدی قصری - نظر بدهيد

 اَلعِلمُ کَنزٌ عَظیمٌ لایَفنی؛

 

علم گنج بزرکی است که هر چقدر خرج کنی تمام نمی شود 

 

 

 

سخنی ازامام علی علیه سلام درمورد دانش

یکشنبه دهم آذر ۱۳۹۸ - 16:39 - مهدی قصری - نظر بدهيد

 مَن جاءَتهُ مَنِیَّتُهُ وهُوَ یَطلُبُ العِلمَ فبَینَهُ وبَینَ الأنبیاءِ دَرَجَةٌ؛
هر کس در حال طلب دانش مرگش فرا رسد ، میان او و پیامبران تنها یک درجه تفاوت باشد .

 

یکشنبه دهم آذر ۱۳۹۸ - 16:35 - مهدی قصری - نظر بدهيد

   دست ما گیر ای بخشنده بخشاینده...

 

الهی

 

     یاد تو در میان دل و زبان است و مهر تو در میان سر و جان...

 

الهی!

 

   آنچه ما خود کشتیم به بر میار و آنچه تو کشتی آفت ما از آن بازدار...

  

الهی!

 

                             از غافلانیم..نه از کافرانیم...

 

          نگهدار تا پریشان نشویم و در راه آر تا سرگردان نشویم....

 

الهی!

 

  تو بر رحمت خودی و ما بر حاجت خویش...

                               توانگری و ما درویش...

 

مادر

سه شنبه دوازدهم آذر ۱۳۹۸ - 13:37 - مهدی قصری - نظر بدهيد

  •  ایران پنل

درس اقای فیروزی

 

س جدید مهدی طارمی

مهدی طارمی , عکس مهدی طارمی , عکس اینستاگرام مهدی طارمی

مهدی طارمی و جشن تولد

مهدی طارمی , عکس مهدی طارمی , عکس اینستاگرام مهدی طارمی

مهدی طارمی در جشن تولد

مهدی طارمی , عکس مهدی طارمی , عکس اینستاگرام مهدی طارمی

عکس فیسبوک مهدی طارمی

مهدی طارمی , عکس مهدی طارمی , عکس اینستاگرام مهدی طارمی

مهدی طارمی و بهزار پکس

مهدی طارمی , عکس مهدی طارمی , عکس اینستاگرام مهدی طارمی

 

 


 

این مقاله دربارهٔ عید غدیر است. برای اطلاع از ماجرای غدیر، واقعه غدیر را ببینید. برای مطالعه متن خطبه، خطبه غدیر را ببینید.

 

تابلوی غدیر اثر استاد فرشچیان

سید محمد ناظم زاده

موقعیت جغرافیایی منطقه غدیرخم

سید محمد ناظم زاده

موقعیت جغرافیایی منطقه غدیرخم

عید غدیر روز هجدهم ذی‌الحجه از بزرگ‌ترین اعیاد شیعیان. بنابر روایات در روز هجدهم ذی‌حجه سال دهم هجرت پیامبر اکرم(ص) به دستور خدا امام علی(ع) را به مقام خلافت و امامت منصوب کرد. واقعه غدیر در سفر حجة الوداع سال دهم هجری و در سرزمین غدیر خم روی داد.

 

در احادیث شیعه تعابیری هم چون عیدُاللهِ‌ الاکبر (بزرگ‌ترین عید الاهی)، [۱] عید اهل بیت محمد(ص)،[۲] و اشرف الاعیاد (والاترین عید)[۳] برای این روز به کار رفته است.

 

شیعیان در سراسر جهان این روز را جشن گرفته، مراسم مختلفی در گرامی‌داشت آن برگزار می‌کنند. در قرون اخیر برگزاری این جشن از شعائر شیعه محسوب می‌شود.

 

واقعه غدیر

نوشتار اصلی: واقعه غدیر

پیامبر(ص) در ۲۴ یا ۲۵ ذی‌القعده سال ۱۰ هجری همراه با هزاران نفر برای به جای آوردن مناسک حج، از مدینه به طرف مکه حرکت کرد.[۴] از آنجا که این حج، آخرین حج پیامبر (ص) بود به حجة الوداع مشهور شد. وقتی اعمال حج پایان یافت و پیامبر(ص) همراه مسلمانان مکه را ترک و به طرف مدینه حرکت کرد، ۱۸ ذی‌الحجه به غدیر خم رسیدند،[۵] در این مکان جبرئیل آیه تبلیغ را بر پیامبر(ص) نازل کرد و از جانب خداوند، به رسول خدا(ص) امر نمود تا علی(ع) را به عنوان ولی و وصی بعد از خود، به مردم معرفی کند.[۶]

 

خطبه غدیر

نوشتار اصلی: خطبه غدیر

بنابر روایات، رسول خدا(ص)، در غدیر خم مردم را گرد آورد و دست علی(ع) را بلند نمود تا همگان او را ببینند و فرمود: «ای مردم، آیا من از خود شما، بر شما بیشتر ولایت ندارم؟» مردم پاسخ دادند: «آری،‌ای رسول خدا.» حضرت فرمود: «خداوند ولیّ من است و من ولیّ مؤمنین‌ هستم و نسبت به آنان از خود آنان بیشتر ولایت دارم. پس هر کس که من مولای اویم، علی مولای اوست.» رسول خدا(ص) سه‏ بار این جمله را تکرار کرد و فرمود:

 

«خداوندا، دوست بدار و سرپرستی کن، هر کسی که علی را دوست و سرپرست خود بداند و دشمن بدار هر کسی که او را دشمن می‌دارد و یاری نما هر کسی که او را یاری می‌نماید و به حال خود رها کن، هر کس که او را وا می‌‏گذارد.»

سپس خطاب به مردم فرمود: «حاضران این پیام را به غایبان برسانند.»[۷]

 

عید غدیر در احادیث

در کتب اهل سنت روایت شده که هر کس روز هیجدهم ذی الحجه را روزه بگیرد، خداوند ثواب روزه شش ماه را برای او می‌نویسد و این روز، همان روز عید غدیر خم است.[۸]

 

رسول خدا(ص) فرمود:

 

«روز غدیرخم برترین عیدهای امت من است و آن روزی است که خداوند بزرگ دستور داد، برادرم علی بن ابی طالب را به عنوان پرچمدار امتم منصوب کنم، تا بعد از من مردم توسط او هدایت شوند، و آن روزی است که خداوند در آن روز دین را تکمیل و نعمت را بر امت من تمام کرد و اسلام را به عنوان دین برای آنان پسندید.»[۹]

همچنین امام صادق(ع) می‌فرماید:

 

«روز غدیرخم عید بزرگ خداست، خدا پیامبری مبعوث نکرده، مگر اینکه این روز را عید گرفته و عظمت آن را شناخته و نام این روز در آسمان، روز عهد و پیمان در زمین، روز پیمان محکم و حضور همگانی است.»[۱۰]

در روایتی دیگر امام صادق(ع) عید غدیر را عظیم‌ترین و باشرافت‌ترین عید مسلمین می‌دانند که سزاوار است در هر ساعت آن شکر خدا به جای آورده شود و مردم روزه شکرانه بگیرند که روزه این روز معادل شصت سال عبادت است.[۱۱]

 

امام رضا(ع) فرمود:

 

«روز غدیر در میان اهل آسمان مشهورتر است تا میان اهل زمین... اگر مردم ارزش این روز را می‌دانستند، بی‌تردید فرشتگان در هر روز ده بار با آنان مصافحه می‌‏کردند.»[۱۲]

تاریخچه عید و جشن غدیر

شیعیان از دوره‌های نخست، روز غدیر را یکی از عیدهای بزرگ می‌دانسته‌اند و این روز در میان ایشان به عید غدیر معروف و مشهور است. مسعودی (متوفای ۳۴۶ق) تاریخ‌نگار قرن چهارم قمری در التنبیه و الاشراف نوشته است که فرزندان و شیعیان امام علی(ع) این روز را بزرگ می‌دارند.[۱۳] کلینی (متوفای ۳۲۸ق) محدث قرن چهارم نیز در روایتی جشن گرفتن شیعیان را نقل کرده است.[۱۴]

 

پیش از آن نیز فیاض بن محمد بن عمر طوسی روایتی نقل می‌کند که امام رضا(ع) روز غدیر را عید می‌گرفته است.[۱۵] و در سال ۴۸۷ق بیعت با مستعلی بن مستنصر (از حاکمان مصر) در روز عید غدیر خم صورت گرفته است.[۱۶] در مصر خلفای فاطمی عید غدیر را رسمیت دادند و در ایران از سال ۹۰۷ق که شاه اسماعیل صفوی به سلطنت رسید، عید غدیر از اعیاد رسمی است.

 

در قرن‌های اخیر برگزاری جشن عید غدیر از شعائر شیعه محسوب می‌شود. در نجف همه ساله در روز عید غدیر مراسمی در حرم علوی برگزار می‌شود و رجال و علمای شیعه و سفرای کشورهای اسلامی در آن حضور یافته، خطابه‌ها و قصائد غدیریه خوانده می‌شود. در یمن شیعیان زیدی روز غدیر را با جشن و چراغانی برگزار می‌کنند.

 

شب عید غدیر نیز در میان مسلمانان از شب‏‌های معروف شمرده می‌شود.[۱۷]

 

اعمال عید غدیر

روزه گرفتن

غسل کردن

خواندن زیارت امین الله

خواندن دعای ندبه

گفتن این تهنیت در هنگام ملاقات مؤمنین: "اَلحمدُ لِلهِ الّذی جَعَلَنا مِنَ المُتَمَسّکینَ بِولایةِ اَمیرِالمؤمنینَ و الائمةِ المَعصومینَ علیهم السلام"

پوشیدن لباسهای نیکو

زینت کردن

استعمال بوی خوش

صله رحم

اطعام مومنین[۱۸]

خواندن زیارت غدیریه[۱۹]

خواندن نماز عید غدیر. وقت خواندن این نماز هنگام ظهر است. این نماز دو رکعت است و در هر رکعت سوره حمد و بعد از آن، ده مر تبه سوره اخلاص، ده مرتبه آیه الکرسی و ده مرتبه سوره قدر خوانده می‌شود و برای این نماز ثواب بسیاری ذکر شده است.[۲۰] در مورد جواز یا عدم جواز خواندن این نماز به جماعت میان فقها اختلاف نظر وجود

+ نوشته شده در  یکشنبه بیست و چهارم آذر ۱۳۹۸ساعت 19:8  توسط امیرحسین رحیمی  |  یک نظر

 

                   ای معلم ای سر و پا جان من                      

 

 ای طلوع مهتاب تابان من

 

               ای که بی تو کوه علم ریزد زمین                   

 

 ای هستی ،ای خورشید تابان سفید

 

                    اگر بی تو باشد هم جهان                          

 

 نخواهم زنده ماند ای روح من

 

                                        ای که در مقابلت                                         

 

 زبانم قاصر است

 

                ای زمین ،ای کهکشان ،ای کوه علم                 

 

 جان من ،ای هستیم ،ای خون من

 

 ای معلم ،ای سر و پا ،جان من

 

    ای که بی تو بشکند سنگ صبور

 

    ای هستی ،ای خورشید تابان سپید

+ نوشته شده در  جمعه بیست و دوم آذر ۱۳۹۸ساعت 18:6  توسط امیرحسین رحیمی  |  یک نظر

مادر

ناخدای کشتی ساحل مادر است

داوری دلسوزو یاوری با صداقت مادر است

مظهر لطف و صفاو مهربانی  مادر است

در موز عاشقی دانا و خیلی ماهر است

یاور یاری نباشد مثل مادر در جهان 

یهر فرزندان خود یکرنگ و خیلی مهربان 

خانه بی زن مثال باغ بی شاخ و بر است

گرچند باشد باغ خالی از بر است

روشن و گرمی هر خانه ای مادر است

از برای گرمی کاشانه اشپر آذر است

ای بسا شبها نخوابد تا سحر با اظطراب

تا نمایم کودکنالا و گریبانش به خواب

باهزاران خون دل سازد نهالی بارور

روز و شب باشد نگهبان که گردد پر ثمر

چونکه او سازد برای زندگی جانش خدا

حق از او داردتشکر میدهداوراندا

باغ فردوسم بود در زیر پای مادران

در بهشت جاودان هم هست جای مادران

جان خود رادر ره مادر گر فدا سازی کم است

چونکه مادر بهر باشد جان ما چون شبنم است. 

 

 

 

+ نوشته شده در  چهارشنبه بیستم آذر ۱۳۹۸ساعت 19:21  توسط امیرحسین رحیمی  |  یک نظر

صفحه 23 کتاب پیام های آسمانی

تورا سپاس می‌گویم که به من نعمت های زیادی دادی

تورا سپاس می‌گویم که به من پدرو مادر دادی

+ نوشته شده در  چهارشنبه بیستم آذر ۱۳۹۸ساعت 19:2  توسط امیرحسین رحیمی  |  یک نظر

مکان‌های زیارتی:

شهر توریستی راین زیر پای مسافران نوروزی

 

آستان مقدس امامزاده شیرخدا (علیه السلام)

وی ابوالبشائرهاشم از نقبا و سرپرستان سادات کرمان بوده که این محل را به عنوان باغ اختصاصی و عبادتگاه خود برگزیده بود. نسب شریف این امامزاده با نه واسطه به امام جعفرصادق (علیه السلام) منتهی می‌شود، وی سیدی شریف جلیل القدر وعظیم المنزله و نقیب (سرپرست سادات کرمان) بود.

 

علامه نسّابه بیهقی متوفای ۵۶۵ هـ. ق. پس از ذکر نسب شریف او، وی و پدرش را از نقبا و بزرگان سادات کرمان به شمار آورده و می‌نویسد: او پس از پدر بزرگوارش منصب نقابت سادات را در کرمان عهده دار شد و فرزندان او جملگی در کرمان سکونت داشته اند. جد وی امامزاده زیدالحاجی ابوطالب در عبادت و زهد شهرت بسزایی داشت و سیّدی عالم فاضل دیندار بود و به عنوان نسّابه و نقیب کرمان در آنجا می‌زیست و فرزندانش نیز در کرمان بودند.

 

به اعتقاد اهالی، این بزرگوار از فرزندان امام موسی کاظم (علیه السلام) است بعد از متواری شدن به جهت خوف و ظلم از حکام جائر وارد راین شده است.

 

شهر توریستی راین زیر پای مسافران نوروزی

 

آستان مقدس امامزاده زید (علیه السلام)

اهالی شخصیت مدفون در بقعه را از نوادگان امام موسی کاظم (علیه السلام) می‌دانند که با مشجرات موجود همخوانی دارد. نسب شریفش با هفت واسطه به امام هفتم (علیه السلام) منتهی می‌شود، وی سیدی جلیل القدر، عظیم الشأن و بزرگوار بود. امام فخر رازی از علمای بزرگ انساب و متوفای ۶۰۶ هـ ق. همین قول رازی را پذیرفته و امامزاده زید را نقیب و سرپرست سادات سیرجان می‌داند و اضافه می‌کند که از این خانواده در کرمان زیاد بوده اند. وی یک فرزند به نام قاسم داشته که از او محمدرضا و از او نیز طالب و دیگر سادات بافت به وجود آمده اند که قبور آنان در شهرستان بافت زیارتگاه اهالی است. پدر، نیاکان، عمو‌ها و پسرعمو‌های امامزاده سیدزید، جملگی از بزرگان سادات سیرجان، بردسیر، رفسنجان، جیرفت، بافت و زرند بودند که قبر بسیاری از آن‌ها زیارتگاه دوستداران اهل بیت (علیه السلام) است.

 

شهر توریستی راین زیر پای مسافران نوروزی

 

آستان مقدس امامزاده سلطان سیدعلی (علیه السلام)

نسب شریف امامزاده سلطان سیدعلی با نه واسطه به امام حسن مجتبی (علیه السلام) منتهی می شود.

 

گردشگاه‌های طبیعی

شهر توریستی راین زیر پای مسافران نوروزی

 

روستای گیشیگان

روستای زیبا و ییلاقی گیشیگان از روستاهای هدف گردشگریست که در ۳۰ کیلومتری راین و در محدوده‌ای قرار دارد و روستا‌های حسین آباد، گروه و عنبرونک، بخشی از دیدنی‌های آن محسوب می شوند. دسترسی به این روستا از طریق جاده کرمان، راین به درب بهشت، سه راهی عنبرونک و سپس روستای گیشیگان امکانپذیر است.

 

شهر توریستی راین زیر پای مسافران نوروزی

 

کوه هزار

کوه هزار چهارمین قله مرتفع ایران و مرتفع‌ترین قله جنوب ایران است. روستا‌های دامنه کوه هزار، با آب و هوایی دلپذیر در فصل بهار و تابستان پذیرای میهمانان زیادی هستند، مرتفع‌ترین روستای مسکونی ایران، روستای باب زنگی (درزنگی) با ارتفاع بیش از ۳ هزار و ۳۰۰ متر در کوه هزار قرار دارد.

+ نوشته شده در  پنجشنبه چهاردهم آذر ۱۳۹۸ساعت 14:50  توسط امیرحسین رحیمی  |  نظر بدهید

ایزد پاک

ستایش میکنم بر ایزد پاک

که ما را روزی و جان داد از خاک

چو آن دانای راز کار پر

+ نوشته شده در  پنجشنبه چهاردهم آذر ۱۳۹۸ساعت 12:15  توسط امیرحسین رحیمی  |  نظر بدهید

ایزد پاک

ستایش میکنم بر ایزد پاک

که ما را روزی و جان داد از خاک

چو آن دانای راز کار پرداز

نهاد زندگی را کرد آغاز

جهان را از عدم آورد و اراست

که هم عالم به غیب و هم تواناست

چنان با نظم دقت خاک آراست

که شاخ از خاک بر از شاخ برخاست

شتر را از برای بار اورد

برایش در بیابان خار آورد

برای طفل کوچک شیر آورد

برای مادرش تدبیر اورد

برای زینت بستان گل آورد

برای زیور گل بلبل آورد

برای زندگی در ملک هستی

زمین کوه سرکش داد هستی

به دریا آب را انبار فرمود

که باران را از آن ایثار فرمود

میان کوه و دریایش بود راز

که بارانش دهد زین هر دو پرواز

توانایی که جان بخشید بر خاک

روانش داد فهم و عقل ادراک

سزاوار ستایش بوده و هست

که باشد صاحب بالا هر پست

​​

+ نوشته شده در  پنجشنبه چهاردهم آذر ۱۳۹۸ساعت 12:14  توسط امیرحسین رحیمی  |  نظر بدهید

ارگ

 

+ نوشته شده در  چهارشنبه سیزدهم آذر ۱۳۹۸ساعت 15:3  توسط امیرحسین رحیمی  |  نظر بدهید

ارگ راین مربوط به دوره ساسانی است و در استان کرمان، شهرستان کرمان، جنوب غربی شهر کنونی راین جای گرفته‌است و این اثر با نام قلعه راین در تاریخ ۱ فروردین ۱۳۴۵ با شمارهٔ ثبت ۱۲۸۶۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[۱] این بنای خشتی تا حدودی به ارگ تاریخی بم شبیه‌است و بر بالای تپه‌ای قرار دارد.

ارگ رایِن یکی از بزرگ‌ترین بناهای خشتی جهان است. این بنای تاریخی بزرگ با مساحتی بیش از بیست و دو هزار مترمربع، سومین بنای خشتی بزرگ جهان بعد از ارگ بم و ارگ مورچه خورت است؛[نیازمند منبع] که هرساله میزبان هزاران گردشگر داخلی و خارجی است. ارگ راین به سبک معماری ساسانی ساخته شده‌است.

 

محتویات

تاریخچه[ویرایش]

قلعه راین یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی کهن راین است و بر موجودیت راین قبل از اسلام مهر تأیید می‌نهد. گفته می‌شود قدمت آن به دوره ساسانیان بر می‌گردد. در تاریخ کرمان، از قلعه راین در قرن اول ه‍.ق نام برده شده‌است. قلعه‌هایی با قدمت و سابقه بیشتر در این محل وجود داشته که بر اثر حوادث طبیعی از بین رفته‌اند.

توصیف قلعه[ویرایش]

نمایی زیبا از ارگ راین در شب

نقشه قلعه تقریباً مربع شکل و با چندین برج در اطراف مزین شده‌است. دور تا دور قلعه را حصاری دربرگرفته که ارتفاع آن بیش از ده متر است. تنها ورودی قلعه از جبهه شرقی است که با سر در بزرگ و باشکوه به محوطه داخلی راه دارد.

عناصر قلعه عبارت‌اند از بازار، حاکم نشین، خانه‌های اعیانی، چهار انبار، آتشکده و محله‌های عامه نشین. این قلعه بخش عامه‌نشین و اعیان‌نشین دارد و فضاهای معماری مورد نیاز مردم مانند مکتب خانه و ساختمان قرنطینه در آن دیده می‌شود. مصالح کلی آن خشت خام است.

+ نوشته شده در  چهارشنبه سیزدهم آذر ۱۳۹۸ساعت 14:58  توسط امیرحسین رحیمی  |  نظر بدهید

این شهری تاریخی و توریستی در استان کرمان و در دامنه کوه هزار است. این شهر مرکز بخش راین از توابع شهرستان کرمان است و در جنوب شرقی کرمان قرار گرفته‌است. شهر راین یکی از شهرهای خوش آب و هوا و ییلاقی استان کرمان محسوب می‌شود. جمعیت شهر راین بر اساس سرشماری سال نود و پنج ۱۵٬۶۷۲ نفر بوده‌است.[۲]

ارگ تاریخی راین

 

محتویات

تاریخچه و وجه تسمیه[ویرایش]

نام این شهر در گذشته رائین بوده‌است. رائین نام یکی از سرداران بزرگ و شجاع اردشیر دوم، پادشاه ساسانی بوده‌است . رائین در لغت به معنای قنات با شیب ملایم است. این شهر در مسیر بزرگراه شرق به غرب قرار داشته و به عنوان یک منزلگاه مهم مورد توجه بوده‌است. راین با قدمت و تمدن کهن در زمان ساسانیان بواسطه قرار گرفتن در مسیر بزرگراه غرب به شرق موقعیتی مناسب داشته و یکی از مراکز دادو ستد کالا و همچنین بافت پارچه‌های ارزشمندی بوده‌است که حتی به مناطق دور مانند مصر نیز صادر می‌شد. این منطقه در گذشته یکی از مراکز ساخت صنایع دفاعی مانند شمشیر و تفنگ نیز بوده‌است. وزیری مؤلف کتاب جغرافیای کرمان، راین را چنین توصیف کرده‌است: باغستانی فسیح، مرغزاری بدیع آبش با سلسبیل برادر و هوایش با فردوس برابر. در خوبی آب وهوا همچون جنت المأوا، در صفا و فضا بی مثل و همتا.

جغرافیا و آب و هوا[ویرایش]

راین در فاصله یکصد کیلومتری جنوب شرقی کرمان و بر دامنه کوه هزار قرار دارد. جمعیت این شهر بنا به سرشماری سال ۱۳۹۰ (۱۱۰۰۶) نفر است. ارتفاع شهر راین از سطح دریا ۲۲۰۱ متر است. آب و هوای راین معتدل کوهستانی است و زمستان‌های سرد و تابستان‌های خنک دارد. این شهر در دامنه کوه بلند هزار، چهارمین کوه بلند ایران قرار دارد.

فضای سبز شهری[ویرایش]

  • پارک قائم
  • پارک نهم دی

آثار تاریخی[ویرایش]

  • ارگ راین: دومین بنای خشتی بزرگ جهان پس از ارگ بم با مساحت تقریبی ۲٢٬۰۰۰ متر مربع در این شهر قرار دارد.

گردشگاه‌های طبیعی[ویرایش]

  • کوه هزار: کوه هزار چهارمین قله مرتفع ایران[۳] و مرتفع‌ترین قله جنوب ایران است. روستاهای دامنه کوه هزار، با آب و هوایی دلپذیر در فصل بهار و تابستان پذیرای میهمانان زیادی می‌باشند. مرتفع‌ترین روستای مسکونی ایران، روستای باب زنگی (درزنگی) با ارتفاع بیش از ۳۳۰۰ متر در کوه هزار قرار دارد.

درختان کهنسال[ویرایش]

  • درختان کهنسال: در کنار مسجد جامع راین، چنارهای بسیار بزرگی با قدمت بیش از هزار سال وجود دارند. همچنین سرو چهارصد سالهٔ راین در خیابان طالقانی این شهر در مقابل حرم امامزاده زید قرار دارد.
  • درختان بلوار افلاطون: از دیگر جاذبه‌های این شهر است که نظر هر مسافری را جلب می‌کند. وجود درختان بسیار در بلوارافلاطون است که زیبایی خاصی به آن بخشیده‌است.[۴]

آبشار راین[ویرایش]

آبشار راین آبشاری در دامنه‌های کوه هزار است. این آبشار یکی از جاذبه‌های طبیعی گردشگری است.[۵] این آبشار که به نام «زر رود» هم شناخته می‌شود در ۱۴ کیلومتری جنوب غربی راین و بر دامنه‌های جبههٔ شرقی کوه هزار فرو می‌ریزد. آبشار زر رود از ریزش رودخانه‌ای پدید می‌آید که سرچشمه‌های آن در ارتفاعات بالادست و از دل دامنه‌ها و دیواره‌های برف گیر هزار همچون تاج خروس جریان می‌یابد. آبشار راین طی ۴ مرحله فرو می‌ریزد که مرحلهٔ اول ۳ متر و پس از آن ۴ متر، مرحله سوم از لبه پرتگاه تا نقطه‌ای که سنگ بزرگی در دیواره‌ها قفل شده و مرحلهٔ بعد ریزش از سنگ بزرگ تا کف سنگی حوضچهٔ آبشار و پخش آب بر دیواره سنگی شیب دار و حرکت در لابه لای بیدها و کنارهٔ دیواره بلند سنگی است.

به دلیل وجود شیاری در محل ریزش آب، حرکت نمودن در پشت آبشار و لذت بردن از خنکای ذرات آب تجربه‌ای مثال زدنی را به وجود می‌آورد که این تجربه در زمستان تبدیل به یخ نوردی ساده و هیجان‌آور می‌گردد. همچنین مسیر اصلی صعود، به قله از دامنه روبروی آبشار آغاز می‌شود. مسیر حرکت تا ارتفاع ۳۲۰۰ متری در حاشیهٔ رودخانه ادامه دارد و پونه‌ها و گل‌های وحشی طول راه را در بر گرفته‌اند خاطرنشان کرد: این صحنه یکی از زیباترین و شکوهمندترین مسیرهای کوهپیمایی استان کرمان را به وجود آورده‌است.

صنایع دستی[ویرایش]

شمشیر، اسلحه، قندشکن، داس، ساطور، قفل، خنجر، قیچی، انبر و همچنین تاج علم‌های عزاداری از دیگر ساخته‌های فلزکاران این منطقه‌است. صنعت قالیبافی نیز در راین رواج دارد.

منابع[ویرایش]

  1. ↑ پرش به بالا به:۱٫۰ ۱٫۱ خیام؛ رجب قانع. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  2. ↑ پرش به بالا به:۲٫۰ ۲٫۱ «نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵». درگاه ملی آمار. بایگانی‌شده از اصلی (اکسل) در خرداد ۱۳۹۶.
  3.  های کرمان[پیوند مرده]
  4.  همگردی-زیبایی های راین
  5.  کویر[پیوند مرده]

پیوند به بیرون

عکس پرسپولیس برای پروفایل | ۴۰ عکس نوشته زیبا برای هواداران پرسپولیسی

حالا تیم محبوب پرسپولیس حسابی در این روز ها گل کاشته است ۴۰ عکس پرسپولیس برای پروفایل هواداران پرسپولیسی آماده کرده ایم که پروفایل شبکه های اجتاعی شان را هم مثل قلب سرخ شان سرخ پوش کنند. امیدوارم خوشتان بیاید .

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۰)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۳)

پرسپولیس تهران wikipedia پرسپولیس در pes 2015 پرسپولیس دربی ۷۶ پرسپولیس ذوب آهن varzesh 3

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۴)

پرسپولیس سال ۷۶ پرسپولیس شیراز پرسپولیس لخویا پرسپولیس لخویا قطر پرسپولیس نفت

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۵)

پرسپولیس نیوز پرسپولیس نیوز – google search پرسپولیس نیوز – جستجوی google

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۶)

پرسپولیس نیوز.com پرسپولیس ویکی پدیا پرسپولیس.comتهران پرسپولیس.comملوان

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۷)

پرسپولیس.comن پرسپولیس.comنیوز پرچم پرسپولیس hd پیراهن شماره ۹ پرسپولیس

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۸)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۹)

پرسپولیس insta پرسپولیس instagram پرسپولیس khabarkhoon پرسپولیس lnstagram پرسپولیس logo

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۰)

پرسپولیس love پرسپولیس news پرسپولیس padideh پرسپولیس perspoles پرسپولیس perspolice

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۱)

پرسپولیس perspolis پرسپولیس pes 2015 پرسپولیس pes 2016 پرسپولیس pes 2017 پرسپولیس pes2013

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۲)

پرسپولیس png پرسپولیس rozblog پرسپولیس saeed پرسپولیس sms پرسپولیس taremi پرسپولیس tv

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۳)

پرسپولیس varzesh11 پرسپولیس varzesh3 پرسپولیس vs استقلال پرسپولیس vs الهلال

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۴)

پرسپولیس vs ذوب آهن پرسپولیس vs سپاهان پرسپولیس wallpaper پرسپولیس wiki پرسپولیس youtube

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۵)

پرسپولیس استقلال پرسپولیس الاهلی پرسپولیس الغرافه پرسپولیس الوحده پرسپولیس تهران

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۶)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۷)

پرسپولیس ۷۵ پرسپولیس ۷۶ پرسپولیس ۷۷ پرسپولیس ۷۸ پرسپولیس ۷۹ پرسپولیس ۸ تاج پرسپولیس ۸ تایی

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۸)

پرسپولیس ۸ پگاه ۲ پرسپولیس ۸ پگاه گیلان ۲ پرسپولیس ۸۳ پرسپولیس ۸۶ پرسپولیس ۸۶-۸۷ پرسپولیس ۸۷

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۹)

پرسپولیس ۸۷-۸۸ پرسپولیس ۸۸ پرسپولیس ۹ نفره پرسپولیس ۹۰ پرسپولیس ۹۱-۹۲ پرسپولیس ۹۲ پرسپولیس ۹۲-۹۳

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۰)

پرسپولیس ۹۳پرسپولیس ۹۴-۹۵ پرسپولیس ۹۵ پرسپولیس ۹۵-۹۶ پرسپولیس ۹۶ پرسپولیس ۹۶-۹۷ پرسپولیس afc

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۱)

پرسپولیس apk پرسپولیس blogfa پرسپولیس club پرسپولیس facebook پرسپولیس fc پرسپولیس hd

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۲)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۳)

پرسپولیس ۴ شاهین بوشهر ۱پرسپولیس ۴ صبا ۱ پرسپولیس ۴ صبا باتری ۱ پرسپولیس ۴ ملوان ۲ پرسپولیس ۴ نفت تهران ۱

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۴)

پرسپولیس ۵ استقلال اهواز ۱ پرسپولیس ۵ تراکتور ۲ پرسپولیس ۵ شاهین ۲ پرسپولیس ۵ شیرین فراز ۰

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۵)

پرسپولیس ۵ فجر سپاسی ۲ پرسپولیس ۵ فجرسپاسی ۱ پرسپولیس ۵ فجرسپاسی ۲ پرسپولیس ۵ نفت ۱ پرسپولیس ۵ پدیده ۱

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۶)علی اکبر ابراهیمی

عکس پرسپولیس برای پروفایل | ۴۰ عکس نوشته زیبا برای هواداران پرسپولیسی

حالا تیم محبوب پرسپولیس حسابی در این روز ها گل کاشته است ۴۰ عکس پرسپولیس برای پروفایل هواداران پرسپولیسی آماده کرده ایم که پروفایل شبکه های اجتاعی شان را هم مثل قلب سرخ شان سرخ پوش کنند. امیدوارم خوشتان بیاید .

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۰)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۳)

پرسپولیس تهران wikipedia پرسپولیس در pes 2015 پرسپولیس دربی ۷۶ پرسپولیس ذوب آهن varzesh 3

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۴)

پرسپولیس سال ۷۶ پرسپولیس شیراز پرسپولیس لخویا پرسپولیس لخویا قطر پرسپولیس نفت

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۵)

پرسپولیس نیوز پرسپولیس نیوز – google search پرسپولیس نیوز – جستجوی google

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۶)

پرسپولیس نیوز.com پرسپولیس ویکی پدیا پرسپولیس.comتهران پرسپولیس.comملوان

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۷)

پرسپولیس.comن پرسپولیس.comنیوز پرچم پرسپولیس hd پیراهن شماره ۹ پرسپولیس

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۸)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۹)

پرسپولیس insta پرسپولیس instagram پرسپولیس khabarkhoon پرسپولیس lnstagram پرسپولیس logo

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۰)

پرسپولیس love پرسپولیس news پرسپولیس padideh پرسپولیس perspoles پرسپولیس perspolice

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۱)

پرسپولیس perspolis پرسپولیس pes 2015 پرسپولیس pes 2016 پرسپولیس pes 2017 پرسپولیس pes2013

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۲)

پرسپولیس png پرسپولیس rozblog پرسپولیس saeed پرسپولیس sms پرسپولیس taremi پرسپولیس tv

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۳)

پرسپولیس varzesh11 پرسپولیس varzesh3 پرسپولیس vs استقلال پرسپولیس vs الهلال

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۴)

پرسپولیس vs ذوب آهن پرسپولیس vs سپاهان پرسپولیس wallpaper پرسپولیس wiki پرسپولیس youtube

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۵)

پرسپولیس استقلال پرسپولیس الاهلی پرسپولیس الغرافه پرسپولیس الوحده پرسپولیس تهران

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۶)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۷)

پرسپولیس ۷۵ پرسپولیس ۷۶ پرسپولیس ۷۷ پرسپولیس ۷۸ پرسپولیس ۷۹ پرسپولیس ۸ تاج پرسپولیس ۸ تایی

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۸)

پرسپولیس ۸ پگاه ۲ پرسپولیس ۸ پگاه گیلان ۲ پرسپولیس ۸۳ پرسپولیس ۸۶ پرسپولیس ۸۶-۸۷ پرسپولیس ۸۷

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۹)

پرسپولیس ۸۷-۸۸ پرسپولیس ۸۸ پرسپولیس ۹ نفره پرسپولیس ۹۰ پرسپولیس ۹۱-۹۲ پرسپولیس ۹۲ پرسپولیس ۹۲-۹۳

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۰)

پرسپولیس ۹۳پرسپولیس ۹۴-۹۵ پرسپولیس ۹۵ پرسپولیس ۹۵-۹۶ پرسپولیس ۹۶ پرسپولیس ۹۶-۹۷ پرسپولیس afc

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۱)

پرسپولیس apk پرسپولیس blogfa پرسپولیس club پرسپولیس facebook پرسپولیس fc پرسپولیس hd

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۲)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۳)

پرسپولیس ۴ شاهین بوشهر ۱پرسپولیس ۴ صبا ۱ پرسپولیس ۴ صبا باتری ۱ پرسپولیس ۴ ملوان ۲ پرسپولیس ۴ نفت تهران ۱

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۴)

پرسپولیس ۵ استقلال اهواز ۱ پرسپولیس ۵ تراکتور ۲ پرسپولیس ۵ شاهین ۲ پرسپولیس ۵ شیرین فراز ۰

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۵)

پرسپولیس ۵ فجر سپاسی ۲ پرسپولیس ۵ فجرسپاسی ۱ پرسپولیس ۵ فجرسپاسی ۲ پرسپولیس ۵ نفت ۱ پرسپولیس ۵ پدیده ۱

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۶)علی اکبر ابراهیمی

عکس پرسپولیس برای پروفایل | ۴۰ عکس نوشته زیبا برای هواداران پرسپولیسی

حالا تیم محبوب پرسپولیس حسابی در این روز ها گل کاشته است ۴۰ عکس پرسپولیس برای پروفایل هواداران پرسپولیسی آماده کرده ایم که پروفایل شبکه های اجتاعی شان را هم مثل قلب سرخ شان سرخ پوش کنند. امیدوارم خوشتان بیاید .

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۰)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۳)

پرسپولیس تهران wikipedia پرسپولیس در pes 2015 پرسپولیس دربی ۷۶ پرسپولیس ذوب آهن varzesh 3

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۴)

پرسپولیس سال ۷۶ پرسپولیس شیراز پرسپولیس لخویا پرسپولیس لخویا قطر پرسپولیس نفت

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۵)

پرسپولیس نیوز پرسپولیس نیوز – google search پرسپولیس نیوز – جستجوی google

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۶)

پرسپولیس نیوز.com پرسپولیس ویکی پدیا پرسپولیس.comتهران پرسپولیس.comملوان

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۷)

پرسپولیس.comن پرسپولیس.comنیوز پرچم پرسپولیس hd پیراهن شماره ۹ پرسپولیس

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۸)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۹)

پرسپولیس insta پرسپولیس instagram پرسپولیس khabarkhoon پرسپولیس lnstagram پرسپولیس logo

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۰)

پرسپولیس love پرسپولیس news پرسپولیس padideh پرسپولیس perspoles پرسپولیس perspolice

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۱)

پرسپولیس perspolis پرسپولیس pes 2015 پرسپولیس pes 2016 پرسپولیس pes 2017 پرسپولیس pes2013

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۲)

پرسپولیس png پرسپولیس rozblog پرسپولیس saeed پرسپولیس sms پرسپولیس taremi پرسپولیس tv

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۳)

پرسپولیس varzesh11 پرسپولیس varzesh3 پرسپولیس vs استقلال پرسپولیس vs الهلال

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۴)

پرسپولیس vs ذوب آهن پرسپولیس vs سپاهان پرسپولیس wallpaper پرسپولیس wiki پرسپولیس youtube

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۵)

پرسپولیس استقلال پرسپولیس الاهلی پرسپولیس الغرافه پرسپولیس الوحده پرسپولیس تهران

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۶)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۷)

پرسپولیس ۷۵ پرسپولیس ۷۶ پرسپولیس ۷۷ پرسپولیس ۷۸ پرسپولیس ۷۹ پرسپولیس ۸ تاج پرسپولیس ۸ تایی

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۸)

پرسپولیس ۸ پگاه ۲ پرسپولیس ۸ پگاه گیلان ۲ پرسپولیس ۸۳ پرسپولیس ۸۶ پرسپولیس ۸۶-۸۷ پرسپولیس ۸۷

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۹)

پرسپولیس ۸۷-۸۸ پرسپولیس ۸۸ پرسپولیس ۹ نفره پرسپولیس ۹۰ پرسپولیس ۹۱-۹۲ پرسپولیس ۹۲ پرسپولیس ۹۲-۹۳

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۰)

پرسپولیس ۹۳پرسپولیس ۹۴-۹۵ پرسپولیس ۹۵ پرسپولیس ۹۵-۹۶ پرسپولیس ۹۶ پرسپولیس ۹۶-۹۷ پرسپولیس afc

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۱)

پرسپولیس apk پرسپولیس blogfa پرسپولیس club پرسپولیس facebook پرسپولیس fc پرسپولیس hd

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۲)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۳)

پرسپولیس ۴ شاهین بوشهر ۱پرسپولیس ۴ صبا ۱ پرسپولیس ۴ صبا باتری ۱ پرسپولیس ۴ ملوان ۲ پرسپولیس ۴ نفت تهران ۱

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۴)

پرسپولیس ۵ استقلال اهواز ۱ پرسپولیس ۵ تراکتور ۲ پرسپولیس ۵ شاهین ۲ پرسپولیس ۵ شیرین فراز ۰

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۵)

پرسپولیس ۵ فجر سپاسی ۲ پرسپولیس ۵ فجرسپاسی ۱ پرسپولیس ۵ فجرسپاسی ۲ پرسپولیس ۵ نفت ۱ پرسپولیس ۵ پدیده ۱

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۶)علی اکبر ابراهیمی

عکس پرسپولیس برای پروفایل | ۴۰ عکس نوشته زیبا برای هواداران پرسپولیسی

حالا تیم محبوب پرسپولیس حسابی در این روز ها گل کاشته است ۴۰ عکس پرسپولیس برای پروفایل هواداران پرسپولیسی آماده کرده ایم که پروفایل شبکه های اجتاعی شان را هم مثل قلب سرخ شان سرخ پوش کنند. امیدوارم خوشتان بیاید .

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۰)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۳)

پرسپولیس تهران wikipedia پرسپولیس در pes 2015 پرسپولیس دربی ۷۶ پرسپولیس ذوب آهن varzesh 3

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۴)

پرسپولیس سال ۷۶ پرسپولیس شیراز پرسپولیس لخویا پرسپولیس لخویا قطر پرسپولیس نفت

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۵)

پرسپولیس نیوز پرسپولیس نیوز – google search پرسپولیس نیوز – جستجوی google

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۶)

پرسپولیس نیوز.com پرسپولیس ویکی پدیا پرسپولیس.comتهران پرسپولیس.comملوان

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۷)

پرسپولیس.comن پرسپولیس.comنیوز پرچم پرسپولیس hd پیراهن شماره ۹ پرسپولیس

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۸)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۹)

پرسپولیس insta پرسپولیس instagram پرسپولیس khabarkhoon پرسپولیس lnstagram پرسپولیس logo

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۰)

پرسپولیس love پرسپولیس news پرسپولیس padideh پرسپولیس perspoles پرسپولیس perspolice

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۱)

پرسپولیس perspolis پرسپولیس pes 2015 پرسپولیس pes 2016 پرسپولیس pes 2017 پرسپولیس pes2013

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۲)

پرسپولیس png پرسپولیس rozblog پرسپولیس saeed پرسپولیس sms پرسپولیس taremi پرسپولیس tv

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۳)

پرسپولیس varzesh11 پرسپولیس varzesh3 پرسپولیس vs استقلال پرسپولیس vs الهلال

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۴)

پرسپولیس vs ذوب آهن پرسپولیس vs سپاهان پرسپولیس wallpaper پرسپولیس wiki پرسپولیس youtube

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۵)

پرسپولیس استقلال پرسپولیس الاهلی پرسپولیس الغرافه پرسپولیس الوحده پرسپولیس تهران

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۶)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۷)

پرسپولیس ۷۵ پرسپولیس ۷۶ پرسپولیس ۷۷ پرسپولیس ۷۸ پرسپولیس ۷۹ پرسپولیس ۸ تاج پرسپولیس ۸ تایی

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۸)

پرسپولیس ۸ پگاه ۲ پرسپولیس ۸ پگاه گیلان ۲ پرسپولیس ۸۳ پرسپولیس ۸۶ پرسپولیس ۸۶-۸۷ پرسپولیس ۸۷

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۹)

پرسپولیس ۸۷-۸۸ پرسپولیس ۸۸ پرسپولیس ۹ نفره پرسپولیس ۹۰ پرسپولیس ۹۱-۹۲ پرسپولیس ۹۲ پرسپولیس ۹۲-۹۳

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۰)

پرسپولیس ۹۳پرسپولیس ۹۴-۹۵ پرسپولیس ۹۵ پرسپولیس ۹۵-۹۶ پرسپولیس ۹۶ پرسپولیس ۹۶-۹۷ پرسپولیس afc

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۱)

پرسپولیس apk پرسپولیس blogfa پرسپولیس club پرسپولیس facebook پرسپولیس fc پرسپولیس hd

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۲)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۳)

پرسپولیس ۴ شاهین بوشهر ۱پرسپولیس ۴ صبا ۱ پرسپولیس ۴ صبا باتری ۱ پرسپولیس ۴ ملوان ۲ پرسپولیس ۴ نفت تهران ۱

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۴)

پرسپولیس ۵ استقلال اهواز ۱ پرسپولیس ۵ تراکتور ۲ پرسپولیس ۵ شاهین ۲ پرسپولیس ۵ شیرین فراز ۰

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۵)

پرسپولیس ۵ فجر سپاسی ۲ پرسپولیس ۵ فجرسپاسی ۱ پرسپولیس ۵ فجرسپاسی ۲ پرسپولیس ۵ نفت ۱ پرسپولیس ۵ پدیده ۱

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۶)علی اکبر ابراهیمی

عکس پرسپولیس برای پروفایل | ۴۰ عکس نوشته زیبا برای هواداران پرسپولیسی

حالا تیم محبوب پرسپولیس حسابی در این روز ها گل کاشته است ۴۰ عکس پرسپولیس برای پروفایل هواداران پرسپولیسی آماده کرده ایم که پروفایل شبکه های اجتاعی شان را هم مثل قلب سرخ شان سرخ پوش کنند. امیدوارم خوشتان بیاید .

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۰)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۳)

پرسپولیس تهران wikipedia پرسپولیس در pes 2015 پرسپولیس دربی ۷۶ پرسپولیس ذوب آهن varzesh 3

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۴)

پرسپولیس سال ۷۶ پرسپولیس شیراز پرسپولیس لخویا پرسپولیس لخویا قطر پرسپولیس نفت

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۵)

پرسپولیس نیوز پرسپولیس نیوز – google search پرسپولیس نیوز – جستجوی google

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۶)

پرسپولیس نیوز.com پرسپولیس ویکی پدیا پرسپولیس.comتهران پرسپولیس.comملوان

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۷)

پرسپولیس.comن پرسپولیس.comنیوز پرچم پرسپولیس hd پیراهن شماره ۹ پرسپولیس

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۸)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۹)

پرسپولیس insta پرسپولیس instagram پرسپولیس khabarkhoon پرسپولیس lnstagram پرسپولیس logo

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۰)

پرسپولیس love پرسپولیس news پرسپولیس padideh پرسپولیس perspoles پرسپولیس perspolice

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۱)

پرسپولیس perspolis پرسپولیس pes 2015 پرسپولیس pes 2016 پرسپولیس pes 2017 پرسپولیس pes2013

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۲)

پرسپولیس png پرسپولیس rozblog پرسپولیس saeed پرسپولیس sms پرسپولیس taremi پرسپولیس tv

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۳)

پرسپولیس varzesh11 پرسپولیس varzesh3 پرسپولیس vs استقلال پرسپولیس vs الهلال

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۴)

پرسپولیس vs ذوب آهن پرسپولیس vs سپاهان پرسپولیس wallpaper پرسپولیس wiki پرسپولیس youtube

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۵)

پرسپولیس استقلال پرسپولیس الاهلی پرسپولیس الغرافه پرسپولیس الوحده پرسپولیس تهران

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۶)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۷)

پرسپولیس ۷۵ پرسپولیس ۷۶ پرسپولیس ۷۷ پرسپولیس ۷۸ پرسپولیس ۷۹ پرسپولیس ۸ تاج پرسپولیس ۸ تایی

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۸)

پرسپولیس ۸ پگاه ۲ پرسپولیس ۸ پگاه گیلان ۲ پرسپولیس ۸۳ پرسپولیس ۸۶ پرسپولیس ۸۶-۸۷ پرسپولیس ۸۷

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۹)

پرسپولیس ۸۷-۸۸ پرسپولیس ۸۸ پرسپولیس ۹ نفره پرسپولیس ۹۰ پرسپولیس ۹۱-۹۲ پرسپولیس ۹۲ پرسپولیس ۹۲-۹۳

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۰)

پرسپولیس ۹۳پرسپولیس ۹۴-۹۵ پرسپولیس ۹۵ پرسپولیس ۹۵-۹۶ پرسپولیس ۹۶ پرسپولیس ۹۶-۹۷ پرسپولیس afc

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۱)

پرسپولیس apk پرسپولیس blogfa پرسپولیس club پرسپولیس facebook پرسپولیس fc پرسپولیس hd

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۲)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۳)

پرسپولیس ۴ شاهین بوشهر ۱پرسپولیس ۴ صبا ۱ پرسپولیس ۴ صبا باتری ۱ پرسپولیس ۴ ملوان ۲ پرسپولیس ۴ نفت تهران ۱

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۴)

پرسپولیس ۵ استقلال اهواز ۱ پرسپولیس ۵ تراکتور ۲ پرسپولیس ۵ شاهین ۲ پرسپولیس ۵ شیرین فراز ۰

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۵)

پرسپولیس ۵ فجر سپاسی ۲ پرسپولیس ۵ فجرسپاسی ۱ پرسپولیس ۵ فجرسپاسی ۲ پرسپولیس ۵ نفت ۱ پرسپولیس ۵ پدیده ۱

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۶)علی اکبر ابراهیمی

عکس پرسپولیس برای پروفایل | ۴۰ عکس نوشته زیبا برای هواداران پرسپولیسی

حالا تیم محبوب پرسپولیس حسابی در این روز ها گل کاشته است ۴۰ عکس پرسپولیس برای پروفایل هواداران پرسپولیسی آماده کرده ایم که پروفایل شبکه های اجتاعی شان را هم مثل قلب سرخ شان سرخ پوش کنند. امیدوارم خوشتان بیاید .

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۰)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۳)

پرسپولیس تهران wikipedia پرسپولیس در pes 2015 پرسپولیس دربی ۷۶ پرسپولیس ذوب آهن varzesh 3

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۴)

پرسپولیس سال ۷۶ پرسپولیس شیراز پرسپولیس لخویا پرسپولیس لخویا قطر پرسپولیس نفت

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۵)

پرسپولیس نیوز پرسپولیس نیوز – google search پرسپولیس نیوز – جستجوی google

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۶)

پرسپولیس نیوز.com پرسپولیس ویکی پدیا پرسپولیس.comتهران پرسپولیس.comملوان

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۷)

پرسپولیس.comن پرسپولیس.comنیوز پرچم پرسپولیس hd پیراهن شماره ۹ پرسپولیس

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۸)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۹)

پرسپولیس insta پرسپولیس instagram پرسپولیس khabarkhoon پرسپولیس lnstagram پرسپولیس logo

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۰)

پرسپولیس love پرسپولیس news پرسپولیس padideh پرسپولیس perspoles پرسپولیس perspolice

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۱)

پرسپولیس perspolis پرسپولیس pes 2015 پرسپولیس pes 2016 پرسپولیس pes 2017 پرسپولیس pes2013

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۲)

پرسپولیس png پرسپولیس rozblog پرسپولیس saeed پرسپولیس sms پرسپولیس taremi پرسپولیس tv

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۳)

پرسپولیس varzesh11 پرسپولیس varzesh3 پرسپولیس vs استقلال پرسپولیس vs الهلال

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۴)

پرسپولیس vs ذوب آهن پرسپولیس vs سپاهان پرسپولیس wallpaper پرسپولیس wiki پرسپولیس youtube

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۵)

پرسپولیس استقلال پرسپولیس الاهلی پرسپولیس الغرافه پرسپولیس الوحده پرسپولیس تهران

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۶)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۷)

پرسپولیس ۷۵ پرسپولیس ۷۶ پرسپولیس ۷۷ پرسپولیس ۷۸ پرسپولیس ۷۹ پرسپولیس ۸ تاج پرسپولیس ۸ تایی

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۸)

پرسپولیس ۸ پگاه ۲ پرسپولیس ۸ پگاه گیلان ۲ پرسپولیس ۸۳ پرسپولیس ۸۶ پرسپولیس ۸۶-۸۷ پرسپولیس ۸۷

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۹)

پرسپولیس ۸۷-۸۸ پرسپولیس ۸۸ پرسپولیس ۹ نفره پرسپولیس ۹۰ پرسپولیس ۹۱-۹۲ پرسپولیس ۹۲ پرسپولیس ۹۲-۹۳

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۰)

پرسپولیس ۹۳پرسپولیس ۹۴-۹۵ پرسپولیس ۹۵ پرسپولیس ۹۵-۹۶ پرسپولیس ۹۶ پرسپولیس ۹۶-۹۷ پرسپولیس afc

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۱)

پرسپولیس apk پرسپولیس blogfa پرسپولیس club پرسپولیس facebook پرسپولیس fc پرسپولیس hd

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۲)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۳)

پرسپولیس ۴ شاهین بوشهر ۱پرسپولیس ۴ صبا ۱ پرسپولیس ۴ صبا باتری ۱ پرسپولیس ۴ ملوان ۲ پرسپولیس ۴ نفت تهران ۱

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۴)

پرسپولیس ۵ استقلال اهواز ۱ پرسپولیس ۵ تراکتور ۲ پرسپولیس ۵ شاهین ۲ پرسپولیس ۵ شیرین فراز ۰

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۵)

پرسپولیس ۵ فجر سپاسی ۲ پرسپولیس ۵ فجرسپاسی ۱ پرسپولیس ۵ فجرسپاسی ۲ پرسپولیس ۵ نفت ۱ پرسپولیس ۵ پدیده ۱

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۶)علی اکبر ابراهیمی

عکس پرسپولیس برای پروفایل | ۴۰ عکس نوشته زیبا برای هواداران پرسپولیسی

حالا تیم محبوب پرسپولیس حسابی در این روز ها گل کاشته است ۴۰ عکس پرسپولیس برای پروفایل هواداران پرسپولیسی آماده کرده ایم که پروفایل شبکه های اجتاعی شان را هم مثل قلب سرخ شان سرخ پوش کنند. امیدوارم خوشتان بیاید .

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۰)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۳)

پرسپولیس تهران wikipedia پرسپولیس در pes 2015 پرسپولیس دربی ۷۶ پرسپولیس ذوب آهن varzesh 3

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۴)

پرسپولیس سال ۷۶ پرسپولیس شیراز پرسپولیس لخویا پرسپولیس لخویا قطر پرسپولیس نفت

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۵)

پرسپولیس نیوز پرسپولیس نیوز – google search پرسپولیس نیوز – جستجوی google

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۶)

پرسپولیس نیوز.com پرسپولیس ویکی پدیا پرسپولیس.comتهران پرسپولیس.comملوان

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۷)

پرسپولیس.comن پرسپولیس.comنیوز پرچم پرسپولیس hd پیراهن شماره ۹ پرسپولیس

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۸)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۹)

پرسپولیس insta پرسپولیس instagram پرسپولیس khabarkhoon پرسپولیس lnstagram پرسپولیس logo

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۰)

پرسپولیس love پرسپولیس news پرسپولیس padideh پرسپولیس perspoles پرسپولیس perspolice

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۱)

پرسپولیس perspolis پرسپولیس pes 2015 پرسپولیس pes 2016 پرسپولیس pes 2017 پرسپولیس pes2013

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۲)

پرسپولیس png پرسپولیس rozblog پرسپولیس saeed پرسپولیس sms پرسپولیس taremi پرسپولیس tv

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۳)

پرسپولیس varzesh11 پرسپولیس varzesh3 پرسپولیس vs استقلال پرسپولیس vs الهلال

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۴)

پرسپولیس vs ذوب آهن پرسپولیس vs سپاهان پرسپولیس wallpaper پرسپولیس wiki پرسپولیس youtube

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۵)

پرسپولیس استقلال پرسپولیس الاهلی پرسپولیس الغرافه پرسپولیس الوحده پرسپولیس تهران

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۶)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۷)

پرسپولیس ۷۵ پرسپولیس ۷۶ پرسپولیس ۷۷ پرسپولیس ۷۸ پرسپولیس ۷۹ پرسپولیس ۸ تاج پرسپولیس ۸ تایی

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۸)

پرسپولیس ۸ پگاه ۲ پرسپولیس ۸ پگاه گیلان ۲ پرسپولیس ۸۳ پرسپولیس ۸۶ پرسپولیس ۸۶-۸۷ پرسپولیس ۸۷

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۹)

پرسپولیس ۸۷-۸۸ پرسپولیس ۸۸ پرسپولیس ۹ نفره پرسپولیس ۹۰ پرسپولیس ۹۱-۹۲ پرسپولیس ۹۲ پرسپولیس ۹۲-۹۳

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۰)

پرسپولیس ۹۳پرسپولیس ۹۴-۹۵ پرسپولیس ۹۵ پرسپولیس ۹۵-۹۶ پرسپولیس ۹۶ پرسپولیس ۹۶-۹۷ پرسپولیس afc

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۱)

پرسپولیس apk پرسپولیس blogfa پرسپولیس club پرسپولیس facebook پرسپولیس fc پرسپولیس hd

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۲)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۳)

پرسپولیس ۴ شاهین بوشهر ۱پرسپولیس ۴ صبا ۱ پرسپولیس ۴ صبا باتری ۱ پرسپولیس ۴ ملوان ۲ پرسپولیس ۴ نفت تهران ۱

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۴)

پرسپولیس ۵ استقلال اهواز ۱ پرسپولیس ۵ تراکتور ۲ پرسپولیس ۵ شاهین ۲ پرسپولیس ۵ شیرین فراز ۰

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۵)

پرسپولیس ۵ فجر سپاسی ۲ پرسپولیس ۵ فجرسپاسی ۱ پرسپولیس ۵ فجرسپاسی ۲ پرسپولیس ۵ نفت ۱ پرسپولیس ۵ پدیده ۱

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۶)علی اکبر ابراهیمی

عکس پرسپولیس برای پروفایل | ۴۰ عکس نوشته زیبا برای هواداران پرسپولیسی

حالا تیم محبوب پرسپولیس حسابی در این روز ها گل کاشته است ۴۰ عکس پرسپولیس برای پروفایل هواداران پرسپولیسی آماده کرده ایم که پروفایل شبکه های اجتاعی شان را هم مثل قلب سرخ شان سرخ پوش کنند. امیدوارم خوشتان بیاید .

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۰)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۳)

پرسپولیس تهران wikipedia پرسپولیس در pes 2015 پرسپولیس دربی ۷۶ پرسپولیس ذوب آهن varzesh 3

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۴)

پرسپولیس سال ۷۶ پرسپولیس شیراز پرسپولیس لخویا پرسپولیس لخویا قطر پرسپولیس نفت

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۵)

پرسپولیس نیوز پرسپولیس نیوز – google search پرسپولیس نیوز – جستجوی google

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۶)

پرسپولیس نیوز.com پرسپولیس ویکی پدیا پرسپولیس.comتهران پرسپولیس.comملوان

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۷)

پرسپولیس.comن پرسپولیس.comنیوز پرچم پرسپولیس hd پیراهن شماره ۹ پرسپولیس

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۸)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۹)

پرسپولیس insta پرسپولیس instagram پرسپولیس khabarkhoon پرسپولیس lnstagram پرسپولیس logo

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۰)

پرسپولیس love پرسپولیس news پرسپولیس padideh پرسپولیس perspoles پرسپولیس perspolice

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۱)

پرسپولیس perspolis پرسپولیس pes 2015 پرسپولیس pes 2016 پرسپولیس pes 2017 پرسپولیس pes2013

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۲)

پرسپولیس png پرسپولیس rozblog پرسپولیس saeed پرسپولیس sms پرسپولیس taremi پرسپولیس tv

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۳)

پرسپولیس varzesh11 پرسپولیس varzesh3 پرسپولیس vs استقلال پرسپولیس vs الهلال

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۴)

پرسپولیس vs ذوب آهن پرسپولیس vs سپاهان پرسپولیس wallpaper پرسپولیس wiki پرسپولیس youtube

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۵)

پرسپولیس استقلال پرسپولیس الاهلی پرسپولیس الغرافه پرسپولیس الوحده پرسپولیس تهران

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۶)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۷)

پرسپولیس ۷۵ پرسپولیس ۷۶ پرسپولیس ۷۷ پرسپولیس ۷۸ پرسپولیس ۷۹ پرسپولیس ۸ تاج پرسپولیس ۸ تایی

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۸)

پرسپولیس ۸ پگاه ۲ پرسپولیس ۸ پگاه گیلان ۲ پرسپولیس ۸۳ پرسپولیس ۸۶ پرسپولیس ۸۶-۸۷ پرسپولیس ۸۷

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۹)

پرسپولیس ۸۷-۸۸ پرسپولیس ۸۸ پرسپولیس ۹ نفره پرسپولیس ۹۰ پرسپولیس ۹۱-۹۲ پرسپولیس ۹۲ پرسپولیس ۹۲-۹۳

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۰)

پرسپولیس ۹۳پرسپولیس ۹۴-۹۵ پرسپولیس ۹۵ پرسپولیس ۹۵-۹۶ پرسپولیس ۹۶ پرسپولیس ۹۶-۹۷ پرسپولیس afc

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۱)

پرسپولیس apk پرسپولیس blogfa پرسپولیس club پرسپولیس facebook پرسپولیس fc پرسپولیس hd

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۲)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۳)

پرسپولیس ۴ شاهین بوشهر ۱پرسپولیس ۴ صبا ۱ پرسپولیس ۴ صبا باتری ۱ پرسپولیس ۴ ملوان ۲ پرسپولیس ۴ نفت تهران ۱

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۴)

پرسپولیس ۵ استقلال اهواز ۱ پرسپولیس ۵ تراکتور ۲ پرسپولیس ۵ شاهین ۲ پرسپولیس ۵ شیرین فراز ۰

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۵)

پرسپولیس ۵ فجر سپاسی ۲ پرسپولیس ۵ فجرسپاسی ۱ پرسپولیس ۵ فجرسپاسی ۲ پرسپولیس ۵ نفت ۱ پرسپولیس ۵ پدیده ۱

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۶)علی اکبر ابراهیمی

عکس پرسپولیس برای پروفایل | ۴۰ عکس نوشته زیبا برای هواداران پرسپولیسی

حالا تیم محبوب پرسپولیس حسابی در این روز ها گل کاشته است ۴۰ عکس پرسپولیس برای پروفایل هواداران پرسپولیسی آماده کرده ایم که پروفایل شبکه های اجتاعی شان را هم مثل قلب سرخ شان سرخ پوش کنند. امیدوارم خوشتان بیاید .

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۰)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۳)

پرسپولیس تهران wikipedia پرسپولیس در pes 2015 پرسپولیس دربی ۷۶ پرسپولیس ذوب آهن varzesh 3

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۴)

پرسپولیس سال ۷۶ پرسپولیس شیراز پرسپولیس لخویا پرسپولیس لخویا قطر پرسپولیس نفت

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۵)

پرسپولیس نیوز پرسپولیس نیوز – google search پرسپولیس نیوز – جستجوی google

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۶)

پرسپولیس نیوز.com پرسپولیس ویکی پدیا پرسپولیس.comتهران پرسپولیس.comملوان

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۷)

پرسپولیس.comن پرسپولیس.comنیوز پرچم پرسپولیس hd پیراهن شماره ۹ پرسپولیس

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۸)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۳۹)

پرسپولیس insta پرسپولیس instagram پرسپولیس khabarkhoon پرسپولیس lnstagram پرسپولیس logo

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۰)

پرسپولیس love پرسپولیس news پرسپولیس padideh پرسپولیس perspoles پرسپولیس perspolice

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۱)

پرسپولیس perspolis پرسپولیس pes 2015 پرسپولیس pes 2016 پرسپولیس pes 2017 پرسپولیس pes2013

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۲)

پرسپولیس png پرسپولیس rozblog پرسپولیس saeed پرسپولیس sms پرسپولیس taremi پرسپولیس tv

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۳)

پرسپولیس varzesh11 پرسپولیس varzesh3 پرسپولیس vs استقلال پرسپولیس vs الهلال

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۴)

پرسپولیس vs ذوب آهن پرسپولیس vs سپاهان پرسپولیس wallpaper پرسپولیس wiki پرسپولیس youtube

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۵)

پرسپولیس استقلال پرسپولیس الاهلی پرسپولیس الغرافه پرسپولیس الوحده پرسپولیس تهران

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۶)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۷)

پرسپولیس ۷۵ پرسپولیس ۷۶ پرسپولیس ۷۷ پرسپولیس ۷۸ پرسپولیس ۷۹ پرسپولیس ۸ تاج پرسپولیس ۸ تایی

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۸)

پرسپولیس ۸ پگاه ۲ پرسپولیس ۸ پگاه گیلان ۲ پرسپولیس ۸۳ پرسپولیس ۸۶ پرسپولیس ۸۶-۸۷ پرسپولیس ۸۷

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۴۹)

پرسپولیس ۸۷-۸۸ پرسپولیس ۸۸ پرسپولیس ۹ نفره پرسپولیس ۹۰ پرسپولیس ۹۱-۹۲ پرسپولیس ۹۲ پرسپولیس ۹۲-۹۳

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۰)

پرسپولیس ۹۳پرسپولیس ۹۴-۹۵ پرسپولیس ۹۵ پرسپولیس ۹۵-۹۶ پرسپولیس ۹۶ پرسپولیس ۹۶-۹۷ پرسپولیس afc

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۱)

پرسپولیس apk پرسپولیس blogfa پرسپولیس club پرسپولیس facebook پرسپولیس fc پرسپولیس hd

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۲)

عکس پرسپولیس برای پروفایل

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۳)

پرسپولیس ۴ شاهین بوشهر ۱پرسپولیس ۴ صبا ۱ پرسپولیس ۴ صبا باتری ۱ پرسپولیس ۴ ملوان ۲ پرسپولیس ۴ نفت تهران ۱

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۴)

پرسپولیس ۵ استقلال اهواز ۱ پرسپولیس ۵ تراکتور ۲ پرسپولیس ۵ شاهین ۲ پرسپولیس ۵ شیرین فراز ۰

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۵)

پرسپولیس ۵ فجر سپاسی ۲ پرسپولیس ۵ فجرسپاسی ۱ پرسپولیس ۵ فجرسپاسی ۲ پرسپولیس ۵ نفت ۱ پرسپولیس ۵ پدیده ۱

عکس پرسپولیس برای پروفایل (۵۶)علی اکبر ابراهیمی


حسین بن علی بن ابی‌طالب(ع)، مشهور به اباعبدالله و سیدالشهداء (۴-۶۱ق)، امام سوم شیعیان است، که ده سال امامت را بر عهده داشت و در واقعه عاشورا به شهادت رسید. او فرزند دوم امام علی(ع) و فاطمه زهرا(س) و نوه حضرت محمد(ص) است.
بنابر گزارش‌های تاریخی شیعه و اهل سنت، پیامبر اسلام(ص) هنگام تولد او از شهادتش خبر داد و نام «حسین» را برای او برگزید. رسول خدا، حَسَنَین (امام حسن و امام حسین) را بسیار دوست داشت و همه را به دوست داشتن آن دو سفارش می‌کرد. امام حسین(ع) از اصحاب کِساء و از حاضران در ماجرای مُباهله و یکی از اهل بیت پیامبر است که آیه تطهیر درباره آنان نازل شده است. روایت‌های متعددی از حضرت محمد(ص) در فضیلت امام حسین نقل شده است؛ از جمله «حسن و حسین سرور جوانان بهشت‌اند» و «حسین چراغ هدایت و کشتی نجات است.»
از زندگی سومین امام شیعیان در مدت سه دهه پس از وفات پیامبر(ص)، گزارش‌های اندکی وجود دارد. او در دوره خلافت امیرالمؤمنین(ع) در کنار پدر بود و در جنگ‌های آن دوره شرکت داشت. در زمان امامت امام حسن(ع) پیرو و پشتیبان او بود و اقدام او در صلح با معاویه را تأیید کرد. پس از شهادت وی نیز، تا زمانی که معاویه زنده بود، به پیمان برادر وفادار ماند و در پاسخ به نامه برخی از شیعیان کوفه که برای پذیرش رهبری او و قیام در برابر بنی‌امیه اعلام آمادگی کردند، آنان را به صبر تا زمان مرگ معاویه فراخواند.
دوره امامت حسین بن علی(ع) با حکومت معاویه همزمان بود. بنابر گزارش‌های تاریخی، امام حسین(ع) در مواردی به عملکرد معاویه سخت اعتراض کرده است، از جمله پس از کشته شدن حجر بن عَدی نامه‌ای توبیخ‌آمیز برای او نوشت و در ماجرای ولایتعهدی یزید نیز از پذیرش بیعت خودداری کرد و در سخنانی در حضور معاویه و دیگران، این اقدام معاویه را نکوهید و یزید را فردی نالایق خواند و خود را سزاوار خلافت دانست. خطبه امام حسین در منا را نیز موضعی سیاسی در برابر اُمویان به شمار آورده‌اند. با این حال، نقل شده است که معاویه مانند خلفای سه‌گانه، در ظاهر به حسین بن علی(ع) احترام می‌گذاشت.
پس از مرگ معاویه، امام حسین(ع) بیعت با یزید را مشروع ندانست و با توجه به فرمان یزید برای کشتن او در صورت خودداری از بیعت، در ۲۸ رجب سال ۶۰ق از مدینه به مکه رفت. در مدت چهار ماه حضور در مکه، نامه‌های فراوانی از سوی مردم کوفه برای پذیرش زمامداری دریافت کرد و پس از آنکه فرستاده‌اش مسلم بن عقیل، همدلی کوفیان را تأیید کرد، در ۸ ذی‌الحجه، پیش از آنکه از پیمان‌شکنی بعدی کوفیان و کشته شدن مسلم باخبر شود، به سمت کوفه حرکت کرد.
وقتی ابن زیاد والی کوفه از حرکت حسین(ع) به سمت کوفه باخبر شد، لشکری به سوی او فرستاد و پس از آنکه سپاهیان حُرّ بن یزید راه را بر امام بستند، او مجبور شد مسیر خود را به سمت کربلا تغییر دهد. در روز عاشورا میان امام حسین و یارانش با لشکر کوفه به فرماندهی عمر بن سعد جنگی درگرفت که به شهادت امام و یارانش انجامید. پس از آن، زنان و کودکان و امام سجاد(ع) که آن زمان بیمار بود، به اسارت درآمدند و به کوفه و سپس شام فرستاده شدند. پیکر امام حسین و یارانش روز ۱۱ یا ۱۳ محرم، توسط بنی‌اسد در کربلا به خاک سپرده شد.
درباره حرکت امام حسین از مدینه تا کربلا، دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد. بر اساس یک دیدگاه او برای تشکیل حکومت قیام کرد، ولی برخی معتقدند این حرکت برای حفظ جان بود. شهادت حسین بن علی(ع) تأثیر عمیقی بر مسلمانان و شیعیان در طول تاریخ داشته و الهام‌بخش مبارزات و قیام‌های متعددی بوده است. شیعیان به پیروی از امامان شیعه اهتمام ویژه‌ای به گریه و سوگواری بر حسین بن علی، به ویژه در ماه محرم و صفر دارند. زیارت امام حسین نیز در روایات معصومین مورد تأکید قرار گرفته و حرم او زیارتگاه شیعیان است.
حسین بن علی(ع) افزون بر جایگاهی که در میان شیعیان به عنوان سومین امام و سرور شهیدان دارد، نزد اهل سنت نیز به سبب فضایلی که از زبان پیامبر(ص) درباره او نقل شده است و همچنین ایستادگی او در برابر یزید، گرامی داشته می‌شود.
مجموعه سخنان و آثار او در قالب حدیث، دعا، نامه، شعر و خطبه در کتاب موسوعة کلمات الامام الحسین و کتاب مسند الامام الشهید گردآوری شده و درباره شخصیت و زندگی وی نیز، آثار فراوانی در قالب دانشنامه‌، زندگی‌نامه، مَقتل و تاریخ تحلیلی نگاشته شده است.[نهفتن]گاه‌شمار زندگی امام حسین(ع)۳ یا ۵ شعبان۴ق.تولد[۱]۷ق.نزول آیه تطهیر در مورد اصحاب کساء[۲]۲۴ ذی‌الحجه ۹ق.حضور در مباهله[۳]ربیع‌الاول ۱۱ق.رفتن به درِ خانه انصار و اهل بدر به همراه پدر، مادر و برادرش، برای باز پس گرفتن حق خلافت امام علی(ع).[۴]ذی‌الحجه ۳۵ قخواندن خطبه برای مردم پس از بیعت آنان با امام علی[۵]جمادی‌الآخر ۳۶ق.حضور در جنگ جمل[۶]صفر ۳۷قحضور در جنگ صفین[۷]صفر ۳۸قحضور در جنگ نهروان[۸]۴۱ق.بازگشت از کوفه به مدینه[۹]۲۸ صفر ۵۰ق.شهادت امام حسن(ع)[۱۰] و آغاز امامت امام حسین(ع)۵۱ یا ۵۲ یا ۵۳ق.[۱۱]نوشتن نامه اعتراض‌آمیز به معاویه برای کشتن حجر بن عدی و یارانش۵۸ق.ایراد خطبه در منا[۱۲]۲۶ رجب ۶۰ق.احضار به دارالاماره برای بیعت با یزید[۱۳]۲۸ رجب ۶۰ق.خروج از مدینه به سمت مکه [۱۴]۳ شعبان ۶۰ق.ورود به مکه[۱۵]۱۰ تا ۱۴ رمضان ۶۰ق.دریافت نامه‌هایی از سوی کوفیان[۱۶]۱۵ رمضان ۶۰ق.اعزام مسلم به عنوان نماینده خود به کوفه[۱۷]۸ ذیحجه ۶۰ق.خروج از مکه به سمت کوفه.[۱۸]۲ محرم ۶۱ق.ورود به کربلا.[۱۹]۹ محرم ۶۱ق.اعلام جنگ عمر سعد و مهلت خواستن امام[۲۰]۱۰ محرم ۶۱ق.واقعه عاشورا و شهادت امام حسین و یارانش[۲۱]
 محتویات
 [نهفتن] ۱جایگاه۱.۱در منابع حدیثی و تاریخی۱.۲در فرهنگ شیعه۱.۳در نگاه اهل سنت۲نام، نسب، کنیه، القاب۳زندگی نامه۳.۱دوران خلفای سه‌گانه۳.۲دوران حکومت امام علی(ع)۳.۳دوران امام حسن(ع)۳.۴همسران و فرزندان۴دوران امامت۴.۱دلائل امامت۴.۲پایبندی به صلح امام حسن۴.۳موضع‌گیری دربرابر اقدامات معاویه۴.۴واکنش به خلافت یزید۵واقعه کربلا۵.۱دیدگاه‌ها و پیامدها۶ویژگی‌ها و فضایل۷سوگواری و زیارت۷.۱اربعین حسینی۸حرم و حائر حسینی۹میراث معنوی امام حسین۱۰کتاب‌شناسی۱۱جستارهای وابسته۱۲پانویس۱۳منابع۱۴پیوند به بیرونجایگاه
حسین بن علی(ع) سومین[یادداشت ۱] امام شیعیان، فرزند نخستین امام شیعیان و نوه پیامبر اسلام(ص) است.[۲۲] در منابع اسلامی روایات فراوانی درباره فضائل او وجود دارد و شیعیان برای او جایگاه ویژه‌ای قائل هستند. حسین بن علی در نزد اهل سنت نیز از احترام برخوردار است.در منابع حدیثی و تاریخی
بنابر روایات شیعه و سنی، حسین بن علی(ع) یکی از اصحاب کساء است[۲۳] و در ماجرای مباهله نیز حضور داشت[۲۴] و به همراه برادرش، مصداق کلمه «ابناءَنا» در آیه مباهله هستند.[۲۵] او همچنین یکی از اهل بیت است که آیه تطهیر درباره آنان نازل شده است.[۲۶]
امام حسین(ع) پس از شهادت امام حسن(ع)، با وجود افرادی که از نظر سن بزرگ‌تر از وی بودند، شریف‌ترین فرد از بنی هاشم به شمار می‌رفت. بنا بر نقل یعقوبی، معاویه پس از شهادت حسن بن علی به ابن عباس گفت: از این پس تو سرور قوم خود هستی. ابن عباس در پاسخ گفت: تا زمانی که حسین هست، نه.[۲۷] همچنین گزارش‌هایی از مشورت بنی‌هاشم با حسین بن علی و ترجیح نظر او بر دیگران وجود دارد.[۲۸] نقل شده است عمرو بن عاص نیز او را محبوب‌ترین فرد از زمینیان نزد اهل آسمان می‌دانست.[۲۹]در فرهنگ شیعه
شهادت حسین بن علی در واقعه عاشورای سال ۶۱ق. سبب شد شخصیت وی برای شیعیان و حتی غیر شیعیان، بیشتر در بعد حق‌طلبی، شجاعت و شهادت نمایان گردد و دیگر صفات و ویژگی‌هایی که در روایات برای او ذکر شده، تا اندازه‌ای تحت الشعاع قرار گیرد.[۳۰] این واقعه دست کم از آن جهت که نخستین بی‌حرمتی و تعرض آشکار به خاندان پیامبر(ص) بود، تاثیر عمیقی بر تاریخ و فرهنگ شیعه گذاشت[۳۱] و به نماد ظلم‌ستیزی، پیروزی خون بر شمشیر، امر به معروف و نهی از منکر، ایثار و فداکاری تبدیل شد.[۳۲]
تاثیرگذاری شهادت امام حسین تا بدانجا بود که عده‌ای معتقد شده‌اند شکل‌گیری مذهب تشیع و جدا شدن شیعیان از اهل سنت، پس از شهادت وی رخ داده است.[۳۳] در طول تاریخ اسلام قیام‌هایی با الگو گرفتن از قیام امام حسین(ع) شکل گرفته که با شعار یا لثارات الحسین بوده است.[۳۴]
دو ماه محرم و صفر در فرهنگ شیعه جایگاه ویژه‌ای دارند و بخصوص در روزهای تاسوعا و عاشورا و اربعین حسینی مجموعه آیین‌های گوناگونی در پاسداشت این مناسبت بر پا می‌شود.[۳۵] شیعیان به هنگام نوشیدن آب، از تشنگی امام حسین یاد می‌کنند و بر او سلام می‌دهند.[۳۶]در نگاه اهل سنت
منابع روایی معتبر اهل سنت احادیث فراوانی درباره جایگاه و فضایل حسین بن علی(ع) نقل کرده‌اند.[۳۷][۳۸] گذشته از روایات فضائل، مقام امام حسین(ع) در اعتقاد مسلمانان تا حد زیادی برخاسته از آن است که وی در راه خدا از جان و مال و نزدیکان خود گذشت.[۳۹]
با این حال، در میان اهل سنت دو دیدگاه درباره قیام امام حسین(ع) وجود دارد: دسته‌ای آن را نکوهش کرده و بسیاری نیز آن را ستوده‌اند. از جمله مخالفان، ابوبکر ابن عربی است که در صدد نکوهش اقدام حسین(ع) برآمده و گفته است مردم به سبب شنیدن احادیثی از پیامبر (درباره جنگ با کسانی که بخواهند امت را متفرق کنند)، با حسین جنگیدند.[۴۰] ابن تیمیه نیز معتقد است اقدام حسین بن علی(ع) نه تنها موجب اصلاح اوضاع نشد، که به شر و فتنه انجامید.[۴۱]اقبال لاهوری:تا قیامت قطع استبداد کرد موج خون او، چمن ایجاد کردمدعایش سلطنت بودی اگر خود نکردی با چنین سامان سفررمز قرآن از حسین آموختیم زآتش او شعله‌ها افروختیم[۴۲]
ابن خلدون به سخن ابن عربی واکنش نشان داده و با تاکید بر شرط بودن وجودِ امام عادل برای جنگ با ستمکاران، حسین(ع) را عادل‌ترین فرد در زمان خود برای این جنگ برشمرده است.[۴۳] او در جای دیگر گفته است: وقتی فسق یزید بر همگان آشکار شد، حسین بر خود واجب دید که بر او خروج کند، چون خود را دارای اهلیت و قدرت برای این کار می‌دانست[۴۴] آلوسی از عالمان سنی نیز در کتاب روح المعانی زبان به نفرین ابن عربی گشوده و این سخن او را دروغ و تهمتی بزرگ شمرده است.[۴۵]
عباس محمود عقاد نویسنده کتاب «ابوالشهداء، الحسین بن علی» نوشته است: اوضاع در زمان یزید به حدی رسیده بود که جز شهادت آن را علاج نمی‌کرد.[۴۶] وی معتقد است چنین قیامی تنها از سوی انسان‌های نادری رقم می‌خورد که برای این کار ساخته شده‌اند و نمی‌توان حرکت آنان را با دیگران مقایسه کرد چرا که اینان، گونه‌ای دیگر می‌فهمند و چیزی دیگر می‌طلبندد.[۴۷] طه حسین نویسنده معاصر اهل سنت معتقد است بیعت نکردن حسین از سر عناد و لجبازی نبود. او می‌دانست که اگر با یزید بیعت کند، به وجدانش خیانت کرده و با دینش مخالفت ورزیده است چرا که از نظر او، بیعت با یزید گناه بود.[۴۸] عمر فروخ با تاکید بر اینکه سکوت در برابر ظلم به هیچ وجه جایز نیست، معتقد است ما مسلمانان امروزه نیاز داریم که «حسینی» در میان ما قیام کند و ما را به راه درست در دفاع از حق رهنمون سازد.[۴۹]نام، نسب، کنیه، القاب
در منابع شیعه و سنی آمده است که پیامبر(ص) نام «حسین» را بر او نهاد.[۵۰] بر اساس روایات، این نامگذاری به فرمان خداوند انجام گرفت.[۵۱] دو نام حسن و حسین، که قبل از اسلام نزد مردم عرب سابقه‌ای نداشت،[۵۲] معادل شَبَّر و شَبیر (یا شَبّیر)،[۵۳] نام پسران هارون است.[۵۴] گزارش‌های دیگری نیز درباره نامگذاری او ذکر شده است از جمله اینکه ابتدا امام علی(ع) او را حرب یا جعفر نامید ولی پیامبر(ص) نام حسین را برای او برگزید.[۵۵] برخی این گونه گزارش‌ها را ساختگی خوانده و دلایلی در رد آن برشمرده‌اند.[۵۶]
امام حسین(ع) فرزند امام علی(ع) و حضرت فاطمه(س) و نوه حضرت محمد(ص) است. او از خاندان بنی‌هاشم و از قبیله قریش است. امام حسن مجتبی(ع)، حضرت عباس(ع)، محمد بن حنفیه از برادران و حضرت زینب(س) از خواهران او هستند.[۵۷]
کنیه او «ابوعبدالله» است.[۵۸] ابوعلی، ابوالشهداء (پدر شهیدان)، ابوالاحرار (پدر آزادگان) و ابوالمجاهدین (پدر جهادکنندگان) از دیگر کنیه‌های او است.[۵۹]
حسین بن علی(ع) القاب فراوانی دارد که برخی از آنها با القاب برادرش امام حسن(ع)، مشترک است؛ مانند سید شباب أهل الجنة (سرور جوانان اهل بهشت). برخی دیگر از القاب او عبارت‌اند از: زکیّ، طیب، وفی، سید، مبارک، نافع، الدلیل علی ذات اللّه، رشید، و التابع لمرضاة اللّه.[۶۰] ابن طلحه شافعی لقب «زکی» را مشهورتر از دیگر القاب و لقب «سید شباب أهل الجنه» را مهم‌ترین آنها دانسته است.[۶۱] در بعضی احادیث حسین(ع) با لقب شهید یا سیدالشهداء خوانده شده است.[۶۲] ثارالله و قتیل العبرات از دیگر القابی است که در برخی زیارتنامه‌ها برای او ذکر شده است.[۶۳]
در روایتی از پیامبر(ص) که بسیاری از منابع شیعه و اهل سنت نقل کرده‌اند آمده است: «حسین سِبطٌ مِن الاَسباط» (حسین یکی از اسباط است.)[۶۴] سبط در این روایت و همچنین در برخی آیات قرآن را به معنای امام و نقیبی دانسته‌اند که از طرف خداوند برگزیده شده و از نسل پیامبران است.[۶۵][نمایش]
امام حسین (ع)
 
 زندگی نامه
حسین بن علی در مدینه به دنیا آمد. برخی تولد او را در سال سوم قمری[۶۶] دانسته‌اند؛ اما قول مشهور سال چهارم قمری است.[۶۷] درباره روز ولادت او اختلاف است. بنابر قول مشهور ولادت او ۳ شعبان بوده[۶۸] ولی شیخ مفید در کتاب ارشاد تولد او را ۵ شعبان دانسته است.[۶۹]رسول خدا فرمود:
حُسَیْنٌ مِنِّی وَ أَنَا مِنْهأَحَبَّ الله مَنْ أَحَبَّ حُسَیْنا
 
حسین از من است و من از حسین هستم. خدا هر که حسین را دوست بدارد، دوست دارد.
 انساب الاشراف، ج۳، ص۱۴۲الطبقات الکبرى، ج۱۰، ص۳۸۵
در گزارش‌های شیعه و اهل سنت آمده است پیامبر هنگام تولد او گریست و از شهادتش خبر داد.[۷۰] بر پایه روایتی در کتاب کافی، حسین(ع) نه از مادرش و نه از هیچ زن دیگری شیر نخورد.[۷۱] نقل شده است امّ فضل همسر عباس بن عبدالمطلب خواب دید که قطعه‌ای از بدن پیامبر در دامن او (ام فضل) گذاشته شد. پیامبر در تعبیر خوابش گفت فاطمه پسری به دنیا خواهد آورد و تو دایه او خواهی بود. وقتی حسین(ع) متولد شد ام‌فضل دایگی‌اش را بر عهده گرفت.[۷۲] برخی منابع مادر عبدالله بن یقطر را نیز دایه امام حسین(ع) دانسته‌اند، ولی گفته‌اند حسین(ع) از هیچ‌یک از آن دو شیر نخورد.[۷۳]
در منابع اهل سنت آمده است رسول خدا(ص) در میان اهل بیت خود، حسن و حسین را بیش از بقیه دوست داشت[۷۴] و این علاقه چنان بود که گاه با ورودشان به مسجد، خطبه‌اش را ناتمام می‌گذاشت، از منبر پایین می‌آمد و آنان را در آغوش می‌کشید.[۷۵] از پیامبر نقل شده است که محبت به این دو مرا از محبت به هر کس دیگری باز داشته است.[۷۶]
حسین(ع) در کنار دیگر اصحاب کساء در ماجرای مباهله حضور داشت[۷۷] و در هنگام رحلت پیامبر(ص)، هفت ساله بود؛ از این رو او را در زمره واپسین طبقهٔ صحابه برشمرده‌اند.[۷۸]دوران خلفای سه‌گانه
۲۵ سال از عمر امام حسین(ع) در دوران خلفای سه گانه سپری شد. از جزئیات زندگی امام سوم شیعیان در این دوران خبر چندانی در دست نیست که شاید علت آن انزوای سیاسی امام علی(ع) و فرزندانش باشد.[۷۹]
بنابر برخی گزارش‌ها، در دوره خلافت ابوبکر، حسین بن علی به همراه پدر، مادر و برادرش امام حسن(ع) شبانه برای باز پس گرفتن حق خلافت امام علی(ع)، به درِ خانه انصار می‌رفتند.[۸۰]
نقل شده است در اوایل خلافت عمر روزی حسین(ع)، که حدود ۹ سال داشت، وارد مسجد شد و چون عمر را در حال سخنرانی بر منبر رسول خدا(ص) دید، از منبر بالا رفت و به او گفت: از منبر پدرم فرود‌ آی و بر منبر پدرت بنشین! عمر گفت: پدرم منبری نداشت.[۸۱] گزارش‌هایی از احترام ویژه خلیفه دوم به امام حسین رسیده است.[۸۲]
وقتی عثمان در دوره خلافتش ابوذر را به سرزمین ربذه تبعید و همگان را از بدرقه و همراهی او منع کرد، امام حسین(ع) همراه پدر، برادرش امام حسن(ع) و چند تن دیگر برخلاف دستور خلیفه، ابوذر را بدرقه کردند.[۸۳]
برخی منابع اهل سنت به حضور حسنین در نبرد افریقیه در سال ۲۶ق[۸۴] و نبرد طبرستان در سال ۲۹ یا ۳۰ق[۸۵] اشاره‌ای کرده‌اند. چنین گزارشی در هیچ یک از منابع شیعه نیامده است. بسیاری از منابع تاریخی گفته‌اند نبردهای مذکور بدون درگیری به مصالحه انجامیده است.[۸۶] گزارش حضور حسنین در این جنگ‌ها، موافقان و مخالفانی داشته است. برخی همچون جعفر مرتضی عاملی با توجه به اشکالات سندی این گزارش‌ها و نیز مخالفت امامان با شیوه فتوحات، آنها را ساختگی دانسته و اجازه ندادن امام علی(ع) به حسنین برای ورود به میدان جنگ در صفین را تاییدی بر آن شمرده‌اند.[۸۷] برخی نیز حضور حسنین در این فتوحات را در راستای مصالح امت اسلامی و با هدف ارائه اطلاعات دقیق‌تر به امام علی از اوضاع جامعه و همچنین آشنا کردن مردم با اهل بیت دانسته‌اند.[۸۸]
بنابر برخی گزارش‌های تاریخی، در اواخر حکومت عثمان که گروهی سر به شورش برداشتند و به قصد کشتن عثمان به سمت خانه او هجوم بردند، امام حسن مجتبی(ع) و امام حسین(ع)، به رغم ناخرسندی از عملکرد خلیفه، به فرمان امام علی(ع) به محافظت از خانه عثمان پرداختند.[۸۹] این گزارش موافقان و مخالفانی داشته است.[۹۰] سید جعفر مرتضی با توجه به قرائن تاریخی مانند مخالفت جدی حضرت علی(ع) با عملکرد عثمان و وجود اخبار معارض با این خبر مانند رد پیشنهاد کمک امام حسن(ع) از سوی عثمان، این امر را بعید و غیر قابل قبول دانسته است. او با استدلال به فرموده امام علی(ع) مبنی بر خوشحال نشدن و ناراحت نشدن از قتل عثمان و همچنین سیره ایشان در برخورد با ظالمان و یاری مظلومان، به نقل از باقر شریف قرشی در کتاب حیاة الإمام الحسن(ع) می‌گوید: این جریان بر فرض وقوع، به خاطر دفع تهمت از حسنین(ع) نسبت به شراکت در خون عثمان بوده است.[۹۱] سید مرتضی نیز پس از تردید در فرستادن حسنین(ع) توسط امیرالمؤمنین(ع)، علت آن را جلوگیری از قتل عمدی او و رساندن آب و غذا به خانواده او می‌داند نه جلوگیری از برکناری او از خلافت، چرا که او به جهت کارهای ناروایش مستحق خلع از خلافت بود.[۹۲]

حدیث نبوی نوشته شده در حرم امام حسین(ع)
همچنین ببینید: ماجرای قتل عثمان
 دوران حکومت امام علی(ع)
بر اساس گزارش‌های اندک مربوط به این دوره، امام حسین(ع) پس از بیعت مردم با امیرالمؤمنین(ع)،خطبه‌ای خوانده است.[۹۳] در روز جمل فرماندهی جناح چپ سپاه امام علی(ع) را بر عهده داشته[۹۴] و در جنگ صِفّین، خطبه‌ای برای ترغیب مردم به جهاد خوانده[۹۵] و به گزارش برخی منابع، از فرماندهان جناح راست سپاه بوده است.[۹۶] گفته‌اند در صفین، امام حسین(ع) در ماجرای پس‌گرفتن آب از شامیان شرکت داشت و پس از آن امیرالمومنین فرمود: این نخستین پیروزی بود که به برکت حسین به دست آمد.[۹۷] بر اساس گزارش‌های مربوط به جنگ صفین، امام علی(ع) از جنگیدن حسنین(ع) جلوگیری می‌کرد و علت آن را حفظ نسل پیامبر(ص) می‌شمرد.[۹۸] به نقل برخی منابع، او در جنگ نهروان نیز حضور داشت.[۹۹]
بسیاری از منابع گفته‌اند امام حسین(ع) در زمان شهادت امام علی(ع) کنار ایشان بود[۱۰۰] و در مراسم تجهیز و خاکسپاری حضور داشت.[۱۰۱] اما بنا بر گزارشی که در کتاب الکافی و «انساب الاشراف» آمده است، امام حسین(ع) هنگام ضربت خوردن پدر، برای انجام‌دادن مأموریتی که علی(ع) به او داده بود، در مدائن به سر می‌برد و با نامه امام حسن(ع) از موضوع آگاه شد و به کوفه بازگشت.[۱۰۲]دوران امام حسن(ع)
گزارش‌های تاریخی از ادب و احترام حسین بن علی(ع) به برادرش امام حسن(ع) حکایت دارد. نقل شده است اگر در مجلسی امام حسن(ع) حضور داشت، او بخاطر رعایت احترام سخن نمی‌گفت.[۱۰۳] پس از شهادت امام علی(ع) گروهی از خوارج که به جنگ با شامیان اصرار داشتند، با امام حسن بیعت نکردند و نزد حسین(ع) آمدند تا با او بیعت کنند. وی گفت: به خدا پناه می‌برم که تا زمانی که حسن زنده است بیعت شما را بپذیرم.[۱۰۴] در ماجرای صلح با معاویه، او در برابر شیعیان معترض، حامی برادر بود و اقدام او را تایید کرد[۱۰۵] و نقل شده است که گفت: او (امام حسن(ع)) امام من است.[۱۰۶]
بر پایه برخی گزارش‌ها، پس از برقراری صلح، امام حسین(ع) نیز همچون امام حسن(ع)، با معاویه بیعت کرد[۱۰۷] و حتی پس از شهادت امام حسن(ع) نیز بر عهد خود باقی ماند.[۱۰۸] در مقابل، گزارش‌هایی حاکی از بیعت نکردن حسین(ع)است.[۱۰۹] به نقل برخی منابع او از صلح ناخرسند بوده و امام حسن(ع) را سوگند داده که دروغ معاویه را نپذیرد.[۱۱۰] برخی محققان این گزارش‌ها را با دیگر گزارش‌ها و قرائن تاریخی ناسازگار دانسته‌اند.[۱۱۱] از جمله اینکه حسین(ع) در پاسخ به دسته‌ای از معترضان به صلح، که او را به گردآوری شیعیانش برای حمله به معاویه فراخواندند، گفت: ما پیمان بسته‌ایم و هرگز پیمان خود را نمی‌شکنیم.[۱۱۲] در گزارش دیگری آمده است که به معترضان گفت: تا زمانی که معاویه زنده است منتظر بمانید؛ هرگاه او مُرد، تصمیم می‌گیریم.[۱۱۳] حتی وقتی شیعیان بعد از شهادت امام حسن (ع) ایشان را به قیام دعوت کردند در پاسخ ضمن دفاع از عملکرد امام مجتبی (ع) در صلح با معاویه، انجام این کار را تا زمانی که معاویه زنده باشد منتفی دانست.[۱۱۴] امام حسین(ع) در سال ۴۱ قمری (پس از صلح با معاویه)، همراه برادرش از کوفه به مدینه بازگشت.[۱۱۵]همسران و فرزندان
در مورد تعداد فرزندان امام حسین(ع) اختلاف نظر وجود دارد؛ برخی از منابع برای امام، چهار پسر و دو دختر[۱۱۶] و برخی دیگر، شش پسر و سه دختر نوشته‌اند.[۱۱۷]همسرنسبفرزندانتوضیحاتشهربانودختر یزدگرد پادشاه ساسانیامام سجاد(ع) امام چهارم شیعیانمحققان معاصر در نسب شهربانو تردید دارند.[۱۱۸] در برخی از منابع از او با نام سِنْدیه، غزاله و شاه زنان یاد شده است.ربابدختر امرؤ القیس بن عدیسُکَینه و عبدالله. [۱۱۹]رباب در کربلا حضور داشت و همراه اسیران به شام رفت.[۱۲۰] بیشتر منابع عبدالله را به هنگام شهادت شیرخوار دانسته‌اند.[۱۲۱] امروزه شیعیان او را با نام علی اصغر می‌شناسند.لیلیٰدختر ابی‌مُرَّة بن عروة بن مسعود ثَقَفی[۱۲۲]علی اکبر(ع)[۱۲۳]علی اکبر در واقعه عاشورا به شهادت رسید.[۱۲۴]ام اسحقدختر طلحه بن عبیداللهفاطمه دختر بزرگ امام حسین(ع)[۱۲۵]ام اسحاق همسر امام حسن مجتبی(ع) بود و پس از شهادت امام حسن با امام حسین(ع) ازدواج کرد.[۱۲۶]سُلافه یا ملومه[۱۲۷]از قبیله قُضاعهجعفر[۱۲۸]جعفر در زمان حیات امام از دنیا رفت و نسلی از او باقی نماند.[۱۲۹]
در کتاب لباب الانساب[۱۳۰] از منابع قرن ششم، از دختری به نام رقیه و در کتاب کامل بهایی از منابع قرن هفتم از دختری چهار ساله برای امام حسین سخن به میان آمده که در شام از دنیا رفته است.[۱۳۱] در منابع متاخر، نام رقیه بازتاب گسترده‌ای یافته است. همچنین در برخی منابع نام‌های علی‌اصغر فرزند شهربانو، محمد فرزند رباب و زینب (بدون ذکر نام مادر) نیز به عنوان فرزندان امام حسین آمده است.[۱۳۲] ابن طلحه شافعی در کتاب مطالب السؤول فی مناقب آل الرسول تعداد فرزندان امام را ده تن شمرده است.[۱۳۳]دوران امامت
شروع امامت حسین بن علی(ع)، با دهمین سال حکومت معاویه مصادف بود. معاویه در سال ۴۱ق[۱۳۴] پس از صلح با امام حسن حکومت را در دست گرفت و خلافت اموی را پایه‌گذاری کرد. منابع اهل سنت او را فردی زیرک و بردبار خوانده‌اند.[۱۳۵] او به ظواهر دینی پایبند بود و حتی برای تثبیت خلافت خود، از برخی اصول دینی بهره می‌برد و با وجود آنکه با زور و با بهره‌گیری از حیله‌های سیاسی قدرت را به چنگ آورد،[۱۳۶] حکومت خود را از سوی خدا و قضای الهی می‌دانست.[۱۳۷] او خود را برای اهل شام، هم‌ردیف پیامبران، از بندگان صالح خدا و از مدافعان دين و احكام آن معرفی می‌کرد.[۱۳۸] در منابع تاریخی آمده است، معاویه خلافت را به سلطنت تبدیل کرد[۱۳۹] و آشکارا می‌گفت به دینداری مردم کاری ندارد.[۱۴۰]
یکی از مسائل دوره حکومت معاویه، وجود اعتقادات شیعی در میان بخشی از مردم، بویژه عراق بود. شیعیان، دشمنان معاویه بودند، همچنان که خوارج نیز دشمن او بودند، ولی خوارج پایگاه مردمی چندانی نداشتند، بر خلاف شیعیان که در اثر نفوذ امام علی(ع) و اهل بیت، پشتوانه‌ای قوی داشتند. از این رو معاویه و کارگزارانش، چه با روش سازشکارانه و چه با سخت‌گیری‌های شدید، با جریان شیعه برخورد می‌کردند. یکی از مهمترین روش‌های معاویه، ایجاد بیزاری از امام علی(ع) در میان مردم بود تا جایی که لعن و سبّ علی(ع) در دوره معاویه و سپس امویان، به صورت سنتی متداول ادامه یافت.[۱۴۱] معاویه پس از استحکام پایه‌های قدرتش، سیاست سرکوب و فشار بر شیعیان را در پیش گرفت و به کارگزارانش نوشت نام دوستداران علی(ع) را از دیوان، حذف و دریافتی آنها از بیت‌المال را قطع کنند و شهادت‌شان را نپذیرند.[۱۴۲] او همچنین کسانی که فضایل امام علی(ع) را نقل کنند، تهدید کرد، تا جایی که محدثان از علی(ع) با عنوان «مردی از قریش» و «یکی از اصحاب رسول خدا» و «ابوزینب» یاد می‌کردند.[۱۴۳]دلائل امامت
امام حسین(ع) پس از شهادت برادرش در سال ۵۰ق به امامت رسید و تا روزهای آغازین سال ۶۱ق. رهبری شیعیان را بر عهده داشت.[۱۴۴] علمای شیعه علاوه بر دلایل عامی که برای اثبات امامت امامان شیعه ارائه کرده‌اند،[۱۴۵] به دلایل خاصِ امامت هر امام نیز استدلال کرده‌اند؛ شیخ مفید در کتاب ارشاد به برخی احادیثِ امامت حسین بن علی(ع) اشاره کرده است، از جمله اینکه پیامبر(ص) فرمود: «اِبنای هذانِ امامان قاما او قَعَدا (ترجمه: این دو پسرم [حسن و حسین]، امام هستند خواه قیام کنند یا نکنند.) »[۱۴۶] همچنین امام علی(ع) در هنگام شهادت بر امامت حسین(ع) پس از امام حسن(ع) تاکید کرد[۱۴۷] و امام حسن نیز در هنگام شهادت، در وصیت به محمد بن حنفیه، حسین بن علی(ع) را امام پس از خود معرفی کرد.[۱۴۸] شیخ مفید با استدلال به این احادیث، امامت امام حسین را ثابت و قطعی دانسته است. به گفته شیخ مفید، امام حسین به دلیل رعایت تقیه و عهدی که در ماجرای صلح امام حسن کرده بود، تا زمان مرگ معاویه، مردم را به سوی خود دعوت نکرد؛ ولی پس از مرگ معاویه، امر خود را آشکار کرد و جایگاه خود را برای کسانی که آگاه نبودند، روشن ساخت.[۱۴۹]
در منابع آمده است حسین(ع) پیش از خروج از مدینه در سال ۶۰ق، بخشی از وصیت‌ها و ودایع امامت را به ام سلمه همسر پیامبر(ص)[۱۵۰] و بخشی دیگر را پیش از شهادت خود در محرم سال ۶۱ق.، به دختر بزرگش فاطمه[۱۵۱] داد تا آنها را به امام سجاد(ع) بسپارند.پایبندی به صلح امام حسن
امام حسین(ع) در دوره حکومت معاویه به پیمان صلحی که برادرش با معاویه بسته بود، وفادار ماند[۱۵۲] و در پاسخ به نامه برخی از شیعیان که برای پذیرش رهبری او و قیام در برابر بنی‌امیه اعلام آمادگی کردند، نوشت:
اكنون عقیده من چنین نیست. تا هنگامى كه معاویه زنده است اقدامی نکنید و در خانه‏‌هاتان پنهان شوید و از كارى كه به شما بدگمان شوند بپرهیزید. اگر او مُرد و من زنده بودم، نظرم را برایتان می‌نویسم.[۱۵۳]موضع‌گیری دربرابر اقدامات معاویه
هرچند امام حسین در دوره حکومت معاویه، عملی بر ضد او انجام نداد، ولی به گفته رسول جعفریان، تاریخ‌پژوه معاصر، روابط امام و معاویه و گفتگوهایى كه بین آن دو صورت گرفت، نشان از آن دارد که امام حسین(ع) از نظر سیاسى، مشروعیت قطعى معاویه را نپذیرفت و در برابر آن تسلیم نشد.[۱۵۴] نامه‌های متعددی که بین حسین بن علی(ع) و معاویه رد و بدل شد، از آن جمله است.
در عین حال از گزارش‌های تاریخی برمی‌آید که معاویه مانند خلفای سه گانه در ظاهر به امام احترام می‌کرد و او را بزرگ می‌شمرد[۱۵۵] و به کارگزارانش دستور داده بود که متعرض فرزند رسول خدا(ص) نشوند و از بی‌احترامی به وی بپرهیزند.[۱۵۶]
پاسخ امام حسین به معاویه در دعوت به بیعت با یزید
یزید فکر و عقیده خود را نشان داده است؛ تو نیز برای او همان را بخواه که خودش خواسته: به جان هم انداختن سگ‌ها و پرواز دادن کبوترها و معاشرت با کنیزکان نوازنده و دیگر انواع سرگرمی‌ها... [ای معاویه] از این کار دست بردار؛ تو را چه سود كه خدا را با بار گناهى دیدار كنى، بیش از بار گناهی که اكنون از این مردم به گردن داری؟!
ابن قتیبه، الامامة و السیاسة، ج۱، ص۲۰۹.
معاویه هنگام وصیت به فرزندش یزید نیز بر جایگاه حسین(ع) تاکید کرد و او را محبوب‌ترین فرد نزد مردم دانست[۱۵۷] و سفارش کرد در صورت غلبه بر حسین، از او درگذرد چرا که او حقی بزرگ دارد.[۱۵۸]
اعتراض به کشتن یاران امام علی
اقدام معاویه در کشتن افرادی چون حجر بن عدی، عمرو بن حمق خزاعی و عبدالله بن یحیی حضرمی از مواردی بود که اعتراض شدید امام حسین(ع) را در پی داشت.[۱۵۹] او بنابر گزارش منابع متعدد، نامه‌ای به معاویه نوشت و کشتن یاران امام علی را محکوم کرد و ضمن برشمردن برخی از کارهای ناشایست معاویه، او را نکوهید و گفت: من براى خود و دین خود چیزى بالاتر از جهاد با تو نمی‌دانم‏. در ادامه این نامه آمده است: من فتنه‌ای بزرگ‌تر از حکومت تو بر این امت سراغ ندارم[۱۶۰]
همچنین نقل شده است وقتی معاویه در سفر حج[۱۶۱] با امام رو در رو شد به او گفت: آیا شنیدى ما چه بر سر حُجر و اصحاب او و شیعیان پدرت آوردیم؟ امام فرمود: چه كردید؟ معاویه گفت: آنها را كشتیم، كفن كردیم، بر آنها نماز خواندیم و دفن كردیم. امام فرمود: اما اگر ما یاران تو را بكشیم، نه آنها را كفن می‌كنیم، نه بر آنها نماز می‌خوانیم و نه دفن‌شان می‌كنیم‏.[۱۶۲]
اعتراض به ولایتعهدی یزید
در سال ۵۶ق معاویه، برخلاف مفاد صلح‌نامه (درباره اینکه کسی را ولیعهد و جانشین خود نکند)، مردم را به بیعت با یزید به عنوان جانشین خود فراخواند.[۱۶۳] برخی از شخصیت‌ها از جمله امام حسین از بیعت خودداری کردند. معاویه به مدینه رفت تا نظر بزرگان این شهر را برای ولایتعهدی یزید جلب کند.[۱۶۴] امام حسین در مجلسی که معاویه و ابن عباس و برخی از درباریان و خاندان اموی حضور داشتند، معاویه را نکوهش کرد و با اشاره به خلق و خوی یزید، معاویه را از تلاش برای جانشینی او برحذر داشت و ضمن تاکید بر جایگاه و حق خود، به ابطال استدلال‌های معاویه برای جلب بیعت با یزید پرداخت.[۱۶۵]
فرازی از خطبه حسین(ع) در منا
اگر بر آزارها شکیبا بودید و در راه خدا، هزینه‌ها و سختی‌ها را تحمل می‌کردید، امور خداوند به دست شما می‌افتاد... ولی شما ستمگران را بر جایگاه خود مسلط و امور خدا را به آنان تسلیم کردید.. ترس شما از مرگ و خوشایندتان از دنیا، ستمگران را بر این کار قادر ساخت.
تحف العقول، ص۱۶۸.
همچنین در مجلس دیگری که عموم مردم در آن حضور داشتند، امام حسین در واکنش به سخنان معاویه درباره شایستگی یزید، خودش را به لحاظ فردی و خانوادگی برای خلافت سزاوارتر دانست و یزید را شراب‌خوار و اهل هوا و هوس معرفی کرد.[۱۶۶]
خطبه امام در منا
نوشتار اصلی: خطبه امام حسین در منا
امام حسین در سال ۵۸ قمری، دو سال قبل از مرگ معاویه خطبه‌ای اعتراض‌آمیز در منا خواند.[۱۶۷] در این زمان فشار معاویه بر شیعیان به اوج رسیده بود.[۱۶۸] امام در این خطبه ضمن برشمردن فضائل امیرمؤمنان و اهل بیت و دعوت به امر به معروف و نهی از منکر و تأکید بر اهمیت این وظیفه اسلامی، وظیفه علما و لزوم قیام آنان در مقابل ستمگران و نیز زیان‌های سکوت عالمان در مقابل زورگویان را گوشزد کرد.واکنش به خلافت یزید
پس از مرگ معاویه در ۱۵ رجب ۶۰ق، یزید به حکومت رسید.[۱۶۹] او تصمیم گرفت از چند تن از بزرگانی که ولایتعهدی او را نپذیرفته بودند، از جمله حسین بن علی، به زور بیعت بگیرد.[۱۷۰] ولی حسین(ع) از بیعت خودداری کرد[۱۷۱] و همراه خانواده و یارانش در ۲۸ رجب، مدینه را به قصد مکه ترک کرد.[۱۷۲]
او در مکه با استقبال مردم مکه و عمره‌گزاران روبرو شد[۱۷۳] و بیش از چهار ماه (از ۳ شعبان تا ۸ ذی‌الحجه) در این شهر اقامت گزید.[۱۷۴] در این مدت شیعیان کوفه که از بیعت نکردن سومین امام خود با خبر شده بودند، نامه‌هایی برای او نوشتند و او را به کوفه دعوت کردند.[۱۷۵] امام، برای اطمینان از همدلی مردم کوفه و درستی دعوت‌شان، مسلم بن عقیل را به کوفه فرستاد تا اوضاع را به او گزارش کند. مسلم پس از مشاهده استقبال و بیعت مردم، امام حسین را به کوفه دعوت کرد[۱۷۶] و او نیز همراه خانواده و یارانش در هشتم ذی حجه[۱۷۷] از مکه به سمت کوفه حرکت کرد.
از برخی گزارش‌ها برمی‌آید که امام حسین از وجود توطئه‌ای برای کشتن او در مکه باخبر شده بود و از این رو برای آنکه حرمت مکه حفظ شود، از این شهر خارج شد و به سمت عراق رفت..[۱۷۸]واقعه کربلا
نوشتار اصلی: واقعه کربلا
واقعه کربلا که به شهادت حسین بن علی(ع) و یارانش انجامید، مهم‌ترین بخش از زندگینامه او به شمار می‌آید. بر پایه برخی گزارش‌ها، امام حسین(ع)پیش از حرکت به سوی عراق، از شهادت خود آگاه بوده است.[یادداشت ۲] این واقعه در پی خودداری او از بیعت با یزید رخ داد. حسین(ع) که به دعوت کوفیان، همراه خانواده و یارانش به سوی این شهر حرکت کرده بود، در منطقه‌ای به نام ذو حسم با سپاهی به فرماندهی حر بن یزید ریاحی رو به رو گردید و مجبور شد مسیر حرکت خود را تغییر دهد.[۱۷۹]
امام حسین(ع)
و علی الإسلام السلام اذ قد بُلیت الاُمّة براعٍ مثل یزید
 (ترجمه: اگر امت به حاکمی چون یزید گرفتار آید، فاتحهٔ اسلام خوانده است!)
ابن اعثم الکوفی، الفتوح، ج۵، ص۱۷.
 به نقل بیشتر منابع، آنها روز دوم محرم‌ به کربلا رسیدند[۱۸۰] و فردای آن روز سپاهی چهار هزار نفری از مردم کوفه به فرماندهی عمر بن سعد وارد کربلا شد.[۱۸۱] بنابر گزارشات تاریخی چند مذاکره بین حسین بن علی و عمر سعد، انجام شد[۱۸۲] ولی ابن زیاد جز به بیعت حسین(ع) با یزید یا جنگ راضی نشد.[۱۸۳]
عصر روز تاسوعا سپاه عمر سعد آماده جنگ شد ولی امام حسین آن شب را برای مناجات با خدا مهلت گرفت.[۱۸۴] شب عاشورا برای یاران خود سخن گفت و بیعت از آنان برداشت و اجازه رفتن داد ولی آنان بر وفاداری و حمایت از او تاکید کردند.[۱۸۵]
صبح روز عاشورا جنگ آغاز شد و تا ظهر بسیاری از یاران حسین(ع) به شهادت رسیدند.[۱۸۶] در طی جنگ حر بن یزید، از فرماندهان سپاه کوفه، به امام حسین پیوست.[۱۸۷] پس از کشته شدن یاران، خویشان امام به میدان رفتند که اولین آنان، علی اکبر بود[۱۸۸] و آنان نیز یکی پس از دیگری به شهادت رسیدند. سپس خود حسین بن علی(ع) به میدان رفت و عصرگاه روز دهم محرم به شهادت رسید و شمر بن ذی‌الجوشن[۱۸۹] و به نقلی سنان بن انس[۱۹۰] سر او را جدا کرد. سر حسین بن علی همان روز برای ابن زیاد فرستاده شد.[۱۹۱]
عمر سعد در اجرای فرمان ابن زیاد دستور داد چند اسب سوار بر بدن حسین(ع) تاختند و استخوان‌های او را درهم‌شکستند.[۱۹۲] زنان و کودکان و امام سجاد(ع) که بیمار بود، به اسیری گرفته و به کوفه و سپس شام فرستاده شدند.[۱۹۳] پیکر امام حسین(ع) و حدود ۷۲ نفر[۱۹۴] از یارانش، روز ۱۱[۱۹۵] یا ۱۳ محرم توسط گروهی از بنی اسد و بنابر نقلی با حضور امام سجاد(ع) در همان محل شهادت به خاک سپرده شد.[۱۹۶]دیدگاه‌ها و پیامدها
نوشتار اصلی: قیام امام حسین
درباره حرکت امام حسین(ع) از مدینه به مکه و از آنجا به طرف کوفه و جنگ با سپاهیان عمر سعد در کربلا، دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد. در یک دیدگاه این حرکت به قصد قیام و پیکار نبود، بلکه صرفاً برای حفظ جان بود. (دیدگاه شیخ علی‌پناه اشتهاردی)[۱۹۷] برخی نیز معتقدند او برای تشکیل حکومت قیام کرد. از گذشتگان، سید مرتضی[۱۹۸] و از معاصرین صالحی نجف‌آبادی در کتاب شهید جاوید این دیدگاه را دارند.[۱۹۹] به گفته صحتی سردرودی افرادی مانند شیخ مفید، سید بن طاووس و علامه مجلسی مخالف این دیدگاه‌اند.[۲۰۰]
قیام امام حسین(ع) بیداری گروه‌های بسیاری را در پی داشت و بلافاصله پس از شهادت او حرکت‌های انقلابی و اعتراضی آغاز شد و تا سالیان دراز ادامه یافت. اولین اعتراض، برخورد عبدالله بن عفیف[۲۰۱] با ابن زیاد بود. قیام توابین، قیام مختار، قیام زید بن علی(ع) و قیام یحیی بن زید نیز از آن جمله است. همچنین در قیام سیاه جامگان به رهبری ابومسلم خراسانی علیه امویان از شعار یا لثارات الحسین نیز استفاده شد[۲۰۲] که این قیام به سقوط امویان انجامید. انقلاب اسلامی ایران نیز الهام گرفته از قیام امام حسین(ع) بود و به گفته امام خمینی «اگر این مجالس وعظ و خطابه و عزاداری و اجتماعات سوگواری نبود، کشور ما پیروز نمی‌شد. همه در تحت بیرق امام حسین - سلام الله علیه - قیام کردند.»[۲۰۳]
در حوزه فرهنگ عمومی نیز مسلمانان و حتی پیروان دیگر ادیان، حسین بن علی(ع) را نماد و الگوی فداکاری، ستم‌ناپذیری، آزادی‌خواهی، پاسداری از ارزش‌ها و حق‌طلبی می دانند.[۲۰۴]ویژگی‌ها و فضایل
نوشتار‌های اصلی: اهل بیت(ع)، اصحاب کسا، مباهله و آیه تطهیر
اوصاف ظاهری
در بیشتر منابع حدیثی، تاریخی و رجالی، از شباهت حسین(ع) به پیامبر اکرم(ص) سخن گفته شده[۲۰۵] و در روایتی شبیه‌ترین فرد به ایشان دانسته شده است.[۲۰۶] درباره او گفته‌اند گاه لباسی از خز بر تن می‌کرد یا عمامه‌ای از خز بر سر می‌گذاشت[۲۰۷] و موی سر و محاسن خود را خضاب می‌کرد.[۲۰۸]

عبارت «سید شباب اهل الجنة» بر فراز یکی از درب‌های حرم امام حسین(ع)
از زبان پیامبر
روایات متعددی از پیامبر(ص) در فضائل او نقل شده است از جمله:حسن و حسین سرور جوانان بهشت‌اند.[۲۰۹]بر سمت راست عرش نوشته است حسین چراغ هدایت و کشتی نجات است. [یادداشت ۳]حسین از من است و من از حسین هستم.[۲۱۰]هر کس این دو (حسن و حسین) را دوست بدارد مرا دوست داشته و هر که با آنان دشمنی ورزد با من دشمنی نموده است.[۲۱۱]
پیش‌گویی شهادت
روایات فراوانی درباره پیشگویی شهادت حسین بن علی(ع) وجود دارد[۲۱۲] از جمله در حدیث لوح به نقل از پیامبر(ص) آمده است خداوند حسین را به شهادت گرامی داشته و او را برترین شهیدان قرار داده است.[۲۱۳] مجلسی در جلد ۴۴ بحارالانوار، باب ۳۰، روایاتی نقل کرده است درباره اینکه خداوند خبر شهادت حسین(ع) را به برخی از پیامبرانش از جمله آدم، نوح، ابراهیم، زکریا و محمد(ص) داده و آنها بر او گریسته‌اند.[۲۱۴] همچنین نقل شده است امیرالمومنین(ع) در راه صفین، وقتی به کربلا رسید، با انگشت جایی را نشان داد و گفت: اینجا محل ریخته شدن خون‌هایشان است.[۲۱۵]
کرامت‌ها و اعجازگونه‌ها
در برخی روایات ویژگی‌هایی متمایز برای امام حسین برشمرده شده از جمله اینکه اعجازگونه از انگشت پیامبر(ص) شیر نوشیده[۲۱۶] و فرشته‌ای شکسته‌بال به نام فطرس به برکت او نجات یافته و از آن پس، مامورِ رساندن سلام زائران، به او شده است.[۲۱۷] نیز در روایات آمده است که خداوند شفا را در تربت حسین(ع) و استجابت دعا را کنار قبر او (زیر قبّه او) قرار داده است.[۲۱۸] در کتاب الخصائص الحسینیة ویژگی‌های متعددی برای امام حسین برشمرده شده است.[۲۱۹]
خصوصیات اخلاقی
وی با مسکینان می‌نشست، دعوت آنان را می‌پذیرفت و با آنان غذا می‌خورد و آنان را به خانه خود دعوت می‌کرد و آنچه در منزل داشت از ایشان دریغ نمی‌کرد.[۲۲۰] روزی نیازمندی از او درخواست کمک کرد. امام که در حال نماز بود، نمازش را کوتاه کرد و هر چه داشت، به او داد.[۲۲۱]
او غلامان و کنیزانش را در قبال خوش رفتاری‌شان آزاد می‌کرد. گفته‌اند کنیزی را که معاویه همراه با اموال و لباس‌های فراوان برایش هدیه فرستاده بود، در برابر خواندنِ آیاتی از قرآن و سرودن شعری درباره فنای دنیا و مرگ انسان‌ها آزاد کرد و آن اموال را به او بخشید.[۲۲۲] روزی نیز كنیزى دسته گلی تقدیم او كرد. ایشان آن کنیز را آزاد كرد. گفتند تنها براى یك دسته گل او را آزاد كردى؟ امام حسین(ع) با استناد آیه «و اذا حیّیتم بتحیّة فحیّوا بأحسن منها أو ردّوها» گفت: خدا این گونه ما را ادب آموخته است.[۲۲۳]
امام حسین(ع) بسیار بخشنده بود و به گشاده‌دستی شناخته می‌شد[۲۲۴] اما در بخشش‌هایش نیز سعی داشت به امام حسن(ع) احترام گذارد و مقداری کمتر از برادر به دیگران کمک می‌کرد.[۲۲۵] در منابع آمده است وی ۲۵ بار پیاده به حج رفت.[۲۲۶]سوگواری و زیارت

نمونه‌ای از کتیبه‌های عمودی با ابیاتی از دوازده بند محتشم که در مجالس عزاداری استفاده می‌شود.
نوشتار اصلی: سوگواری محرم
شیعیان (و گاه غیرشیعیان) در ماه محرم، ماهی که واقعه کربلا در روز دهم آن رخ داد، برای امام حسین و شهیدان کربلا سوگواری می‌کنند. شیعیان برای این سوگواری آیین‌هایی دارند که رایج‌ترین آنها روضه‌خوانی، شمایل کشی، سینه‌زنی، تعزیه و خواندن زیارتنامه‌هایی مانند زیارت عاشورا، زیارت وارث و زیارت ناحیه مقدسه به صورت فردی و گروهی است.[۲۲۷]
سوگواری بر امام حسین(ع) از نخستین روزهای پس از عاشورا آغاز شد[۲۲۸] و بنابر نقلی، هنگام حضور اسیران کربلا در شام، زنان بنی هاشم چند روز با پوشیدن لباس سیاه، به عزاداری پرداختند.[۲۲۹] پس از روی کار آمدن دولت‌های شیعی و برداشته شدن فشار از شیعیان، سوگواری جنبه رسمی پیدا کرد.[۲۳۰]
بنابر گزارش‌های تاریخی و حدیثی، امامان شیعه به عزاداری و گریه در عزای حسین بن علی اهمیت ویژه می‌دادند و شیعیان را به این امر و زنده نگاه‌داشتن یاد عاشورا سفارش می‌کردند.[۲۳۱]زیارت امام حسین
نوشتار اصلی: زیارت امام حسین (ع)
در روایات معصومان بر زیارت امام حسین(ع) تأکید فراوان شده و یکی از برترین و پرفضیلت‌ترین اعمال شمرده شده است [۲۳۲] و بنابر دسته‌ای از روایات، ثواب آن برابر با حج و عمره است.[۲۳۳]
در کتاب‌های جامع زیارات، چندین زیارت مطلقه که در هر زمان خوانده می‌شود[۲۳۴] و چندین زیارت خاص که در زمان‌های مشخص خوانده می‌شود[۲۳۵] برای امام حسین(ع) جمع آوری شده است. زیارت عاشورا، زیارت وارث و زیارت ناحیه مقدسه از معروف‌ترین اینزیارت‌نامه‌ها هستند.اربعین حسینی
نوشتار‌های اصلی: اربعین حسینی، زیارت اربعین و راهپیمایی اربعین
چهل روز بعد از شهادت امام حسین(ع) که اربعین حسینی یا روز اربعین نامیده می‌شود، بسیاری از شیعیان به زیارت مزار امام حسین(ع) می‌روند. طبق نقل‌های تاریخی جابر بن عبدالله انصاری، در این روز به‌عنوان اولین زائر[۲۳۶] بر سر مزار امام حسین(ع) حاضر شده است. بنابر نقل لهوف، اسیران کربلا نیز در همان سال ۶۱ق و در مسیر بازگشت از شام به مدینه، در روز اربعین به زیارت شهدای کربلا رفته‌اند.[۲۳۷]
توصیه به زیارت اربعین سبب شده شیعیان، به ویژه ساکنان عراق، همه‌ساله از نقاط مختلف به سوی کربلا حرکت کنند. این حرکت که غالباً پیاده انجام می‌شود، از پرجمعیت‌ترین راهپیمایی‌ها در جهان است. بنابر گزارش منابع خبری، در سال ۱۳۹۶ش. بیش از ۱۳ میلیون زائر در این مراسم شرکت کردند.[۲۳۸]حرم و حائر حسینی
نوشتار اصلی: حائر حسینی

پرچم سرخ‌رنگ بر فراز گنبد امام حسین به نشانه خونخواهی[۲۳۹]
محدوده مرقد امام حسین(ع) حائر حسینی نامیده می‌شود. محدوده حائر دارای فضیلت و احکام فقهی خاصی است و مسافر می‌تواند نماز خود‌ را در آن کامل بخواند.[۲۴۰] درباره مساحت دقیق حائر چند نظر وجود دارد و حداقلِ آن را، محدوده‌ای به شعاع ۱۱متر از قبر امام حسین گفته‌اند که بالاترین درجه فضیلت را دارد.[۲۴۱]حرم امام حسین
نوشتار‌های اصلی: حرم امام حسین (ع) و تخریب حرم امام حسین
بر اساس گزارش‌های موجود، نخستین بنا بر مرقد حسین بن علی(ع) در زمان مختار ثقفی و به دستور او ساخته شد و از آن تاریخ تا کنون نیز بنای حرم بارها تجدید و توسعه یافته است،[۲۴۲] همچنان که چند بار به دست برخی خلفای عباسی[۲۴۳] و وهابیت[۲۴۴] تخریب گردید. حتی متوکل عباسی دستور داد زمین حائر را شخم بزنند و بر مقبره آب ببندند.[۲۴۵]

مسند الامام الشهید دربردارنده مجموعه سخنان امام حسین(ع)میراث معنوی امام حسین
در منابع متعدد حدیثی و تاریخی، میراث معنوی حسین بن علی(ع) شامل سخنان، دعاها، نامه‌ها، اشعار، خطبه‌ها و وصیت ایشان نقل شده است. مجموعه این آثار در کتاب مسند الامام الشهید تالیف عزیزالله عطاردی و کتاب موسوعة کلمات الامام الحسین گرد آمده است.
سخنان:
به دلیل شرایط سیاسی در دوران حکومت معاویه، نقل روایت از امام حسین فراوان نبوده[۲۴۶] و بسیاری از سخنانی که از ایشان روایت شده در فاصله سفر ایشان از مدینه تا کربلا بوده است.[۲۴۷] سخنان امام سوم شیعیان در موضوعات توحید، قرآن، اهل بیت، احکام و اخلاق در منابع اسلامی گزارش شده است.[۲۴۸]
دعاها: در کتاب مسند الامام الشهید حدود ۲۰ دعا و مناجات از ایشان نقل شده است. مشهورترین این دعاها دعای عرفه است که در روز عرفه در صحرای عرفات خوانده است.[۲۴۹]
اشعار منسوب: اشعاری به امام حسین(ع) نسبت داده شده است. محمد صادق کرباسی، مجموعه این اشعار را در کتاب «دیوان الامام الحسین» در دو جلد گردآوری کرده و مورد بررسی سندی و ادبی قرار داده است.[۲۵۰]
خطبه‌ها و وصیت: در برخی منابع، خطبه امام حسین در منا[۲۵۱] و خطبه ایشان در روز عاشورا[۲۵۲] و نیز وصیت مکتوب او به برادرش محمد حنفیه، که در آن هدف از حرکت خود را تبیین کرد،[۲۵۳] گزارش شده است.
نامه‌ها: در کتاب مکاتیب الائمة ۲۷ نامه از حسین بن علی(ع) گردآوری شده است.[۲۵۴] تعدادی از این نامه‌ها خطاب به معاویه و بخشی دیگر برای افراد مختلف و در موضوعات گوناگون است.
برخی از سخنان مشهور:اگر دین ندارید و از روز معاد نمی‌ترسید، در این دنیا آزاده باشید.[۲۵۵]مردم بنده دنیا هستند و دین، آویزه زبان‌شان است؛ تا زمانی که زندگی به کام‌شان باشد، به دین پایبندند، ولی هرگاه به بلا آزموده شوند، دینداران اندک‌اند.[۲۵۶]نیازهای مردم به شما از نعمت‌های خداوند است؛ از نعمت‌ها خسته و آزرده نشوید که به نقمت تبدیل می‌شود.[۲۵۷]مرگ با عزت بهتر از زندگی با خواری است.[۲۵۸]من نه از روی سرمستی و فسادانگیزی و ستمکاری، بلکه برای اصلاح در امت جدم محمد(ص) به پاخاستم؛ می‌خواهم امر به معروف و نهی از منکر کنم.[۲۵۹]هر کس بخواهد با نافرمانیِ خدا به چیزی برسد، آنچه را امید دارد، زودتر از دست می‌دهد و به آنچه بیم دارد، زودتر گرفتار می‌شود.[۲۶۰]

در دانشنامه امام حسین برای بررسی زندگانی فردی و اجتماعی امام(ع)، به بیش از پانصد منبع تاریخی، حدیثی، فقهی، تفسیری و کلامی مراجعه شده است.کتاب‌شناسی
نوشتار اصلی: فهرست کتاب‌ها درباره امام حسین(ع)
درباره شخصیت و زندگی حسین بن علی(ع) آثار فراوانی در قالب دانشنامه‌، زندگی‌نامه، مقتل و تاریخ تحلیلی نگاشته شده که بیش از چهل کتاب و مقاله با موضوع «کتابشناسی امام حسین» به معرفی آنها پرداخته است[۲۶۱] از جمله در «کتاب‌شناسی اختصاصی امام حسین»، ۱۴۲۸ اثر با مشخصات نشر نام برده شده است.[۲۶۲] آقا بزرگ تهرانی نیز در کتاب الذریعة ۹۸۵ کتاب در این زمینه معرفی کرده است.[۲۶۳]
برخی از مهمترین آثار در این زمینه عبارتند از:

در مقتل جامع سید الشهدا افزون بر ارائه مقتلی جامع، موضوعاتی چون تاریخ‌نگاری عاشورا، فلسفه قیام امام حسین، سیر تاریخی عزاداری و زندگی‌نامه یاران امام حسین بررسی شده است.
دانشنامه:دانشنامه امام حسین تألیف محمد محمدی ری شهری در ۱۴ جلد.دائرة المعارف الحسینیة تألیف محمد صادق کرباسی که تا سال ۱۳۸۸ش. ۹۰ جلد آن منتشر شده است.[۲۶۴].فرهنگ عاشورا تالیف جواد محدثی.
زندگی‌نامه:حیاة الامام الحسین تألیف باقر شریف قرشی در ۳ جلد.ترجمة الإمام الحسین(ع) نوشته ابن عدیم (درگذشت ۶۶۰ ق)‏ در یک جلد.بخش مربوط به امام حسین در دو کتاب «الطبقات الکبری» و «تاریخ مدینة دمشق»، که با عنوان «ترجمة الامام الحسین» به طور مستقل چاپ شده است.زندگانی امام حسین تالیف سید هاشم رسولی محلاتی
مقتل: به هر گزارش مکتوبی که حاوی مطالبی پیرامون قتل و یا شهادت یکی از شخصیت‌های مطرح در تاریخ باشد، مقتل می‌گویند.[۲۶۵] نخستین مقتلی که درباره سومین امام شیعیان نوشته شده، مقتل الحسین اثر ابومخنف است که در قرن دوم نوشته شده است. برخی دیگر از کتاب‌های مقتل امام حسین عبارتند از:مقتل الحسین نوشته موفق بن احمد خوارزمی.مقتل جامع سید الشهدا پژوهشی گروهی زیر نظر مهدی پیشوایی.اللهوف علی قتلی الطفوف تالیف سید بن طاوس.
تاریخی-تحلیلی:پس از پنجاه سال نوشته سید جعفر شهیدی.شهید جاوید نوشته صالحی نجف‌آبادی.حماسه حسینی از مرتضی مطهری.بررسی تاریخ عاشورا، تألیف محمدابراهیم آیتی
مقالات: مقالات متعددی درباره شخصیت و زندگی حسین بن علی(ع) نگاشته شده است. بخشی از آنها که پس از فراخوان مقاله گردآوری شده، در دو کتاب «مجموعه مقالات کنگره ملی حماسه حسینی» و «دراسات و بحوث مؤتمر الامام الحسین»‌ به چاپ رسیده است.جستارهای وابستهروز شمار واقعه عاشوراواقعه‌عاشورا (نگاه‌آماری)خطبه امام حسین در روز عاشوراراس الحسینیا لثارات الحسینسوره فجرپانویسپرش به بالا↑ شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ص۸۲۶. مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۷پرش به بالا↑ یوسفی غروی، موسوعه التاریخ الاسلامی ، ۱۴۱۷، ج۳، ص۱۳۰پرش به بالا↑ المفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۶۶-۱۷۱. ابن شهرآشوب، ۱۳۷۶ق، ج۳، ص۱۴۴پرش به بالا↑ ابن قتیبه، الامامه و السیاسه، ۱۴۱۰، ج۱، ص۲۹-۳۰؛ طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳، ج۱، ص۷۵پرش به بالا↑ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ۱۳۶۳ش، ج ۱۰، ص۱۲۱.پرش به بالا↑ ذهبی، تاریخ الإسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام‏، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۴۸۵.پرش به بالا↑ ابن شهرآشوب‏، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۳، ص۱۶۸.پرش به بالا↑ ابن عبد البر، الاستیعاب فى معرفة الاصحاب، ۱۴۱۲ق، ج‏۳، ص۹۳۹.پرش به بالا↑ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۱۶۵؛پرش به بالا↑ طبرسی،تاج الموالید، ۱۴۲۲ق، ص۸۲.پرش به بالا↑ طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۷، ج۵، ص۲۵۳: سال ۵۱؛ یعقوبی، تاریخ یعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۲۳۱: سال ۵۲؛ مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹، ج۳، ص۱۸۸: سال ۵۳.پرش به بالا↑ ابن شعبه حرانی، تحف العقول، ۱۴۰۴، ص۶۸پرش به بالا↑ طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷، ج۵، ص۳۳۹.پرش به بالا↑ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷، ج۳، ص۱۶۰؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳، ج۲، ص۳۴.پرش به بالا↑ طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷، ج۵، ص۳۸۱.پرش به بالا↑ سبط بن الجوزی، تذكرة الخواص، ۱۴۱۸، ص۲۲۰پرش به بالا↑ مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹، ج۳، ص۵۴پرش به بالا↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳، ج۲، ص۶۶پرش به بالا↑ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳، ج۲، ص۸۴پرش به بالا↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳، ج۲، ص۹۰-۹۱.پرش به بالا↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳، ج۲، ص۹۵-۱۱۲.پرش به بالا↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۲۷.پرش به بالا↑ مسلم، صحیح مسلم، ۱۴۲۳ق، ج۱۵، ص۱۹۰؛ کلینی،الکافی،۱۳۶۳، ج‏۱، ص۲۸۷.پرش به بالا↑ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳، ج۱، ص۱۶۸.پرش به بالا↑ زمخشری، الکشاف، ۱۴۱۵ ق، ذیل آیه ۶۱ آل عمران؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۰۵ق، ذیل آیه ۶۱ سوره آل عمران.پرش به بالا↑ احمد بن حنبل، مسند احمد، دارصادر، ج ۱، ص۳۳۱؛ ابن کثیر، تفسیر القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۷۹۹؛ شوکانی، فتح القدیر، عالم الکتب، ج۴، ص۲۷۹.پرش به بالا↑ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۲۲۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری،۱۴۱۸، ج۱۰، ص۳۶۳.پرش به بالا↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸، ج۱۰، ص۴۱۴ـ۴۱۶.پرش به بالا↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸، ج۱۰، ص۳۹۵؛ ابن ابی‌شیبه، المصنَّف، ۱۴۰۹ق، ج۷، ص۲۶۹.پرش به بالا↑ حاج منوچهری، «حسین(ع)، امام»، ص۶۸۱.پرش به بالا↑ حاج منوچهری، «حسین(ع)، امام»، ص۶۸۶.پرش به بالا↑ محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۹۳ش، ص۳۷۲.پرش به بالا↑ گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ تشیع، ۱۳۹۰ش، ص۲۱.پرش به بالا↑ حاج منوچهری، «حسین(ع)، امام»، ص۶۸۷.پرش به بالا↑ حاج منوچهری، «حسین(ع)، امام»، ص۶۸۹.پرش به بالا↑ حاج منوچهری، «حسین(ع)، امام»، ص۶۸۱.پرش به بالا↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸، ج۱۰، ص۳۷۶-۴۱۰؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۷؛ مسلم، صحیح مسلم، ۱۴۲۳ق، ج۱۵، ص۱۹۰؛ ابن کثیر، تفسیر القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۷۹۹.پرش به بالا↑ مراجعه کنید به حسینی شاهرودی، «امام حسین (ع) و عاشورا از دیدگاه اهل سنت»و ایوب، م، ترجمه قاسمی، «فضایل امام حسین علیه السلام در احادیث اهل سنت»پرش به بالا↑ ایوب، م، ترجمه قاسمی، «فضایل امام حسین علیه السلام در احادیث اهل سنت»پرش به بالا↑ ابوبکر ابن عربی، العواصم من القواصم، المکتبة السلفیة، ص۲۳۲.پرش به بالا↑ ابن تیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۴، ص۵۳۰-۵۳۱.پرش به بالا↑ سایت گنجورپرش به بالا↑ ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، دار احیاء التراث العربی، ج۱، ص۲۱۷.پرش به بالا↑ ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، دار احیاء التراث العربی، ج۱، ص۲۱۶.پرش به بالا↑ آلوسی، روح المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۳، ص۲۲۸.پرش به بالا↑ عقاد، ابوالشهداء، ۱۴۲۹ق، ص۲۰۷.پرش به بالا↑ عقاد، ابوالشهداء، ۱۴۲۹ق، ص۱۴۱.پرش به بالا↑ طه حسین، علی و بنوه، دارالمعارف، ص۲۳۹.پرش به بالا↑ فروخ، تجدید فی المسلمین لا فی الإسلام، دار الكتاب العربی، ص۱۵۲.پرش به بالا↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۷؛ احمد ابن حنبل، المسند، دارصادر، ج۱، ص۹۸، ۱۱۸.پرش به بالا↑ ابن شهرآشوب‏، المناقب، ۱۳۷۹ق،ج۳، ص۳۹۷؛ اربلی، ابن سعد، الطبقات الكبرى، ج۱۰، ص۲۴۴.پرش به بالا↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۶۸م، ج۶، ص۳۵۷؛ ابن اثیر، اسدالغابه، بیروت، ج۲، ص۱۰.پرش به بالا↑ ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۳۹۳؛ زبیدى، تاج العروس، ۱۴۱۴ق، ج۷، ص۴.پرش به بالا↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۳، ص۱۷۱.پرش به بالا↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱۰، ص۲۳۹-۲۴۴؛ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۳۶۳ش، ج۳۹، ص۶۳.پرش به بالا↑ ری شهری، دانشنامه امام حسین، ۱۳۸۸، ج۱، ص۱۹۴-۱۹۵.پرش به بالا↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۲۷.پرش به بالا↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۷؛ ابن ابی‌شیبه، المصنَّف، ۱۴۰۹ق، ج۸، ص۶۵؛ ابن قتیبه، المعارف، ۱۹۶۰م، ج۱، ص۲۱۳.پرش به بالا↑ محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۹۳ش، ص۳۹.پرش به بالا↑ ابن ابی‌الثلج، تاریخ الائمه، ۱۴۰۶ق، ص۲۸؛ ابن طلحه شافعی، مطالب السؤول، ۱۴۰۲ق، ج۲، ص۳۷۴؛ برای فهرستی از القاب امام حسین(ع) رجوع کنید به ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۸۵ش، ج۴، ص۸۶.پرش به بالا↑ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۸۵ش، ج۴، ص۸۶.پرش به بالا↑ رجوع کنید به: حِمْیری، قرب الاسناد، ۱۴۱۳ق، ص۹۹ـ۱۰۰؛ ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۴۱۷ق، ص۲۱۶ـ۲۱۹؛ شیخ طوسی، امالی، ۱۴۱۴ق، ص۴۹ـ ۵۰.پرش به بالا↑ ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶، ص۱۷۶.پرش به بالا↑ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۴۲؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۲۷؛ مقریزی، امتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۶، ص۱۹.پرش به بالا↑ ری شهری، دانشنامه امام حسین، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۴۷۴-۴۷۷.پرش به بالا↑ کلینی، الکافی، ۱۳۶۵ش، ج۱، ص۴۶۳؛ شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۱ق، ج۶، ص۴۱؛ ابن عبدالبرّ، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۹۲.پرش به بالا↑ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، بیروت، ج۲، ص۲۴۶؛ دولابی، الذریة الطاهرة، ۱۴۰۷ق، ص۱۰۲، ۱۲۱؛ طبری، تاریخ طبری، ۱۹۶۲، ج۲، ص۵۵۵؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۲۷.پرش به بالا↑ ابن المشهدی، المزار[الکبیر]، ۱۴۱۹ق، ص۳۹۷؛ شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ص۸۲۶، ۸۲۸؛ سید بن طاوس، اقبال الاعمال، ۱۳۶۷ش، ص۶۸۹-۶۹۰.پرش به بالا↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۷.پرش به بالا↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۲۹؛ مقریزی، امتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج‏۱۲، ص۲۳۷؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة، دار الفکر، ج۶، ص۲۳۰.پرش به بالا↑ کلینی، الکافی، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۴۶۵.پرش به بالا↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۲۹؛ مقریزی، امتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج‏۱۲، ص۲۳۷؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة، دار الفکر، ج۶، ص۲۳۰.پرش به بالا↑ سماوی، ابصار العین، ۱۴۱۹ق، ص۹۳.پرش به بالا↑ ترمذی، سنن ترمذی، ۱۴۰۳ق، ج۵، ص۳۲۳.پرش به بالا↑ احمد بن حنبل، المسند، بیروت، ج۵، ص۳۵۴؛ ترمذی، سنن ترمذی، ۱۴۰۳ق، ج۵، ص۳۲۲؛ ابن حبان، صحیح، ۱۹۹۳م، ج۱۳، ص۴۰۲؛ حاکم نیشابوری، المستدرک، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۲۸۷.پرش به بالا↑ ابن قولویه قمى، کامل الزیارات‏، ۱۳۵۶ق، ص۵۰.پرش به بالا↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۶۸، ج۶، ص۴۰۶ـ۴۰۷؛ شیخ صدوق، عون اخبار الرضا، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۸۵؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۶۸.پرش به بالا↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸، ج۱۰، ص۳۶۹.پرش به بالا↑ ری شهری، دانشنامه امام حسین،۱۳۸۸ش، ج۲، ص۳۲۵.پرش به بالا↑ سلیم بن قیس، كتاب سلیم بن قیس الهلالی‏، ۱۴۰۵ق، ص۶۶۵ و ۹۱۸.پرش به بالا↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸، ج۱۰، ص۳۹۴؛ ذهبی، تاریخ الاسلام، ۱۹۹۳م، ج۵، ص۱۰۰؛ ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹، ج۴، ص۴۰؛ بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۵۲.پرش به بالا↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۴، ص۱۷۵؛ سبط بن جوزى، تذکرة الخواص‏، ۱۴۱۸ق، ص۲۱۲.پرش به بالا↑ کلینی، الکافی، ۱۳۶۵ش، ج۸، ص۲۰۶-۲۰۷؛ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۳۸۵-۱۳۸۷ق، ج۸، ص۲۵۳-۲۵۴.پرش به بالا↑ ابن خلدون، العبر، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۵۷۳-۵۷۴.پرش به بالا↑ طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۷ق. ج۴، ص۲۶۹.پرش به بالا↑ ابن قتیبه، المعارف، ۱۹۹۲م، ص۵۶۸؛ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۸۸م، ص۳۲۶؛ مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۵، ص۱۹۸.پرش به بالا↑ جعفرمرتضی، الحیاة السیاسیة للامام الحسن، دارالسیرة، ص۱۵۸.پرش به بالا↑ زمانی، حقایق پنهان، ۱۳۸۰ش، ص۱۱۸-۱۱۹.پرش به بالا↑ ابن قتیبه، الامامه و السیاسة، ۱۴۱۰، ج۱، ص۵۹؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۵۵۸.پرش به بالا↑ ری شهری، دانشنامه امام حسین،۱۳۸۸ش، ج۲، ص۳۳۱-۳۳۲.پرش به بالا↑ سید جعفر مرتضی، الصحیح من سیرة الامام علی(ع)، ۱۳۸۸ش، ص۳۱۳.پرش به بالا↑ سید مرتضی، الشافی فی الامامة، ۱۴۱۰ق، ج۴، ص۲۴۲.پرش به بالا↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۳۶۳ش، ج ۱۰، ص۱۲۱.پرش به بالا↑ شیخ مفید، الجمل، ۱۴۱۳، ص۳۴۸؛ ذهبی، تاریخ الإسلام‏، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۴۸۵.پرش به بالا↑ نصر بن‌مزاحم، وقعة الصفین، ۱۳۸۲ق، ص۱۱۴ـ۱۱۵.پرش به بالا↑ ابن اعثم، الفتوح، ۱۴۱۱، ج۳، ص۲۴؛ ابن شهرآشوب‏، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۳، ص۱۶۸.پرش به بالا↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۳۶۳ش، ج۴۴، ص۲۶۶.پرش به بالا↑ اربلى، کشف الغمة، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۵۶۹؛ نهج البلاغه، تحقیق: صبحی صالح، خطبه ۲۰۷، ص۳۲۳.پرش به بالا↑ ابن عبد البر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج‏۳، ص۹۳۹.پرش به بالا↑ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج‏۵، ص۱۴۷.پرش به بالا↑ ابن قتیبه، الامامه و السیاسه، ۱۴۱۰، ج۱، ص۱۸۱؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۲۵.پرش به بالا↑ کلینی، الکافی، ۱۳۶۲، ج۳، ص۲۲۰؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۴۹۷-۴۹۸.پرش به بالا↑ کلینی، الکافی، ۱۳۶۲ش،ج۱، ص۲۹۱؛ ابن شهرآشوب‏، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۳، ص۴۰۱.پرش به بالا↑ ابن قتیبة دینوری، الإمامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۸۴.پرش به بالا↑ دینورى، الأخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۲۱.پرش به بالا↑ شیخ طوسی، اختیار معرفة الرجال(رجال کشی)، ۱۳۴۸ش، ص۱۱۰.پرش به بالا↑ شیخ طوسی، اختیار معرفة الرجال(رجال کشی)، ۱۳۴۸ش، ص۱۱۰.پرش به بالا↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۲.پرش به بالا↑ ابن اعثم، الفتوح، ۱۴۱۱، ج۴، ص۲۹۲؛ ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹،ج۴، ص۳۵.پرش به بالا↑ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۱۶۰ ؛ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۳، ص۲۶۷.پرش به بالا↑ جعفریان، حیات فکرى و سیاسى ائمه، ۱۳۸۱ش، ص۱۵۷-۱۵۸.پرش به بالا↑ دینورى، الأخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۲۰.پرش به بالا↑ بلاذری، أنساب الأشراف‏، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۵۰.پرش به بالا↑ دینورى، الأخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۲۱ـ۲۲۲.پرش به بالا↑ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۱۶۵؛ ابن‌ جوزی، المنتظم، ۱۹۹۲م، ج۵، ص۱۸۴.پرش به بالا↑ مُصْعَب بن عبدالله، کتاب نسب قریش، ۱۹۵۳م، ج۱، ص۵۷-۵۹؛ بخاری، سرّالسلسلة العلویة، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۰؛ شیخ مفید، الارشاد، چاپ رسولی محلاتی، ج۲، ص۱۳۵.پرش به بالا↑ طبری، دلائل الامامة، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۷۴؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، چاپ رسولی محلاتی، ج۴، ص۷۷؛ ابن طلحه شافعی، مطالب السؤول، ۱۴۰۲ق، ج۲، ص۶۹.پرش به بالا↑ مطهری در خدمات متقابل اسلام و ایران، ص۱۳۱-۱۳۳؛ شریعتی در تشیع علوی و تشیع صفوی، ص۹۱؛ دهخدا، لغت نامه؛ جعفر شهیدی در زندگانی علی ابن الحسین(ع)، ص۱۲ و یوسفی غروی، تقی‌زاده، سعید نفیسی و کریستین سن از جمله کسانی هستند که نظری متفاوت دارند.پرش به بالا↑ اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۰۵ق، ص۵۹؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۳۵پرش به بالا↑ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۰۸ق، ج۸، ص۲۲۹پرش به بالا↑ مُصْعَب بن عبدالله، کتاب نسب قریش، ۱۹۵۳م، ج۱، ص۵۹؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۵، ص۴۶۸؛ بخاری، سرّالسلسلة العلویة، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۰پرش به بالا↑ مصعب بن عبدالله، کتاب نسب قریش، ۱۹۵۳م، ص۵۷؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، بیروت، ج۲، ص۲۴۶ـ۲۴۷؛ طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۲-۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۴۶پرش به بالا↑ مقریزی، امتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج‌۶، ص۲۶۹پرش به بالا↑ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۴۶؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، دارالمعرفه،‌ ص۸۰.پرش به بالا↑ اصفهانی، کتاب الاغانی، ۱۳۸۳ق، ج۲۱، ص۷۸پرش به بالا↑ اصفهانی، کتاب الاغانی، ۱۳۸۳ق، ج۲۱، ص۷۸پرش به بالا↑ سبط ابن جوزی، تذکرة الخواص، ۱۴۰۱ق، ج۱، ص۲۴۹پرش به بالا↑ مُصْعَب بن عبدالله، کتاب نسب قریش، ۱۹۵۳م، ج۱، ص۵۹؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۳۵؛ بیهقی، لباب الأنساب و الألقاب و الأعقاب، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۴۹؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، چاپ رسولی محلاتی، ج۴، ص۷۷،۱۱۳پرش به بالا↑ مُصْعَب بن عبدالله، کتاب نسب قریش، ۱۹۵۳م، ج۱، ص۵۹؛ شیخ مفید، الارشاد، ج۲، ص۱۳۵؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ج۴، ص۱۰۹.پرش به بالا↑ ابن فندق، لباب الانساب، ۱۳۸۵، ص۳۵۵.پرش به بالا↑ واعظ کاشفی، روضة الشهدا، ۱۳۸۲ش، ص۴۸۴.پرش به بالا↑ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، چاپ رسولی محلاتی، ج۴، ص۱۰۹؛ طبری، دلائل الامامة، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۷۴.پرش به بالا↑ ابن طلحه شافعی، مطالب السؤول، ۱۴۰۲ق، ج۲، ص۶۹.پرش به بالا↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۳، ص۲۶۲.پرش به بالا↑ ابن کثیر، البدایة و النهایة، دار الفکر، ج۵، ص۳۳۸؛ سیوطی، تاریخ الخلفاء، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۱۴۹.پرش به بالا↑ طقوش، دولت امویان، ۱۳۸۹، ص۱۹.پرش به بالا↑ طقوش، دولت امویان، ۱۳۸۹، ص۱۹ به نقل از کاندهلوی، حیاة الصحابه، ج ۳، ص۶۳پرش به بالا↑ نصر بن مزاحم، وقعة صفين،۱۴۰۳، ص۳۱-۳۲پرش به بالا↑ ابن حجر عسقلانی، الاصابة، ۱۴۱۵، ج۱، ص۶۴؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة، دار الفکر، ج۶، ص۲۲۰پرش به بالا↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳، ج۲، ص۱۴؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة، دار الفکر، ج۸، ص۱۳۱.پرش به بالا↑ طقوش، دولت امویان، ۱۳۸۹، ص۲۸-۲۹.پرش به بالا↑ طبرسی، الإحتجاج، ۱۴۰۳، ج۲، ص۲۹۵.پرش به بالا↑ ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹، ج۲، ص۳۵۱.پرش به بالا↑ صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۱۸۱.پرش به بالا↑ از جمله رجوع کنید به: شیخ صدوق، الاعتقادات، ص۱۰۴؛ ابن‌بابویه قمی، الإمامة والتبصره، ص۱۰۴.پرش به بالا↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۳۰.پرش به بالا↑ کلینی، الکافی،۱۳۶۲، ج۱، ص۲۹۷.پرش به بالا↑ کلینی، الکافی،۱۳۶۲، ج۱، ص۳۰۱.پرش به بالا↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۳۱.پرش به بالا↑ کلینی، الکافی،۱۳۶۲، ج۱، ص۳۰۴.پرش به بالا↑ کلینی، الکافی،۱۳۶۲، ج۱، ص۲۹۱.پرش به بالا↑ شیخ مفید، الارشاد، ج۲، ص۳۲؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۴، ص۸۷.پرش به بالا↑ دینوری، الاخبار الطوال، ۱۳۶۸، ص۲۲۲؛ بلاذری، أنساب الأشراف‏، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۵۲.پرش به بالا↑ جعفریان، حیات فكرى و سیاسى ائمه، ۱۳۸۱ش، ص۱۷۵.پرش به بالا↑ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۹۹۳م، ج۳، ص۲۹۱.پرش به بالا↑ دینوری، الاخبار الطوال، ۱۳۶۸، ص۲۲۴؛ کشّی، رجال الکشی، ۱۳۴۸، ص۴۸.پرش به بالا↑ ابن سعد، البقات الکبری، ۱۴۱۸، ج۱۰، ص۴۴۱؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷، ج۵، ص۳۲۲؛ ابن اعثم کوفی، الفتوح، ۱۹۹۱، ج۴، ص۳۴۹ـ۳۵۰.پرش به بالا↑ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷، ج۵، ص۳۲۲.پرش به بالا↑ دینوری، الاخبار الطوال، ۱۳۶۸، ص۲۲۴-۲۲۵؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۵، ص۱۲۰-۱۲۱؛ ابن قتبیه، الامامه والسیاسه، ج۱، ص۲۰۲-۲۰۴.پرش به بالا↑ ابن سعد، الطبقات الكبرى‏، ۴۱۸ق، ج۱۰، ص۴۴۰؛ شیخ طوسی، اختیار معرفة الرجال(رجال کشی)، ۱۳۴۸، ص۵۰؛ ذهبی، تاریخ الإسلام، ۱۴۰۹ق، ج۵، ص۶؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة الدمشق، ۱۴۱۵، ج۱۴، ص۲۰۶.پرش به بالا↑ طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳، ج۲، ص۲۹۶.پرش به بالا↑ یعقوبی، تاریخ‏ الیعقوبى، دار الصادر، ج۲، ص۲۳۱؛ شیخ طوسی، اختیار معرفة الرجال(رجال کشی)، ۱۳۴۸، ص۴۸؛ اربلی، كشف الغمة فی معرفة الأئمة، ۱۴۲۱، ج۱، ص۵۷۴.پرش به بالا↑ ابن كثیر، البدایة و النهایة، دار الفكر، ج۸، ص۷۹.پرش به بالا↑ ابن قتیبه، الامامة و السیاسة، ۱۴۱۰، ج۱، ص۲۰۴.پرش به بالا↑ ابن قتیبه، الامامة و السیاسة، ۱۴۱۰، ج۱، ص۲۰۸-۲۰۹.پرش به بالا↑ ابن قتیبه، الامامة و السیاسة، ۱۴۱۰، ج۱، ص۲۱۱.پرش به بالا↑ ابن شعبه حرانی، تحف العقول، ۱۴۰۴، ص۶۸پرش به بالا↑ گروهی از تاریخ‌پژوهان، تاریخ قیام و مقتل جامع سیدالشهداء، ۱۳۸۹، ج۱، ص۳۹۲.پرش به بالا↑ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۵۵؛ مفید، الارشاد، ۱۳۹۹، ج۲، ص۳۲.پرش به بالا↑ طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷، ج۵، ص۳۳۸.پرش به بالا↑ ابومخنف، مقتل‌الحسین، مطبعة العلمیه، ص۵؛ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳، ج۲، ص۳۳.پرش به بالا↑ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۶۰؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳، ج۲، ص۳۴.پرش به بالا↑ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۵۶؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۶.پرش به بالا↑


حسین بن علی بن ابی‌طالب(ع)، مشهور به اباعبدالله و سیدالشهداء (۴-۶۱ق)، امام سوم شیعیان است، که ده سال امامت را بر عهده داشت و در واقعه عاشورا به شهادت رسید. او فرزند دوم امام علی(ع) و فاطمه زهرا(س) و نوه حضرت محمد(ص) است.
بنابر گزارش‌های تاریخی شیعه و اهل سنت، پیامبر اسلام(ص) هنگام تولد او از شهادتش خبر داد و نام «حسین» را برای او برگزید. رسول خدا، حَسَنَین (امام حسن و امام حسین) را بسیار دوست داشت و همه را به دوست داشتن آن دو سفارش می‌کرد. امام حسین(ع) از اصحاب کِساء و از حاضران در ماجرای مُباهله و یکی از اهل بیت پیامبر است که آیه تطهیر درباره آنان نازل شده است. روایت‌های متعددی از حضرت محمد(ص) در فضیلت امام حسین نقل شده است؛ از جمله «حسن و حسین سرور جوانان بهشت‌اند» و «حسین چراغ هدایت و کشتی نجات است.»
از زندگی سومین امام شیعیان در مدت سه دهه پس از وفات پیامبر(ص)، گزارش‌های اندکی وجود دارد. او در دوره خلافت امیرالمؤمنین(ع) در کنار پدر بود و در جنگ‌های آن دوره شرکت داشت. در زمان امامت امام حسن(ع) پیرو و پشتیبان او بود و اقدام او در صلح با معاویه را تأیید کرد. پس از شهادت وی نیز، تا زمانی که معاویه زنده بود، به پیمان برادر وفادار ماند و در پاسخ به نامه برخی از شیعیان کوفه که برای پذیرش رهبری او و قیام در برابر بنی‌امیه اعلام آمادگی کردند، آنان را به صبر تا زمان مرگ معاویه فراخواند.
دوره امامت حسین بن علی(ع) با حکومت معاویه همزمان بود. بنابر گزارش‌های تاریخی، امام حسین(ع) در مواردی به عملکرد معاویه سخت اعتراض کرده است، از جمله پس از کشته شدن حجر بن عَدی نامه‌ای توبیخ‌آمیز برای او نوشت و در ماجرای ولایتعهدی یزید نیز از پذیرش بیعت خودداری کرد و در سخنانی در حضور معاویه و دیگران، این اقدام معاویه را نکوهید و یزید را فردی نالایق خواند و خود را سزاوار خلافت دانست. خطبه امام حسین در منا را نیز موضعی سیاسی در برابر اُمویان به شمار آورده‌اند. با این حال، نقل شده است که معاویه مانند خلفای سه‌گانه، در ظاهر به حسین بن علی(ع) احترام می‌گذاشت.
پس از مرگ معاویه، امام حسین(ع) بیعت با یزید را مشروع ندانست و با توجه به فرمان یزید برای کشتن او در صورت خودداری از بیعت، در ۲۸ رجب سال ۶۰ق از مدینه به مکه رفت. در مدت چهار ماه حضور در مکه، نامه‌های فراوانی از سوی مردم کوفه برای پذیرش زمامداری دریافت کرد و پس از آنکه فرستاده‌اش مسلم بن عقیل، همدلی کوفیان را تأیید کرد، در ۸ ذی‌الحجه، پیش از آنکه از پیمان‌شکنی بعدی کوفیان و کشته شدن مسلم باخبر شود، به سمت کوفه حرکت کرد.
وقتی ابن زیاد والی کوفه از حرکت حسین(ع) به سمت کوفه باخبر شد، لشکری به سوی او فرستاد و پس از آنکه سپاهیان حُرّ بن یزید راه را بر امام بستند، او مجبور شد مسیر خود را به سمت کربلا تغییر دهد. در روز عاشورا میان امام حسین و یارانش با لشکر کوفه به فرماندهی عمر بن سعد جنگی درگرفت که به شهادت امام و یارانش انجامید. پس از آن، زنان و کودکان و امام سجاد(ع) که آن زمان بیمار بود، به اسارت درآمدند و به کوفه و سپس شام فرستاده شدند. پیکر امام حسین و یارانش روز ۱۱ یا ۱۳ محرم، توسط بنی‌اسد در کربلا به خاک سپرده شد.
درباره حرکت امام حسین از مدینه تا کربلا، دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد. بر اساس یک دیدگاه او برای تشکیل حکومت قیام کرد، ولی برخی معتقدند این حرکت برای حفظ جان بود. شهادت حسین بن علی(ع) تأثیر عمیقی بر مسلمانان و شیعیان در طول تاریخ داشته و الهام‌بخش مبارزات و قیام‌های متعددی بوده است. شیعیان به پیروی از امامان شیعه اهتمام ویژه‌ای به گریه و سوگواری بر حسین بن علی، به ویژه در ماه محرم و صفر دارند. زیارت امام حسین نیز در روایات معصومین مورد تأکید قرار گرفته و حرم او زیارتگاه شیعیان است.
حسین بن علی(ع) افزون بر جایگاهی که در میان شیعیان به عنوان سومین امام و سرور شهیدان دارد، نزد اهل سنت نیز به سبب فضایلی که از زبان پیامبر(ص) درباره او نقل شده است و همچنین ایستادگی او در برابر یزید، گرامی داشته می‌شود.
مجموعه سخنان و آثار او در قالب حدیث، دعا، نامه، شعر و خطبه در کتاب موسوعة کلمات الامام الحسین و کتاب مسند الامام الشهید گردآوری شده و درباره شخصیت و زندگی وی نیز، آثار فراوانی در قالب دانشنامه‌، زندگی‌نامه، مَقتل و تاریخ تحلیلی نگاشته شده است.[نهفتن]گاه‌شمار زندگی امام حسین(ع)۳ یا ۵ شعبان۴ق.تولد[۱]۷ق.نزول آیه تطهیر در مورد اصحاب کساء[۲]۲۴ ذی‌الحجه ۹ق.حضور در مباهله[۳]ربیع‌الاول ۱۱ق.رفتن به درِ خانه انصار و اهل بدر به همراه پدر، مادر و برادرش، برای باز پس گرفتن حق خلافت امام علی(ع).[۴]ذی‌الحجه ۳۵ قخواندن خطبه برای مردم پس از بیعت آنان با امام علی[۵]جمادی‌الآخر ۳۶ق.حضور در جنگ جمل[۶]صفر ۳۷قحضور در جنگ صفین[۷]صفر ۳۸قحضور در جنگ نهروان[۸]۴۱ق.بازگشت از کوفه به مدینه[۹]۲۸ صفر ۵۰ق.شهادت امام حسن(ع)[۱۰] و آغاز امامت امام حسین(ع)۵۱ یا ۵۲ یا ۵۳ق.[۱۱]نوشتن نامه اعتراض‌آمیز به معاویه برای کشتن حجر بن عدی و یارانش۵۸ق.ایراد خطبه در منا[۱۲]۲۶ رجب ۶۰ق.احضار به دارالاماره برای بیعت با یزید[۱۳]۲۸ رجب ۶۰ق.خروج از مدینه به سمت مکه [۱۴]۳ شعبان ۶۰ق.ورود به مکه[۱۵]۱۰ تا ۱۴ رمضان ۶۰ق.دریافت نامه‌هایی از سوی کوفیان[۱۶]۱۵ رمضان ۶۰ق.اعزام مسلم به عنوان نماینده خود به کوفه[۱۷]۸ ذیحجه ۶۰ق.خروج از مکه به سمت کوفه.[۱۸]۲ محرم ۶۱ق.ورود به کربلا.[۱۹]۹ محرم ۶۱ق.اعلام جنگ عمر سعد و مهلت خواستن امام[۲۰]۱۰ محرم ۶۱ق.واقعه عاشورا و شهادت امام حسین و یارانش[۲۱]
 محتویات
 [نهفتن] ۱جایگاه۱.۱در منابع حدیثی و تاریخی۱.۲در فرهنگ شیعه۱.۳در نگاه اهل سنت۲نام، نسب، کنیه، القاب۳زندگی نامه۳.۱دوران خلفای سه‌گانه۳.۲دوران حکومت امام علی(ع)۳.۳دوران امام حسن(ع)۳.۴همسران و فرزندان۴دوران امامت۴.۱دلائل امامت۴.۲پایبندی به صلح امام حسن۴.۳موضع‌گیری دربرابر اقدامات معاویه۴.۴واکنش به خلافت یزید۵واقعه کربلا۵.۱دیدگاه‌ها و پیامدها۶ویژگی‌ها و فضایل۷سوگواری و زیارت۷.۱اربعین حسینی۸حرم و حائر حسینی۹میراث معنوی امام حسین۱۰کتاب‌شناسی۱۱جستارهای وابسته۱۲پانویس۱۳منابع۱۴پیوند به بیرونجایگاه
حسین بن علی(ع) سومین[یادداشت ۱] امام شیعیان، فرزند نخستین امام شیعیان و نوه پیامبر اسلام(ص) است.[۲۲] در منابع اسلامی روایات فراوانی درباره فضائل او وجود دارد و شیعیان برای او جایگاه ویژه‌ای قائل هستند. حسین بن علی در نزد اهل سنت نیز از احترام برخوردار است.در منابع حدیثی و تاریخی
بنابر روایات شیعه و سنی، حسین بن علی(ع) یکی از اصحاب کساء است[۲۳] و در ماجرای مباهله نیز حضور داشت[۲۴] و به همراه برادرش، مصداق کلمه «ابناءَنا» در آیه مباهله هستند.[۲۵] او همچنین یکی از اهل بیت است که آیه تطهیر درباره آنان نازل شده است.[۲۶]
امام حسین(ع) پس از شهادت امام حسن(ع)، با وجود افرادی که از نظر سن بزرگ‌تر از وی بودند، شریف‌ترین فرد از بنی هاشم به شمار می‌رفت. بنا بر نقل یعقوبی، معاویه پس از شهادت حسن بن علی به ابن عباس گفت: از این پس تو سرور قوم خود هستی. ابن عباس در پاسخ گفت: تا زمانی که حسین هست، نه.[۲۷] همچنین گزارش‌هایی از مشورت بنی‌هاشم با حسین بن علی و ترجیح نظر او بر دیگران وجود دارد.[۲۸] نقل شده است عمرو بن عاص نیز او را محبوب‌ترین فرد از زمینیان نزد اهل آسمان می‌دانست.[۲۹]در فرهنگ شیعه
شهادت حسین بن علی در واقعه عاشورای سال ۶۱ق. سبب شد شخصیت وی برای شیعیان و حتی غیر شیعیان، بیشتر در بعد حق‌طلبی، شجاعت و شهادت نمایان گردد و دیگر صفات و ویژگی‌هایی که در روایات برای او ذکر شده، تا اندازه‌ای تحت الشعاع قرار گیرد.[۳۰] این واقعه دست کم از آن جهت که نخستین بی‌حرمتی و تعرض آشکار به خاندان پیامبر(ص) بود، تاثیر عمیقی بر تاریخ و فرهنگ شیعه گذاشت[۳۱] و به نماد ظلم‌ستیزی، پیروزی خون بر شمشیر، امر به معروف و نهی از منکر، ایثار و فداکاری تبدیل شد.[۳۲]
تاثیرگذاری شهادت امام حسین تا بدانجا بود که عده‌ای معتقد شده‌اند شکل‌گیری مذهب تشیع و جدا شدن شیعیان از اهل سنت، پس از شهادت وی رخ داده است.[۳۳] در طول تاریخ اسلام قیام‌هایی با الگو گرفتن از قیام امام حسین(ع) شکل گرفته که با شعار یا لثارات الحسین بوده است.[۳۴]
دو ماه محرم و صفر در فرهنگ شیعه جایگاه ویژه‌ای دارند و بخصوص در روزهای تاسوعا و عاشورا و اربعین حسینی مجموعه آیین‌های گوناگونی در پاسداشت این مناسبت بر پا می‌شود.[۳۵] شیعیان به هنگام نوشیدن آب، از تشنگی امام حسین یاد می‌کنند و بر او سلام می‌دهند.[۳۶]در نگاه اهل سنت
منابع روایی معتبر اهل سنت احادیث فراوانی درباره جایگاه و فضایل حسین بن علی(ع) نقل کرده‌اند.[۳۷][۳۸] گذشته از روایات فضائل، مقام امام حسین(ع) در اعتقاد مسلمانان تا حد زیادی برخاسته از آن است که وی در راه خدا از جان و مال و نزدیکان خود گذشت.[۳۹]
با این حال، در میان اهل سنت دو دیدگاه درباره قیام امام حسین(ع) وجود دارد: دسته‌ای آن را نکوهش کرده و بسیاری نیز آن را ستوده‌اند. از جمله مخالفان، ابوبکر ابن عربی است که در صدد نکوهش اقدام حسین(ع) برآمده و گفته است مردم به سبب شنیدن احادیثی از پیامبر (درباره جنگ با کسانی که بخواهند امت را متفرق کنند)، با حسین جنگیدند.[۴۰] ابن تیمیه نیز معتقد است اقدام حسین بن علی(ع) نه تنها موجب اصلاح اوضاع نشد، که به شر و فتنه انجامید.[۴۱]اقبال لاهوری:تا قیامت قطع استبداد کرد موج خون او، چمن ایجاد کردمدعایش سلطنت بودی اگر خود نکردی با چنین سامان سفررمز قرآن از حسین آموختیم زآتش او شعله‌ها افروختیم[۴۲]
ابن خلدون به سخن ابن عربی واکنش نشان داده و با تاکید بر شرط بودن وجودِ امام عادل برای جنگ با ستمکاران، حسین(ع) را عادل‌ترین فرد در زمان خود برای این جنگ برشمرده است.[۴۳] او در جای دیگر گفته است: وقتی فسق یزید بر همگان آشکار شد، حسین بر خود واجب دید که بر او خروج کند، چون خود را دارای اهلیت و قدرت برای این کار می‌دانست[۴۴] آلوسی از عالمان سنی نیز در کتاب روح المعانی زبان به نفرین ابن عربی گشوده و این سخن او را دروغ و تهمتی بزرگ شمرده است.[۴۵]
عباس محمود عقاد نویسنده کتاب «ابوالشهداء، الحسین بن علی» نوشته است: اوضاع در زمان یزید به حدی رسیده بود که جز شهادت آن را علاج نمی‌کرد.[۴۶] وی معتقد است چنین قیامی تنها از سوی انسان‌های نادری رقم می‌خورد که برای این کار ساخته شده‌اند و نمی‌توان حرکت آنان را با دیگران مقایسه کرد چرا که اینان، گونه‌ای دیگر می‌فهمند و چیزی دیگر می‌طلبندد.[۴۷] طه حسین نویسنده معاصر اهل سنت معتقد است بیعت نکردن حسین از سر عناد و لجبازی نبود. او می‌دانست که اگر با یزید بیعت کند، به وجدانش خیانت کرده و با دینش مخالفت ورزیده است چرا که از نظر او، بیعت با یزید گناه بود.[۴۸] عمر فروخ با تاکید بر اینکه سکوت در برابر ظلم به هیچ وجه جایز نیست، معتقد است ما مسلمانان امروزه نیاز داریم که «حسینی» در میان ما قیام کند و ما را به راه درست در دفاع از حق رهنمون سازد.[۴۹]نام، نسب، کنیه، القاب
در منابع شیعه و سنی آمده است که پیامبر(ص) نام «حسین» را بر او نهاد.[۵۰] بر اساس روایات، این نامگذاری به فرمان خداوند انجام گرفت.[۵۱] دو نام حسن و حسین، که قبل از اسلام نزد مردم عرب سابقه‌ای نداشت،[۵۲] معادل شَبَّر و شَبیر (یا شَبّیر)،[۵۳] نام پسران هارون است.[۵۴] گزارش‌های دیگری نیز درباره نامگذاری او ذکر شده است از جمله اینکه ابتدا امام علی(ع) او را حرب یا جعفر نامید ولی پیامبر(ص) نام حسین را برای او برگزید.[۵۵] برخی این گونه گزارش‌ها را ساختگی خوانده و دلایلی در رد آن برشمرده‌اند.[۵۶]
امام حسین(ع) فرزند امام علی(ع) و حضرت فاطمه(س) و نوه حضرت محمد(ص) است. او از خاندان بنی‌هاشم و از قبیله قریش است. امام حسن مجتبی(ع)، حضرت عباس(ع)، محمد بن حنفیه از برادران و حضرت زینب(س) از خواهران او هستند.[۵۷]
کنیه او «ابوعبدالله» است.[۵۸] ابوعلی، ابوالشهداء (پدر شهیدان)، ابوالاحرار (پدر آزادگان) و ابوالمجاهدین (پدر جهادکنندگان) از دیگر کنیه‌های او است.[۵۹]
حسین بن علی(ع) القاب فراوانی دارد که برخی از آنها با القاب برادرش امام حسن(ع)، مشترک است؛ مانند سید شباب أهل الجنة (سرور جوانان اهل بهشت). برخی دیگر از القاب او عبارت‌اند از: زکیّ، طیب، وفی، سید، مبارک، نافع، الدلیل علی ذات اللّه، رشید، و التابع لمرضاة اللّه.[۶۰] ابن طلحه شافعی لقب «زکی» را مشهورتر از دیگر القاب و لقب «سید شباب أهل الجنه» را مهم‌ترین آنها دانسته است.[۶۱] در بعضی احادیث حسین(ع) با لقب شهید یا سیدالشهداء خوانده شده است.[۶۲] ثارالله و قتیل العبرات از دیگر القابی است که در برخی زیارتنامه‌ها برای او ذکر شده است.[۶۳]
در روایتی از پیامبر(ص) که بسیاری از منابع شیعه و اهل سنت نقل کرده‌اند آمده است: «حسین سِبطٌ مِن الاَسباط» (حسین یکی از اسباط است.)[۶۴] سبط در این روایت و همچنین در برخی آیات قرآن را به معنای امام و نقیبی دانسته‌اند که از طرف خداوند برگزیده شده و از نسل پیامبران است.[۶۵][نمایش]
امام حسین (ع)
 
 زندگی نامه
حسین بن علی در مدینه به دنیا آمد. برخی تولد او را در سال سوم قمری[۶۶] دانسته‌اند؛ اما قول مشهور سال چهارم قمری است.[۶۷] درباره روز ولادت او اختلاف است. بنابر قول مشهور ولادت او ۳ شعبان بوده[۶۸] ولی شیخ مفید در کتاب ارشاد تولد او را ۵ شعبان دانسته است.[۶۹]رسول خدا فرمود:
حُسَیْنٌ مِنِّی وَ أَنَا مِنْهأَحَبَّ الله مَنْ أَحَبَّ حُسَیْنا
 
حسین از من است و من از حسین هستم. خدا هر که حسین را دوست بدارد، دوست دارد.
 انساب الاشراف، ج۳، ص۱۴۲الطبقات الکبرى، ج۱۰، ص۳۸۵
در گزارش‌های شیعه و اهل سنت آمده است پیامبر هنگام تولد او گریست و از شهادتش خبر داد.[۷۰] بر پایه روایتی در کتاب کافی، حسین(ع) نه از مادرش و نه از هیچ زن دیگری شیر نخورد.[۷۱] نقل شده است امّ فضل همسر عباس بن عبدالمطلب خواب دید که قطعه‌ای از بدن پیامبر در دامن او (ام فضل) گذاشته شد. پیامبر در تعبیر خوابش گفت فاطمه پسری به دنیا خواهد آورد و تو دایه او خواهی بود. وقتی حسین(ع) متولد شد ام‌فضل دایگی‌اش را بر عهده گرفت.[۷۲] برخی منابع مادر عبدالله بن یقطر را نیز دایه امام حسین(ع) دانسته‌اند، ولی گفته‌اند حسین(ع) از هیچ‌یک از آن دو شیر نخورد.[۷۳]
در منابع اهل سنت آمده است رسول خدا(ص) در میان اهل بیت خود، حسن و حسین را بیش از بقیه دوست داشت[۷۴] و این علاقه چنان بود که گاه با ورودشان به مسجد، خطبه‌اش را ناتمام می‌گذاشت، از منبر پایین می‌آمد و آنان را در آغوش می‌کشید.[۷۵] از پیامبر نقل شده است که محبت به این دو مرا از محبت به هر کس دیگری باز داشته است.[۷۶]
حسین(ع) در کنار دیگر اصحاب کساء در ماجرای مباهله حضور داشت[۷۷] و در هنگام رحلت پیامبر(ص)، هفت ساله بود؛ از این رو او را در زمره واپسین طبقهٔ صحابه برشمرده‌اند.[۷۸]دوران خلفای سه‌گانه
۲۵ سال از عمر امام حسین(ع) در دوران خلفای سه گانه سپری شد. از جزئیات زندگی امام سوم شیعیان در این دوران خبر چندانی در دست نیست که شاید علت آن انزوای سیاسی امام علی(ع) و فرزندانش باشد.[۷۹]
بنابر برخی گزارش‌ها، در دوره خلافت ابوبکر، حسین بن علی به همراه پدر، مادر و برادرش امام حسن(ع) شبانه برای باز پس گرفتن حق خلافت امام علی(ع)، به درِ خانه انصار می‌رفتند.[۸۰]
نقل شده است در اوایل خلافت عمر روزی حسین(ع)، که حدود ۹ سال داشت، وارد مسجد شد و چون عمر را در حال سخنرانی بر منبر رسول خدا(ص) دید، از منبر بالا رفت و به او گفت: از منبر پدرم فرود‌ آی و بر منبر پدرت بنشین! عمر گفت: پدرم منبری نداشت.[۸۱] گزارش‌هایی از احترام ویژه خلیفه دوم به امام حسین رسیده است.[۸۲]
وقتی عثمان در دوره خلافتش ابوذر را به سرزمین ربذه تبعید و همگان را از بدرقه و همراهی او منع کرد، امام حسین(ع) همراه پدر، برادرش امام حسن(ع) و چند تن دیگر برخلاف دستور خلیفه، ابوذر را بدرقه کردند.[۸۳]
برخی منابع اهل سنت به حضور حسنین در نبرد افریقیه در سال ۲۶ق[۸۴] و نبرد طبرستان در سال ۲۹ یا ۳۰ق[۸۵] اشاره‌ای کرده‌اند. چنین گزارشی در هیچ یک از منابع شیعه نیامده است. بسیاری از منابع تاریخی گفته‌اند نبردهای مذکور بدون درگیری به مصالحه انجامیده است.[۸۶] گزارش حضور حسنین در این جنگ‌ها، موافقان و مخالفانی داشته است. برخی همچون جعفر مرتضی عاملی با توجه به اشکالات سندی این گزارش‌ها و نیز مخالفت امامان با شیوه فتوحات، آنها را ساختگی دانسته و اجازه ندادن امام علی(ع) به حسنین برای ورود به میدان جنگ در صفین را تاییدی بر آن شمرده‌اند.[۸۷] برخی نیز حضور حسنین در این فتوحات را در راستای مصالح امت اسلامی و با هدف ارائه اطلاعات دقیق‌تر به امام علی از اوضاع جامعه و همچنین آشنا کردن مردم با اهل بیت دانسته‌اند.[۸۸]
بنابر برخی گزارش‌های تاریخی، در اواخر حکومت عثمان که گروهی سر به شورش برداشتند و به قصد کشتن عثمان به سمت خانه او هجوم بردند، امام حسن مجتبی(ع) و امام حسین(ع)، به رغم ناخرسندی از عملکرد خلیفه، به فرمان امام علی(ع) به محافظت از خانه عثمان پرداختند.[۸۹] این گزارش موافقان و مخالفانی داشته است.[۹۰] سید جعفر مرتضی با توجه به قرائن تاریخی مانند مخالفت جدی حضرت علی(ع) با عملکرد عثمان و وجود اخبار معارض با این خبر مانند رد پیشنهاد کمک امام حسن(ع) از سوی عثمان، این امر را بعید و غیر قابل قبول دانسته است. او با استدلال به فرموده امام علی(ع) مبنی بر خوشحال نشدن و ناراحت نشدن از قتل عثمان و همچنین سیره ایشان در برخورد با ظالمان و یاری مظلومان، به نقل از باقر شریف قرشی در کتاب حیاة الإمام الحسن(ع) می‌گوید: این جریان بر فرض وقوع، به خاطر دفع تهمت از حسنین(ع) نسبت به شراکت در خون عثمان بوده است.[۹۱] سید مرتضی نیز پس از تردید در فرستادن حسنین(ع) توسط امیرالمؤمنین(ع)، علت آن را جلوگیری از قتل عمدی او و رساندن آب و غذا به خانواده او می‌داند نه جلوگیری از برکناری او از خلافت، چرا که او به جهت کارهای ناروایش مستحق خلع از خلافت بود.[۹۲]

حدیث نبوی نوشته شده در حرم امام حسین(ع)
همچنین ببینید: ماجرای قتل عثمان
 دوران حکومت امام علی(ع)
بر اساس گزارش‌های اندک مربوط به این دوره، امام حسین(ع) پس از بیعت مردم با امیرالمؤمنین(ع)،خطبه‌ای خوانده است.[۹۳] در روز جمل فرماندهی جناح چپ سپاه امام علی(ع) را بر عهده داشته[۹۴] و در جنگ صِفّین، خطبه‌ای برای ترغیب مردم به جهاد خوانده[۹۵] و به گزارش برخی منابع، از فرماندهان جناح راست سپاه بوده است.[۹۶] گفته‌اند در صفین، امام حسین(ع) در ماجرای پس‌گرفتن آب از شامیان شرکت داشت و پس از آن امیرالمومنین فرمود: این نخستین پیروزی بود که به برکت حسین به دست آمد.[۹۷] بر اساس گزارش‌های مربوط به جنگ صفین، امام علی(ع) از جنگیدن حسنین(ع) جلوگیری می‌کرد و علت آن را حفظ نسل پیامبر(ص) می‌شمرد.[۹۸] به نقل برخی منابع، او در جنگ نهروان نیز حضور داشت.[۹۹]
بسیاری از منابع گفته‌اند امام حسین(ع) در زمان شهادت امام علی(ع) کنار ایشان بود[۱۰۰] و در مراسم تجهیز و خاکسپاری حضور داشت.[۱۰۱] اما بنا بر گزارشی که در کتاب الکافی و «انساب الاشراف» آمده است، امام حسین(ع) هنگام ضربت خوردن پدر، برای انجام‌دادن مأموریتی که علی(ع) به او داده بود، در مدائن به سر می‌برد و با نامه امام حسن(ع) از موضوع آگاه شد و به کوفه بازگشت.[۱۰۲]دوران امام حسن(ع)
گزارش‌های تاریخی از ادب و احترام حسین بن علی(ع) به برادرش امام حسن(ع) حکایت دارد. نقل شده است اگر در مجلسی امام حسن(ع) حضور داشت، او بخاطر رعایت احترام سخن نمی‌گفت.[۱۰۳] پس از شهادت امام علی(ع) گروهی از خوارج که به جنگ با شامیان اصرار داشتند، با امام حسن بیعت نکردند و نزد حسین(ع) آمدند تا با او بیعت کنند. وی گفت: به خدا پناه می‌برم که تا زمانی که حسن زنده است بیعت شما را بپذیرم.[۱۰۴] در ماجرای صلح با معاویه، او در برابر شیعیان معترض، حامی برادر بود و اقدام او را تایید کرد[۱۰۵] و نقل شده است که گفت: او (امام حسن(ع)) امام من است.[۱۰۶]
بر پایه برخی گزارش‌ها، پس از برقراری صلح، امام حسین(ع) نیز همچون امام حسن(ع)، با معاویه بیعت کرد[۱۰۷] و حتی پس از شهادت امام حسن(ع) نیز بر عهد خود باقی ماند.[۱۰۸] در مقابل، گزارش‌هایی حاکی از بیعت نکردن حسین(ع)است.[۱۰۹] به نقل برخی منابع او از صلح ناخرسند بوده و امام حسن(ع) را سوگند داده که دروغ معاویه را نپذیرد.[۱۱۰] برخی محققان این گزارش‌ها را با دیگر گزارش‌ها و قرائن تاریخی ناسازگار دانسته‌اند.[۱۱۱] از جمله اینکه حسین(ع) در پاسخ به دسته‌ای از معترضان به صلح، که او را به گردآوری شیعیانش برای حمله به معاویه فراخواندند، گفت: ما پیمان بسته‌ایم و هرگز پیمان خود را نمی‌شکنیم.[۱۱۲] در گزارش دیگری آمده است که به معترضان گفت: تا زمانی که معاویه زنده است منتظر بمانید؛ هرگاه او مُرد، تصمیم می‌گیریم.[۱۱۳] حتی وقتی شیعیان بعد از شهادت امام حسن (ع) ایشان را به قیام دعوت کردند در پاسخ ضمن دفاع از عملکرد امام مجتبی (ع) در صلح با معاویه، انجام این کار را تا زمانی که معاویه زنده باشد منتفی دانست.[۱۱۴] امام حسین(ع) در سال ۴۱ قمری (پس از صلح با معاویه)، همراه برادرش از کوفه به مدینه بازگشت.[۱۱۵]همسران و فرزندان
در مورد تعداد فرزندان امام حسین(ع) اختلاف نظر وجود دارد؛ برخی از منابع برای امام، چهار پسر و دو دختر[۱۱۶] و برخی دیگر، شش پسر و سه دختر نوشته‌اند.[۱۱۷]همسرنسبفرزندانتوضیحاتشهربانودختر یزدگرد پادشاه ساسانیامام سجاد(ع) امام چهارم شیعیانمحققان معاصر در نسب شهربانو تردید دارند.[۱۱۸] در برخی از منابع از او با نام سِنْدیه، غزاله و شاه زنان یاد شده است.ربابدختر امرؤ القیس بن عدیسُکَینه و عبدالله. [۱۱۹]رباب در کربلا حضور داشت و همراه اسیران به شام رفت.[۱۲۰] بیشتر منابع عبدالله را به هنگام شهادت شیرخوار دانسته‌اند.[۱۲۱] امروزه شیعیان او را با نام علی اصغر می‌شناسند.لیلیٰدختر ابی‌مُرَّة بن عروة بن مسعود ثَقَفی[۱۲۲]علی اکبر(ع)[۱۲۳]علی اکبر در واقعه عاشورا به شهادت رسید.[۱۲۴]ام اسحقدختر طلحه بن عبیداللهفاطمه دختر بزرگ امام حسین(ع)[۱۲۵]ام اسحاق همسر امام حسن مجتبی(ع) بود و پس از شهادت امام حسن با امام حسین(ع) ازدواج کرد.[۱۲۶]سُلافه یا ملومه[۱۲۷]از قبیله قُضاعهجعفر[۱۲۸]جعفر در زمان حیات امام از دنیا رفت و نسلی از او باقی نماند.[۱۲۹]
در کتاب لباب الانساب[۱۳۰] از منابع قرن ششم، از دختری به نام رقیه و در کتاب کامل بهایی از منابع قرن هفتم از دختری چهار ساله برای امام حسین سخن به میان آمده که در شام از دنیا رفته است.[۱۳۱] در منابع متاخر، نام رقیه بازتاب گسترده‌ای یافته است. همچنین در برخی منابع نام‌های علی‌اصغر فرزند شهربانو، محمد فرزند رباب و زینب (بدون ذکر نام مادر) نیز به عنوان فرزندان امام حسین آمده است.[۱۳۲] ابن طلحه شافعی در کتاب مطالب السؤول فی مناقب آل الرسول تعداد فرزندان امام را ده تن شمرده است.[۱۳۳]دوران امامت
شروع امامت حسین بن علی(ع)، با دهمین سال حکومت معاویه مصادف بود. معاویه در سال ۴۱ق[۱۳۴] پس از صلح با امام حسن حکومت را در دست گرفت و خلافت اموی را پایه‌گذاری کرد. منابع اهل سنت او را فردی زیرک و بردبار خوانده‌اند.[۱۳۵] او به ظواهر دینی پایبند بود و حتی برای تثبیت خلافت خود، از برخی اصول دینی بهره می‌برد و با وجود آنکه با زور و با بهره‌گیری از حیله‌های سیاسی قدرت را به چنگ آورد،[۱۳۶] حکومت خود را از سوی خدا و قضای الهی می‌دانست.[۱۳۷] او خود را برای اهل شام، هم‌ردیف پیامبران، از بندگان صالح خدا و از مدافعان دين و احكام آن معرفی می‌کرد.[۱۳۸] در منابع تاریخی آمده است، معاویه خلافت را به سلطنت تبدیل کرد[۱۳۹] و آشکارا می‌گفت به دینداری مردم کاری ندارد.[۱۴۰]
یکی از مسائل دوره حکومت معاویه، وجود اعتقادات شیعی در میان بخشی از مردم، بویژه عراق بود. شیعیان، دشمنان معاویه بودند، همچنان که خوارج نیز دشمن او بودند، ولی خوارج پایگاه مردمی چندانی نداشتند، بر خلاف شیعیان که در اثر نفوذ امام علی(ع) و اهل بیت، پشتوانه‌ای قوی داشتند. از این رو معاویه و کارگزارانش، چه با روش سازشکارانه و چه با سخت‌گیری‌های شدید، با جریان شیعه برخورد می‌کردند. یکی از مهمترین روش‌های معاویه، ایجاد بیزاری از امام علی(ع) در میان مردم بود تا جایی که لعن و سبّ علی(ع) در دوره معاویه و سپس امویان، به صورت سنتی متداول ادامه یافت.[۱۴۱] معاویه پس از استحکام پایه‌های قدرتش، سیاست سرکوب و فشار بر شیعیان را در پیش گرفت و به کارگزارانش نوشت نام دوستداران علی(ع) را از دیوان، حذف و دریافتی آنها از بیت‌المال را قطع کنند و شهادت‌شان را نپذیرند.[۱۴۲] او همچنین کسانی که فضایل امام علی(ع) را نقل کنند، تهدید کرد، تا جایی که محدثان از علی(ع) با عنوان «مردی از قریش» و «یکی از اصحاب رسول خدا» و «ابوزینب» یاد می‌کردند.[۱۴۳]دلائل امامت
امام حسین(ع) پس از شهادت برادرش در سال ۵۰ق به امامت رسید و تا روزهای آغازین سال ۶۱ق. رهبری شیعیان را بر عهده داشت.[۱۴۴] علمای شیعه علاوه بر دلایل عامی که برای اثبات امامت امامان شیعه ارائه کرده‌اند،[۱۴۵] به دلایل خاصِ امامت هر امام نیز استدلال کرده‌اند؛ شیخ مفید در کتاب ارشاد به برخی احادیثِ امامت حسین بن علی(ع) اشاره کرده است، از جمله اینکه پیامبر(ص) فرمود: «اِبنای هذانِ امامان قاما او قَعَدا (ترجمه: این دو پسرم [حسن و حسین]، امام هستند خواه قیام کنند یا نکنند.) »[۱۴۶] همچنین امام علی(ع) در هنگام شهادت بر امامت حسین(ع) پس از امام حسن(ع) تاکید کرد[۱۴۷] و امام حسن نیز در هنگام شهادت، در وصیت به محمد بن حنفیه، حسین بن علی(ع) را امام پس از خود معرفی کرد.[۱۴۸] شیخ مفید با استدلال به این احادیث، امامت امام حسین را ثابت و قطعی دانسته است. به گفته شیخ مفید، امام حسین به دلیل رعایت تقیه و عهدی که در ماجرای صلح امام حسن کرده بود، تا زمان مرگ معاویه، مردم را به سوی خود دعوت نکرد؛ ولی پس از مرگ معاویه، امر خود را آشکار کرد و جایگاه خود را برای کسانی که آگاه نبودند، روشن ساخت.[۱۴۹]
در منابع آمده است حسین(ع) پیش از خروج از مدینه در سال ۶۰ق، بخشی از وصیت‌ها و ودایع امامت را به ام سلمه همسر پیامبر(ص)[۱۵۰] و بخشی دیگر را پیش از شهادت خود در محرم سال ۶۱ق.، به دختر بزرگش فاطمه[۱۵۱] داد تا آنها را به امام سجاد(ع) بسپارند.پایبندی به صلح امام حسن
امام حسین(ع) در دوره حکومت معاویه به پیمان صلحی که برادرش با معاویه بسته بود، وفادار ماند[۱۵۲] و در پاسخ به نامه برخی از شیعیان که برای پذیرش رهبری او و قیام در برابر بنی‌امیه اعلام آمادگی کردند، نوشت:
اكنون عقیده من چنین نیست. تا هنگامى كه معاویه زنده است اقدامی نکنید و در خانه‏‌هاتان پنهان شوید و از كارى كه به شما بدگمان شوند بپرهیزید. اگر او مُرد و من زنده بودم، نظرم را برایتان می‌نویسم.[۱۵۳]موضع‌گیری دربرابر اقدامات معاویه
هرچند امام حسین در دوره حکومت معاویه، عملی بر ضد او انجام نداد، ولی به گفته رسول جعفریان، تاریخ‌پژوه معاصر، روابط امام و معاویه و گفتگوهایى كه بین آن دو صورت گرفت، نشان از آن دارد که امام حسین(ع) از نظر سیاسى، مشروعیت قطعى معاویه را نپذیرفت و در برابر آن تسلیم نشد.[۱۵۴] نامه‌های متعددی که بین حسین بن علی(ع) و معاویه رد و بدل شد، از آن جمله است.
در عین حال از گزارش‌های تاریخی برمی‌آید که معاویه مانند خلفای سه گانه در ظاهر به امام احترام می‌کرد و او را بزرگ می‌شمرد[۱۵۵] و به کارگزارانش دستور داده بود که متعرض فرزند رسول خدا(ص) نشوند و از بی‌احترامی به وی بپرهیزند.[۱۵۶]
پاسخ امام حسین به معاویه در دعوت به بیعت با یزید
یزید فکر و عقیده خود را نشان داده است؛ تو نیز برای او همان را بخواه که خودش خواسته: به جان هم انداختن سگ‌ها و پرواز دادن کبوترها و معاشرت با کنیزکان نوازنده و دیگر انواع سرگرمی‌ها... [ای معاویه] از این کار دست بردار؛ تو را چه سود كه خدا را با بار گناهى دیدار كنى، بیش از بار گناهی که اكنون از این مردم به گردن داری؟!
ابن قتیبه، الامامة و السیاسة، ج۱، ص۲۰۹.
معاویه هنگام وصیت به فرزندش یزید نیز بر جایگاه حسین(ع) تاکید کرد و او را محبوب‌ترین فرد نزد مردم دانست[۱۵۷] و سفارش کرد در صورت غلبه بر حسین، از او درگذرد چرا که او حقی بزرگ دارد.[۱۵۸]
اعتراض به کشتن یاران امام علی
اقدام معاویه در کشتن افرادی چون حجر بن عدی، عمرو بن حمق خزاعی و عبدالله بن یحیی حضرمی از مواردی بود که اعتراض شدید امام حسین(ع) را در پی داشت.[۱۵۹] او بنابر گزارش منابع متعدد، نامه‌ای به معاویه نوشت و کشتن یاران امام علی را محکوم کرد و ضمن برشمردن برخی از کارهای ناشایست معاویه، او را نکوهید و گفت: من براى خود و دین خود چیزى بالاتر از جهاد با تو نمی‌دانم‏. در ادامه این نامه آمده است: من فتنه‌ای بزرگ‌تر از حکومت تو بر این امت سراغ ندارم[۱۶۰]
همچنین نقل شده است وقتی معاویه در سفر حج[۱۶۱] با امام رو در رو شد به او گفت: آیا شنیدى ما چه بر سر حُجر و اصحاب او و شیعیان پدرت آوردیم؟ امام فرمود: چه كردید؟ معاویه گفت: آنها را كشتیم، كفن كردیم، بر آنها نماز خواندیم و دفن كردیم. امام فرمود: اما اگر ما یاران تو را بكشیم، نه آنها را كفن می‌كنیم، نه بر آنها نماز می‌خوانیم و نه دفن‌شان می‌كنیم‏.[۱۶۲]
اعتراض به ولایتعهدی یزید
در سال ۵۶ق معاویه، برخلاف مفاد صلح‌نامه (درباره اینکه کسی را ولیعهد و جانشین خود نکند)، مردم را به بیعت با یزید به عنوان جانشین خود فراخواند.[۱۶۳] برخی از شخصیت‌ها از جمله امام حسین از بیعت خودداری کردند. معاویه به مدینه رفت تا نظر بزرگان این شهر را برای ولایتعهدی یزید جلب کند.[۱۶۴] امام حسین در مجلسی که معاویه و ابن عباس و برخی از درباریان و خاندان اموی حضور داشتند، معاویه را نکوهش کرد و با اشاره به خلق و خوی یزید، معاویه را از تلاش برای جانشینی او برحذر داشت و ضمن تاکید بر جایگاه و حق خود، به ابطال استدلال‌های معاویه برای جلب بیعت با یزید پرداخت.[۱۶۵]
فرازی از خطبه حسین(ع) در منا
اگر بر آزارها شکیبا بودید و در راه خدا، هزینه‌ها و سختی‌ها را تحمل می‌کردید، امور خداوند به دست شما می‌افتاد... ولی شما ستمگران را بر جایگاه خود مسلط و امور خدا را به آنان تسلیم کردید.. ترس شما از مرگ و خوشایندتان از دنیا، ستمگران را بر این کار قادر ساخت.
تحف العقول، ص۱۶۸.
همچنین در مجلس دیگری که عموم مردم در آن حضور داشتند، امام حسین در واکنش به سخنان معاویه درباره شایستگی یزید، خودش را به لحاظ فردی و خانوادگی برای خلافت سزاوارتر دانست و یزید را شراب‌خوار و اهل هوا و هوس معرفی کرد.[۱۶۶]
خطبه امام در منا
نوشتار اصلی: خطبه امام حسین در منا
امام حسین در سال ۵۸ قمری، دو سال قبل از مرگ معاویه خطبه‌ای اعتراض‌آمیز در منا خواند.[۱۶۷] در این زمان فشار معاویه بر شیعیان به اوج رسیده بود.[۱۶۸] امام در این خطبه ضمن برشمردن فضائل امیرمؤمنان و اهل بیت و دعوت به امر به معروف و نهی از منکر و تأکید بر اهمیت این وظیفه اسلامی، وظیفه علما و لزوم قیام آنان در مقابل ستمگران و نیز زیان‌های سکوت عالمان در مقابل زورگویان را گوشزد کرد.واکنش به خلافت یزید
پس از مرگ معاویه در ۱۵ رجب ۶۰ق، یزید به حکومت رسید.[۱۶۹] او تصمیم گرفت از چند تن از بزرگانی که ولایتعهدی او را نپذیرفته بودند، از جمله حسین بن علی، به زور بیعت بگیرد.[۱۷۰] ولی حسین(ع) از بیعت خودداری کرد[۱۷۱] و همراه خانواده و یارانش در ۲۸ رجب، مدینه را به قصد مکه ترک کرد.[۱۷۲]
او در مکه با استقبال مردم مکه و عمره‌گزاران روبرو شد[۱۷۳] و بیش از چهار ماه (از ۳ شعبان تا ۸ ذی‌الحجه) در این شهر اقامت گزید.[۱۷۴] در این مدت شیعیان کوفه که از بیعت نکردن سومین امام خود با خبر شده بودند، نامه‌هایی برای او نوشتند و او را به کوفه دعوت کردند.[۱۷۵] امام، برای اطمینان از همدلی مردم کوفه و درستی دعوت‌شان، مسلم بن عقیل را به کوفه فرستاد تا اوضاع را به او گزارش کند. مسلم پس از مشاهده استقبال و بیعت مردم، امام حسین را به کوفه دعوت کرد[۱۷۶] و او نیز همراه خانواده و یارانش در هشتم ذی حجه[۱۷۷] از مکه به سمت کوفه حرکت کرد.
از برخی گزارش‌ها برمی‌آید که امام حسین از وجود توطئه‌ای برای کشتن او در مکه باخبر شده بود و از این رو برای آنکه حرمت مکه حفظ شود، از این شهر خارج شد و به سمت عراق رفت..[۱۷۸]واقعه کربلا
نوشتار اصلی: واقعه کربلا
واقعه کربلا که به شهادت حسین بن علی(ع) و یارانش انجامید، مهم‌ترین بخش از زندگینامه او به شمار می‌آید. بر پایه برخی گزارش‌ها، امام حسین(ع)پیش از حرکت به سوی عراق، از شهادت خود آگاه بوده است.[یادداشت ۲] این واقعه در پی خودداری او از بیعت با یزید رخ داد. حسین(ع) که به دعوت کوفیان، همراه خانواده و یارانش به سوی این شهر حرکت کرده بود، در منطقه‌ای به نام ذو حسم با سپاهی به فرماندهی حر بن یزید ریاحی رو به رو گردید و مجبور شد مسیر حرکت خود را تغییر دهد.[۱۷۹]
امام حسین(ع)
و علی الإسلام السلام اذ قد بُلیت الاُمّة براعٍ مثل یزید
 (ترجمه: اگر امت به حاکمی چون یزید گرفتار آید، فاتحهٔ اسلام خوانده است!)
ابن اعثم الکوفی، الفتوح، ج۵، ص۱۷.
 به نقل بیشتر منابع، آنها روز دوم محرم‌ به کربلا رسیدند[۱۸۰] و فردای آن روز سپاهی چهار هزار نفری از مردم کوفه به فرماندهی عمر بن سعد وارد کربلا شد.[۱۸۱] بنابر گزارشات تاریخی چند مذاکره بین حسین بن علی و عمر سعد، انجام شد[۱۸۲] ولی ابن زیاد جز به بیعت حسین(ع) با یزید یا جنگ راضی نشد.[۱۸۳]
عصر روز تاسوعا سپاه عمر سعد آماده جنگ شد ولی امام حسین آن شب را برای مناجات با خدا مهلت گرفت.[۱۸۴] شب عاشورا برای یاران خود سخن گفت و بیعت از آنان برداشت و اجازه رفتن داد ولی آنان بر وفاداری و حمایت از او تاکید کردند.[۱۸۵]
صبح روز عاشورا جنگ آغاز شد و تا ظهر بسیاری از یاران حسین(ع) به شهادت رسیدند.[۱۸۶] در طی جنگ حر بن یزید، از فرماندهان سپاه کوفه، به امام حسین پیوست.[۱۸۷] پس از کشته شدن یاران، خویشان امام به میدان رفتند که اولین آنان، علی اکبر بود[۱۸۸] و آنان نیز یکی پس از دیگری به شهادت رسیدند. سپس خود حسین بن علی(ع) به میدان رفت و عصرگاه روز دهم محرم به شهادت رسید و شمر بن ذی‌الجوشن[۱۸۹] و به نقلی سنان بن انس[۱۹۰] سر او را جدا کرد. سر حسین بن علی همان روز برای ابن زیاد فرستاده شد.[۱۹۱]
عمر سعد در اجرای فرمان ابن زیاد دستور داد چند اسب سوار بر بدن حسین(ع) تاختند و استخوان‌های او را درهم‌شکستند.[۱۹۲] زنان و کودکان و امام سجاد(ع) که بیمار بود، به اسیری گرفته و به کوفه و سپس شام فرستاده شدند.[۱۹۳] پیکر امام حسین(ع) و حدود ۷۲ نفر[۱۹۴] از یارانش، روز ۱۱[۱۹۵] یا ۱۳ محرم توسط گروهی از بنی اسد و بنابر نقلی با حضور امام سجاد(ع) در همان محل شهادت به خاک سپرده شد.[۱۹۶]دیدگاه‌ها و پیامدها
نوشتار اصلی: قیام امام حسین
درباره حرکت امام حسین(ع) از مدینه به مکه و از آنجا به طرف کوفه و جنگ با سپاهیان عمر سعد در کربلا، دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد. در یک دیدگاه این حرکت به قصد قیام و پیکار نبود، بلکه صرفاً برای حفظ جان بود. (دیدگاه شیخ علی‌پناه اشتهاردی)[۱۹۷] برخی نیز معتقدند او برای تشکیل حکومت قیام کرد. از گذشتگان، سید مرتضی[۱۹۸] و از معاصرین صالحی نجف‌آبادی در کتاب شهید جاوید این دیدگاه را دارند.[۱۹۹] به گفته صحتی سردرودی افرادی مانند شیخ مفید، سید بن طاووس و علامه مجلسی مخالف این دیدگاه‌اند.[۲۰۰]
قیام امام حسین(ع) بیداری گروه‌های بسیاری را در پی داشت و بلافاصله پس از شهادت او حرکت‌های انقلابی و اعتراضی آغاز شد و تا سالیان دراز ادامه یافت. اولین اعتراض، برخورد عبدالله بن عفیف[۲۰۱] با ابن زیاد بود. قیام توابین، قیام مختار، قیام زید بن علی(ع) و قیام یحیی بن زید نیز از آن جمله است. همچنین در قیام سیاه جامگان به رهبری ابومسلم خراسانی علیه امویان از شعار یا لثارات الحسین نیز استفاده شد[۲۰۲] که این قیام به سقوط امویان انجامید. انقلاب اسلامی ایران نیز الهام گرفته از قیام امام حسین(ع) بود و به گفته امام خمینی «اگر این مجالس وعظ و خطابه و عزاداری و اجتماعات سوگواری نبود، کشور ما پیروز نمی‌شد. همه در تحت بیرق امام حسین - سلام الله علیه - قیام کردند.»[۲۰۳]
در حوزه فرهنگ عمومی نیز مسلمانان و حتی پیروان دیگر ادیان، حسین بن علی(ع) را نماد و الگوی فداکاری، ستم‌ناپذیری، آزادی‌خواهی، پاسداری از ارزش‌ها و حق‌طلبی می دانند.[۲۰۴]ویژگی‌ها و فضایل
نوشتار‌های اصلی: اهل بیت(ع)، اصحاب کسا، مباهله و آیه تطهیر
اوصاف ظاهری
در بیشتر منابع حدیثی، تاریخی و رجالی، از شباهت حسین(ع) به پیامبر اکرم(ص) سخن گفته شده[۲۰۵] و در روایتی شبیه‌ترین فرد به ایشان دانسته شده است.[۲۰۶] درباره او گفته‌اند گاه لباسی از خز بر تن می‌کرد یا عمامه‌ای از خز بر سر می‌گذاشت[۲۰۷] و موی سر و محاسن خود را خضاب می‌کرد.[۲۰۸]

عبارت «سید شباب اهل الجنة» بر فراز یکی از درب‌های حرم امام حسین(ع)
از زبان پیامبر
روایات متعددی از پیامبر(ص) در فضائل او نقل شده است از جمله:حسن و حسین سرور جوانان بهشت‌اند.[۲۰۹]بر سمت راست عرش نوشته است حسین چراغ هدایت و کشتی نجات است. [یادداشت ۳]حسین از من است و من از حسین هستم.[۲۱۰]هر کس این دو (حسن و حسین) را دوست بدارد مرا دوست داشته و هر که با آنان دشمنی ورزد با من دشمنی نموده است.[۲۱۱]
پیش‌گویی شهادت
روایات فراوانی درباره پیشگویی شهادت حسین بن علی(ع) وجود دارد[۲۱۲] از جمله در حدیث لوح به نقل از پیامبر(ص) آمده است خداوند حسین را به شهادت گرامی داشته و او را برترین شهیدان قرار داده است.[۲۱۳] مجلسی در جلد ۴۴ بحارالانوار، باب ۳۰، روایاتی نقل کرده است درباره اینکه خداوند خبر شهادت حسین(ع) را به برخی از پیامبرانش از جمله آدم، نوح، ابراهیم، زکریا و محمد(ص) داده و آنها بر او گریسته‌اند.[۲۱۴] همچنین نقل شده است امیرالمومنین(ع) در راه صفین، وقتی به کربلا رسید، با انگشت جایی را نشان داد و گفت: اینجا محل ریخته شدن خون‌هایشان است.[۲۱۵]
کرامت‌ها و اعجازگونه‌ها
در برخی روایات ویژگی‌هایی متمایز برای امام حسین برشمرده شده از جمله اینکه اعجازگونه از انگشت پیامبر(ص) شیر نوشیده[۲۱۶] و فرشته‌ای شکسته‌بال به نام فطرس به برکت او نجات یافته و از آن پس، مامورِ رساندن سلام زائران، به او شده است.[۲۱۷] نیز در روایات آمده است که خداوند شفا را در تربت حسین(ع) و استجابت دعا را کنار قبر او (زیر قبّه او) قرار داده است.[۲۱۸] در کتاب الخصائص الحسینیة ویژگی‌های متعددی برای امام حسین برشمرده شده است.[۲۱۹]
خصوصیات اخلاقی
وی با مسکینان می‌نشست، دعوت آنان را می‌پذیرفت و با آنان غذا می‌خورد و آنان را به خانه خود دعوت می‌کرد و آنچه در منزل داشت از ایشان دریغ نمی‌کرد.[۲۲۰] روزی نیازمندی از او درخواست کمک کرد. امام که در حال نماز بود، نمازش را کوتاه کرد و هر چه داشت، به او داد.[۲۲۱]
او غلامان و کنیزانش را در قبال خوش رفتاری‌شان آزاد می‌کرد. گفته‌اند کنیزی را که معاویه همراه با اموال و لباس‌های فراوان برایش هدیه فرستاده بود، در برابر خواندنِ آیاتی از قرآن و سرودن شعری درباره فنای دنیا و مرگ انسان‌ها آزاد کرد و آن اموال را به او بخشید.[۲۲۲] روزی نیز كنیزى دسته گلی تقدیم او كرد. ایشان آن کنیز را آزاد كرد. گفتند تنها براى یك دسته گل او را آزاد كردى؟ امام حسین(ع) با استناد آیه «و اذا حیّیتم بتحیّة فحیّوا بأحسن منها أو ردّوها» گفت: خدا این گونه ما را ادب آموخته است.[۲۲۳]
امام حسین(ع) بسیار بخشنده بود و به گشاده‌دستی شناخته می‌شد[۲۲۴] اما در بخشش‌هایش نیز سعی داشت به امام حسن(ع) احترام گذارد و مقداری کمتر از برادر به دیگران کمک می‌کرد.[۲۲۵] در منابع آمده است وی ۲۵ بار پیاده به حج رفت.[۲۲۶]سوگواری و زیارت

نمونه‌ای از کتیبه‌های عمودی با ابیاتی از دوازده بند محتشم که در مجالس عزاداری استفاده می‌شود.
نوشتار اصلی: سوگواری محرم
شیعیان (و گاه غیرشیعیان) در ماه محرم، ماهی که واقعه کربلا در روز دهم آن رخ داد، برای امام حسین و شهیدان کربلا سوگواری می‌کنند. شیعیان برای این سوگواری آیین‌هایی دارند که رایج‌ترین آنها روضه‌خوانی، شمایل کشی، سینه‌زنی، تعزیه و خواندن زیارتنامه‌هایی مانند زیارت عاشورا، زیارت وارث و زیارت ناحیه مقدسه به صورت فردی و گروهی است.[۲۲۷]
سوگواری بر امام حسین(ع) از نخستین روزهای پس از عاشورا آغاز شد[۲۲۸] و بنابر نقلی، هنگام حضور اسیران کربلا در شام، زنان بنی هاشم چند روز با پوشیدن لباس سیاه، به عزاداری پرداختند.[۲۲۹] پس از روی کار آمدن دولت‌های شیعی و برداشته شدن فشار از شیعیان، سوگواری جنبه رسمی پیدا کرد.[۲۳۰]
بنابر گزارش‌های تاریخی و حدیثی، امامان شیعه به عزاداری و گریه در عزای حسین بن علی اهمیت ویژه می‌دادند و شیعیان را به این امر و زنده نگاه‌داشتن یاد عاشورا سفارش می‌کردند.[۲۳۱]زیارت امام حسین
نوشتار اصلی: زیارت امام حسین (ع)
در روایات معصومان بر زیارت امام حسین(ع) تأکید فراوان شده و یکی از برترین و پرفضیلت‌ترین اعمال شمرده شده است [۲۳۲] و بنابر دسته‌ای از روایات، ثواب آن برابر با حج و عمره است.[۲۳۳]
در کتاب‌های جامع زیارات، چندین زیارت مطلقه که در هر زمان خوانده می‌شود[۲۳۴] و چندین زیارت خاص که در زمان‌های مشخص خوانده می‌شود[۲۳۵] برای امام حسین(ع) جمع آوری شده است. زیارت عاشورا، زیارت وارث و زیارت ناحیه مقدسه از معروف‌ترین اینزیارت‌نامه‌ها هستند.اربعین حسینی
نوشتار‌های اصلی: اربعین حسینی، زیارت اربعین و راهپیمایی اربعین
چهل روز بعد از شهادت امام حسین(ع) که اربعین حسینی یا روز اربعین نامیده می‌شود، بسیاری از شیعیان به زیارت مزار امام حسین(ع) می‌روند. طبق نقل‌های تاریخی جابر بن عبدالله انصاری، در این روز به‌عنوان اولین زائر[۲۳۶] بر سر مزار امام حسین(ع) حاضر شده است. بنابر نقل لهوف، اسیران کربلا نیز در همان سال ۶۱ق و در مسیر بازگشت از شام به مدینه، در روز اربعین به زیارت شهدای کربلا رفته‌اند.[۲۳۷]
توصیه به زیارت اربعین سبب شده شیعیان، به ویژه ساکنان عراق، همه‌ساله از نقاط مختلف به سوی کربلا حرکت کنند. این حرکت که غالباً پیاده انجام می‌شود، از پرجمعیت‌ترین راهپیمایی‌ها در جهان است. بنابر گزارش منابع خبری، در سال ۱۳۹۶ش. بیش از ۱۳ میلیون زائر در این مراسم شرکت کردند.[۲۳۸]حرم و حائر حسینی
نوشتار اصلی: حائر حسینی

پرچم سرخ‌رنگ بر فراز گنبد امام حسین به نشانه خونخواهی[۲۳۹]
محدوده مرقد امام حسین(ع) حائر حسینی نامیده می‌شود. محدوده حائر دارای فضیلت و احکام فقهی خاصی است و مسافر می‌تواند نماز خود‌ را در آن کامل بخواند.[۲۴۰] درباره مساحت دقیق حائر چند نظر وجود دارد و حداقلِ آن را، محدوده‌ای به شعاع ۱۱متر از قبر امام حسین گفته‌اند که بالاترین درجه فضیلت را دارد.[۲۴۱]حرم امام حسین
نوشتار‌های اصلی: حرم امام حسین (ع) و تخریب حرم امام حسین
بر اساس گزارش‌های موجود، نخستین بنا بر مرقد حسین بن علی(ع) در زمان مختار ثقفی و به دستور او ساخته شد و از آن تاریخ تا کنون نیز بنای حرم بارها تجدید و توسعه یافته است،[۲۴۲] همچنان که چند بار به دست برخی خلفای عباسی[۲۴۳] و وهابیت[۲۴۴] تخریب گردید. حتی متوکل عباسی دستور داد زمین حائر را شخم بزنند و بر مقبره آب ببندند.[۲۴۵]

مسند الامام الشهید دربردارنده مجموعه سخنان امام حسین(ع)میراث معنوی امام حسین
در منابع متعدد حدیثی و تاریخی، میراث معنوی حسین بن علی(ع) شامل سخنان، دعاها، نامه‌ها، اشعار، خطبه‌ها و وصیت ایشان نقل شده است. مجموعه این آثار در کتاب مسند الامام الشهید تالیف عزیزالله عطاردی و کتاب موسوعة کلمات الامام الحسین گرد آمده است.
سخنان:
به دلیل شرایط سیاسی در دوران حکومت معاویه، نقل روایت از امام حسین فراوان نبوده[۲۴۶] و بسیاری از سخنانی که از ایشان روایت شده در فاصله سفر ایشان از مدینه تا کربلا بوده است.[۲۴۷] سخنان امام سوم شیعیان در موضوعات توحید، قرآن، اهل بیت، احکام و اخلاق در منابع اسلامی گزارش شده است.[۲۴۸]
دعاها: در کتاب مسند الامام الشهید حدود ۲۰ دعا و مناجات از ایشان نقل شده است. مشهورترین این دعاها دعای عرفه است که در روز عرفه در صحرای عرفات خوانده است.[۲۴۹]
اشعار منسوب: اشعاری به امام حسین(ع) نسبت داده شده است. محمد صادق کرباسی، مجموعه این اشعار را در کتاب «دیوان الامام الحسین» در دو جلد گردآوری کرده و مورد بررسی سندی و ادبی قرار داده است.[۲۵۰]
خطبه‌ها و وصیت: در برخی منابع، خطبه امام حسین در منا[۲۵۱] و خطبه ایشان در روز عاشورا[۲۵۲] و نیز وصیت مکتوب او به برادرش محمد حنفیه، که در آن هدف از حرکت خود را تبیین کرد،[۲۵۳] گزارش شده است.
نامه‌ها: در کتاب مکاتیب الائمة ۲۷ نامه از حسین بن علی(ع) گردآوری شده است.[۲۵۴] تعدادی از این نامه‌ها خطاب به معاویه و بخشی دیگر برای افراد مختلف و در موضوعات گوناگون است.
برخی از سخنان مشهور:اگر دین ندارید و از روز معاد نمی‌ترسید، در این دنیا آزاده باشید.[۲۵۵]مردم بنده دنیا هستند و دین، آویزه زبان‌شان است؛ تا زمانی که زندگی به کام‌شان باشد، به دین پایبندند، ولی هرگاه به بلا آزموده شوند، دینداران اندک‌اند.[۲۵۶]نیازهای مردم به شما از نعمت‌های خداوند است؛ از نعمت‌ها خسته و آزرده نشوید که به نقمت تبدیل می‌شود.[۲۵۷]مرگ با عزت بهتر از زندگی با خواری است.[۲۵۸]من نه از روی سرمستی و فسادانگیزی و ستمکاری، بلکه برای اصلاح در امت جدم محمد(ص) به پاخاستم؛ می‌خواهم امر به معروف و نهی از منکر کنم.[۲۵۹]هر کس بخواهد با نافرمانیِ خدا به چیزی برسد، آنچه را امید دارد، زودتر از دست می‌دهد و به آنچه بیم دارد، زودتر گرفتار می‌شود.[۲۶۰]

در دانشنامه امام حسین برای بررسی زندگانی فردی و اجتماعی امام(ع)، به بیش از پانصد منبع تاریخی، حدیثی، فقهی، تفسیری و کلامی مراجعه شده است.کتاب‌شناسی
نوشتار اصلی: فهرست کتاب‌ها درباره امام حسین(ع)
درباره شخصیت و زندگی حسین بن علی(ع) آثار فراوانی در قالب دانشنامه‌، زندگی‌نامه، مقتل و تاریخ تحلیلی نگاشته شده که بیش از چهل کتاب و مقاله با موضوع «کتابشناسی امام حسین» به معرفی آنها پرداخته است[۲۶۱] از جمله در «کتاب‌شناسی اختصاصی امام حسین»، ۱۴۲۸ اثر با مشخصات نشر نام برده شده است.[۲۶۲] آقا بزرگ تهرانی نیز در کتاب الذریعة ۹۸۵ کتاب در این زمینه معرفی کرده است.[۲۶۳]
برخی از مهمترین آثار در این زمینه عبارتند از:

در مقتل جامع سید الشهدا افزون بر ارائه مقتلی جامع، موضوعاتی چون تاریخ‌نگاری عاشورا، فلسفه قیام امام حسین، سیر تاریخی عزاداری و زندگی‌نامه یاران امام حسین بررسی شده است.
دانشنامه:دانشنامه امام حسین تألیف محمد محمدی ری شهری در ۱۴ جلد.دائرة المعارف الحسینیة تألیف محمد صادق کرباسی که تا سال ۱۳۸۸ش. ۹۰ جلد آن منتشر شده است.[۲۶۴].فرهنگ عاشورا تالیف جواد محدثی.
زندگی‌نامه:حیاة الامام الحسین تألیف باقر شریف قرشی در ۳ جلد.ترجمة الإمام الحسین(ع) نوشته ابن عدیم (درگذشت ۶۶۰ ق)‏ در یک جلد.بخش مربوط به امام حسین در دو کتاب «الطبقات الکبری» و «تاریخ مدینة دمشق»، که با عنوان «ترجمة الامام الحسین» به طور مستقل چاپ شده است.زندگانی امام حسین تالیف سید هاشم رسولی محلاتی
مقتل: به هر گزارش مکتوبی که حاوی مطالبی پیرامون قتل و یا شهادت یکی از شخصیت‌های مطرح در تاریخ باشد، مقتل می‌گویند.[۲۶۵] نخستین مقتلی که درباره سومین امام شیعیان نوشته شده، مقتل الحسین اثر ابومخنف است که در قرن دوم نوشته شده است. برخی دیگر از کتاب‌های مقتل امام حسین عبارتند از:مقتل الحسین نوشته موفق بن احمد خوارزمی.مقتل جامع سید الشهدا پژوهشی گروهی زیر نظر مهدی پیشوایی.اللهوف علی قتلی الطفوف تالیف سید بن طاوس.
تاریخی-تحلیلی:پس از پنجاه سال نوشته سید جعفر شهیدی.شهید جاوید نوشته صالحی نجف‌آبادی.حماسه حسینی از مرتضی مطهری.بررسی تاریخ عاشورا، تألیف محمدابراهیم آیتی
مقالات: مقالات متعددی درباره شخصیت و زندگی حسین بن علی(ع) نگاشته شده است. بخشی از آنها که پس از فراخوان مقاله گردآوری شده، در دو کتاب «مجموعه مقالات کنگره ملی حماسه حسینی» و «دراسات و بحوث مؤتمر الامام الحسین»‌ به چاپ رسیده است.جستارهای وابستهروز شمار واقعه عاشوراواقعه‌عاشورا (نگاه‌آماری)خطبه امام حسین در روز عاشوراراس الحسینیا لثارات الحسینسوره فجرپانویسپرش به بالا↑ شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ص۸۲۶. مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۷پرش به بالا↑ یوسفی غروی، موسوعه التاریخ الاسلامی ، ۱۴۱۷، ج۳، ص۱۳۰پرش به بالا↑ المفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۶۶-۱۷۱. ابن شهرآشوب، ۱۳۷۶ق، ج۳، ص۱۴۴پرش به بالا↑ ابن قتیبه، الامامه و السیاسه، ۱۴۱۰، ج۱، ص۲۹-۳۰؛ طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳، ج۱، ص۷۵پرش به بالا↑ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ۱۳۶۳ش، ج ۱۰، ص۱۲۱.پرش به بالا↑ ذهبی، تاریخ الإسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام‏، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۴۸۵.پرش به بالا↑ ابن شهرآشوب‏، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۳، ص۱۶۸.پرش به بالا↑ ابن عبد البر، الاستیعاب فى معرفة الاصحاب، ۱۴۱۲ق، ج‏۳، ص۹۳۹.پرش به بالا↑ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۱۶۵؛پرش به بالا↑ طبرسی،تاج الموالید، ۱۴۲۲ق، ص۸۲.پرش به بالا↑ طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۷، ج۵، ص۲۵۳: سال ۵۱؛ یعقوبی، تاریخ یعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۲۳۱: سال ۵۲؛ مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹، ج۳، ص۱۸۸: سال ۵۳.پرش به بالا↑ ابن شعبه حرانی، تحف العقول، ۱۴۰۴، ص۶۸پرش به بالا↑ طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷، ج۵، ص۳۳۹.پرش به بالا↑ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷، ج۳، ص۱۶۰؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳، ج۲، ص۳۴.پرش به بالا↑ طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷، ج۵، ص۳۸۱.پرش به بالا↑ سبط بن الجوزی، تذكرة الخواص، ۱۴۱۸، ص۲۲۰پرش به بالا↑ مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹، ج۳، ص۵۴پرش به بالا↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳، ج۲، ص۶۶پرش به بالا↑ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳، ج۲، ص۸۴پرش به بالا↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳، ج۲، ص۹۰-۹۱.پرش به بالا↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳، ج۲، ص۹۵-۱۱۲.پرش به بالا↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۲۷.پرش به بالا↑ مسلم، صحیح مسلم، ۱۴۲۳ق، ج۱۵، ص۱۹۰؛ کلینی،الکافی،۱۳۶۳، ج‏۱، ص۲۸۷.پرش به بالا↑ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳، ج۱، ص۱۶۸.پرش به بالا↑ زمخشری، الکشاف، ۱۴۱۵ ق، ذیل آیه ۶۱ آل عمران؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۰۵ق، ذیل آیه ۶۱ سوره آل عمران.پرش به بالا↑ احمد بن حنبل، مسند احمد، دارصادر، ج ۱، ص۳۳۱؛ ابن کثیر، تفسیر القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۷۹۹؛ شوکانی، فتح القدیر، عالم الکتب، ج۴، ص۲۷۹.پرش به بالا↑ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۲۲۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری،۱۴۱۸، ج۱۰، ص۳۶۳.پرش به بالا↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸، ج۱۰، ص۴۱۴ـ۴۱۶.پرش به بالا↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸، ج۱۰، ص۳۹۵؛ ابن ابی‌شیبه، المصنَّف، ۱۴۰۹ق، ج۷، ص۲۶۹.پرش به بالا↑ حاج منوچهری، «حسین(ع)، امام»، ص۶۸۱.پرش به بالا↑ حاج منوچهری، «حسین(ع)، امام»، ص۶۸۶.پرش به بالا↑ محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۹۳ش، ص۳۷۲.پرش به بالا↑ گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ تشیع، ۱۳۹۰ش، ص۲۱.پرش به بالا↑ حاج منوچهری، «حسین(ع)، امام»، ص۶۸۷.پرش به بالا↑ حاج منوچهری، «حسین(ع)، امام»، ص۶۸۹.پرش به بالا↑ حاج منوچهری، «حسین(ع)، امام»، ص۶۸۱.پرش به بالا↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸، ج۱۰، ص۳۷۶-۴۱۰؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۷؛ مسلم، صحیح مسلم، ۱۴۲۳ق، ج۱۵، ص۱۹۰؛ ابن کثیر، تفسیر القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۷۹۹.پرش به بالا↑ مراجعه کنید به حسینی شاهرودی، «امام حسین (ع) و عاشورا از دیدگاه اهل سنت»و ایوب، م، ترجمه قاسمی، «فضایل امام حسین علیه السلام در احادیث اهل سنت»پرش به بالا↑ ایوب، م، ترجمه قاسمی، «فضایل امام حسین علیه السلام در احادیث اهل سنت»پرش به بالا↑ ابوبکر ابن عربی، العواصم من القواصم، المکتبة السلفیة، ص۲۳۲.پرش به بالا↑ ابن تیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۴، ص۵۳۰-۵۳۱.پرش به بالا↑ سایت گنجورپرش به بالا↑ ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، دار احیاء التراث العربی، ج۱، ص۲۱۷.پرش به بالا↑ ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، دار احیاء التراث العربی، ج۱، ص۲۱۶.پرش به بالا↑ آلوسی، روح المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۳، ص۲۲۸.پرش به بالا↑ عقاد، ابوالشهداء، ۱۴۲۹ق، ص۲۰۷.پرش به بالا↑ عقاد، ابوالشهداء، ۱۴۲۹ق، ص۱۴۱.پرش به بالا↑ طه حسین، علی و بنوه، دارالمعارف، ص۲۳۹.پرش به بالا↑ فروخ، تجدید فی المسلمین لا فی الإسلام، دار الكتاب العربی، ص۱۵۲.پرش به بالا↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۷؛ احمد ابن حنبل، المسند، دارصادر، ج۱، ص۹۸، ۱۱۸.پرش به بالا↑ ابن شهرآشوب‏، المناقب، ۱۳۷۹ق،ج۳، ص۳۹۷؛ اربلی، ابن سعد، الطبقات الكبرى، ج۱۰، ص۲۴۴.پرش به بالا↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۶۸م، ج۶، ص۳۵۷؛ ابن اثیر، اسدالغابه، بیروت، ج۲، ص۱۰.پرش به بالا↑ ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۳۹۳؛ زبیدى، تاج العروس، ۱۴۱۴ق، ج۷، ص۴.پرش به بالا↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۳، ص۱۷۱.پرش به بالا↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱۰، ص۲۳۹-۲۴۴؛ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۳۶۳ش، ج۳۹، ص۶۳.پرش به بالا↑ ری شهری، دانشنامه امام حسین، ۱۳۸۸، ج۱، ص۱۹۴-۱۹۵.پرش به بالا↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۲۷.پرش به بالا↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۷؛ ابن ابی‌شیبه، المصنَّف، ۱۴۰۹ق، ج۸، ص۶۵؛ ابن قتیبه، المعارف، ۱۹۶۰م، ج۱، ص۲۱۳.پرش به بالا↑ محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۹۳ش، ص۳۹.پرش به بالا↑ ابن ابی‌الثلج، تاریخ الائمه، ۱۴۰۶ق، ص۲۸؛ ابن طلحه شافعی، مطالب السؤول، ۱۴۰۲ق، ج۲، ص۳۷۴؛ برای فهرستی از القاب امام حسین(ع) رجوع کنید به ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۸۵ش، ج۴، ص۸۶.پرش به بالا↑ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۸۵ش، ج۴، ص۸۶.پرش به بالا↑ رجوع کنید به: حِمْیری، قرب الاسناد، ۱۴۱۳ق، ص۹۹ـ۱۰۰؛ ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۴۱۷ق، ص۲۱۶ـ۲۱۹؛ شیخ طوسی، امالی، ۱۴۱۴ق، ص۴۹ـ ۵۰.پرش به بالا↑ ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶، ص۱۷۶.پرش به بالا↑ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۴۲؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۲۷؛ مقریزی، امتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۶، ص۱۹.پرش به بالا↑ ری شهری، دانشنامه امام حسین، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۴۷۴-۴۷۷.پرش به بالا↑ کلینی، الکافی، ۱۳۶۵ش، ج۱، ص۴۶۳؛ شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۱ق، ج۶، ص۴۱؛ ابن عبدالبرّ، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۹۲.پرش به بالا↑ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، بیروت، ج۲، ص۲۴۶؛ دولابی، الذریة الطاهرة، ۱۴۰۷ق، ص۱۰۲، ۱۲۱؛ طبری، تاریخ طبری، ۱۹۶۲، ج۲، ص۵۵۵؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۲۷.پرش به بالا↑ ابن المشهدی، المزار[الکبیر]، ۱۴۱۹ق، ص۳۹۷؛ شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ص۸۲۶، ۸۲۸؛ سید بن طاوس، اقبال الاعمال، ۱۳۶۷ش، ص۶۸۹-۶۹۰.پرش به بالا↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۷.پرش به بالا↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۲۹؛ مقریزی، امتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج‏۱۲، ص۲۳۷؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة، دار الفکر، ج۶، ص۲۳۰.پرش به بالا↑ کلینی، الکافی، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۴۶۵.پرش به بالا↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۲۹؛ مقریزی، امتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج‏۱۲، ص۲۳۷؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة، دار الفکر، ج۶، ص۲۳۰.پرش به بالا↑ سماوی، ابصار العین، ۱۴۱۹ق، ص۹۳.پرش به بالا↑ ترمذی، سنن ترمذی، ۱۴۰۳ق، ج۵، ص۳۲۳.پرش به بالا↑ احمد بن حنبل، المسند، بیروت، ج۵، ص۳۵۴؛ ترمذی، سنن ترمذی، ۱۴۰۳ق، ج۵، ص۳۲۲؛ ابن حبان، صحیح، ۱۹۹۳م، ج۱۳، ص۴۰۲؛ حاکم نیشابوری، المستدرک، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۲۸۷.پرش به بالا↑ ابن قولویه قمى، کامل الزیارات‏، ۱۳۵۶ق، ص۵۰.پرش به بالا↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۶۸، ج۶، ص۴۰۶ـ۴۰۷؛ شیخ صدوق، عون اخبار الرضا، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۸۵؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۶۸.پرش به بالا↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸، ج۱۰، ص۳۶۹.پرش به بالا↑ ری شهری، دانشنامه امام حسین،۱۳۸۸ش، ج۲، ص۳۲۵.پرش به بالا↑ سلیم بن قیس، كتاب سلیم بن قیس الهلالی‏، ۱۴۰۵ق، ص۶۶۵ و ۹۱۸.پرش به بالا↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸، ج۱۰، ص۳۹۴؛ ذهبی، تاریخ الاسلام، ۱۹۹۳م، ج۵، ص۱۰۰؛ ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹، ج۴، ص۴۰؛ بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۵۲.پرش به بالا↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۴، ص۱۷۵؛ سبط بن جوزى، تذکرة الخواص‏، ۱۴۱۸ق، ص۲۱۲.پرش به بالا↑ کلینی، الکافی، ۱۳۶۵ش، ج۸، ص۲۰۶-۲۰۷؛ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۳۸۵-۱۳۸۷ق، ج۸، ص۲۵۳-۲۵۴.پرش به بالا↑ ابن خلدون، العبر، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۵۷۳-۵۷۴.پرش به بالا↑ طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۷ق. ج۴، ص۲۶۹.پرش به بالا↑ ابن قتیبه، المعارف، ۱۹۹۲م، ص۵۶۸؛ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۸۸م، ص۳۲۶؛ مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۵، ص۱۹۸.پرش به بالا↑ جعفرمرتضی، الحیاة السیاسیة للامام الحسن، دارالسیرة، ص۱۵۸.پرش به بالا↑ زمانی، حقایق پنهان، ۱۳۸۰ش، ص۱۱۸-۱۱۹.پرش به بالا↑ ابن قتیبه، الامامه و السیاسة، ۱۴۱۰، ج۱، ص۵۹؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۵۵۸.پرش به بالا↑ ری شهری، دانشنامه امام حسین،۱۳۸۸ش، ج۲، ص۳۳۱-۳۳۲.پرش به بالا↑ سید جعفر مرتضی، الصحیح من سیرة الامام علی(ع)، ۱۳۸۸ش، ص۳۱۳.پرش به بالا↑ سید مرتضی، الشافی فی الامامة، ۱۴۱۰ق، ج۴، ص۲۴۲.پرش به بالا↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۳۶۳ش، ج ۱۰، ص۱۲۱.پرش به بالا↑ شیخ مفید، الجمل، ۱۴۱۳، ص۳۴۸؛ ذهبی، تاریخ الإسلام‏، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۴۸۵.پرش به بالا↑ نصر بن‌مزاحم، وقعة الصفین، ۱۳۸۲ق، ص۱۱۴ـ۱۱۵.پرش به بالا↑ ابن اعثم، الفتوح، ۱۴۱۱، ج۳، ص۲۴؛ ابن شهرآشوب‏، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۳، ص۱۶۸.پرش به بالا↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۳۶۳ش، ج۴۴، ص۲۶۶.پرش به بالا↑ اربلى، کشف الغمة، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۵۶۹؛ نهج البلاغه، تحقیق: صبحی صالح، خطبه ۲۰۷، ص۳۲۳.پرش به بالا↑ ابن عبد البر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج‏۳، ص۹۳۹.پرش به بالا↑ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج‏۵، ص۱۴۷.پرش به بالا↑ ابن قتیبه، الامامه و السیاسه، ۱۴۱۰، ج۱، ص۱۸۱؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۲۵.پرش به بالا↑ کلینی، الکافی، ۱۳۶۲، ج۳، ص۲۲۰؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۴۹۷-۴۹۸.پرش به بالا↑ کلینی، الکافی، ۱۳۶۲ش،ج۱، ص۲۹۱؛ ابن شهرآشوب‏، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۳، ص۴۰۱.پرش به بالا↑ ابن قتیبة دینوری، الإمامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۸۴.پرش به بالا↑ دینورى، الأخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۲۱.پرش به بالا↑ شیخ طوسی، اختیار معرفة الرجال(رجال کشی)، ۱۳۴۸ش، ص۱۱۰.پرش به بالا↑ شیخ طوسی، اختیار معرفة الرجال(رجال کشی)، ۱۳۴۸ش، ص۱۱۰.پرش به بالا↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۲.پرش به بالا↑ ابن اعثم، الفتوح، ۱۴۱۱، ج۴، ص۲۹۲؛ ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹،ج۴، ص۳۵.پرش به بالا↑ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۱۶۰ ؛ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۳، ص۲۶۷.پرش به بالا↑ جعفریان، حیات فکرى و سیاسى ائمه، ۱۳۸۱ش، ص۱۵۷-۱۵۸.پرش به بالا↑ دینورى، الأخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۲۰.پرش به بالا↑ بلاذری، أنساب الأشراف‏، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۵۰.پرش به بالا↑ دینورى، الأخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۲۱ـ۲۲۲.پرش به بالا↑ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۱۶۵؛ ابن‌ جوزی، المنتظم، ۱۹۹۲م، ج۵، ص۱۸۴.پرش به بالا↑ مُصْعَب بن عبدالله، کتاب نسب قریش، ۱۹۵۳م، ج۱، ص۵۷-۵۹؛ بخاری، سرّالسلسلة العلویة، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۰؛ شیخ مفید، الارشاد، چاپ رسولی محلاتی، ج۲، ص۱۳۵.پرش به بالا↑ طبری، دلائل الامامة، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۷۴؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، چاپ رسولی محلاتی، ج۴، ص۷۷؛ ابن طلحه شافعی، مطالب السؤول، ۱۴۰۲ق، ج۲، ص۶۹.پرش به بالا↑ مطهری در خدمات متقابل اسلام و ایران، ص۱۳۱-۱۳۳؛ شریعتی در تشیع علوی و تشیع صفوی، ص۹۱؛ دهخدا، لغت نامه؛ جعفر شهیدی در زندگانی علی ابن الحسین(ع)، ص۱۲ و یوسفی غروی، تقی‌زاده، سعید نفیسی و کریستین سن از جمله کسانی هستند که نظری متفاوت دارند.پرش به بالا↑ اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۰۵ق، ص۵۹؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۳۵پرش به بالا↑ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۰۸ق، ج۸، ص۲۲۹پرش به بالا↑ مُصْعَب بن عبدالله، کتاب نسب قریش، ۱۹۵۳م، ج۱، ص۵۹؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۵، ص۴۶۸؛ بخاری، سرّالسلسلة العلویة، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۰پرش به بالا↑ مصعب بن عبدالله، کتاب نسب قریش، ۱۹۵۳م، ص۵۷؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، بیروت، ج۲، ص۲۴۶ـ۲۴۷؛ طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۲-۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۴۶پرش به بالا↑ مقریزی، امتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج‌۶، ص۲۶۹پرش به بالا↑ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۴۶؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، دارالمعرفه،‌ ص۸۰.پرش به بالا↑ اصفهانی، کتاب الاغانی، ۱۳۸۳ق، ج۲۱، ص۷۸پرش به بالا↑ اصفهانی، کتاب الاغانی، ۱۳۸۳ق، ج۲۱، ص۷۸پرش به بالا↑ سبط ابن جوزی، تذکرة الخواص، ۱۴۰۱ق، ج۱، ص۲۴۹پرش به بالا↑ مُصْعَب بن عبدالله، کتاب نسب قریش، ۱۹۵۳م، ج۱، ص۵۹؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۳۵؛ بیهقی، لباب الأنساب و الألقاب و الأعقاب، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۴۹؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، چاپ رسولی محلاتی، ج۴، ص۷۷،۱۱۳پرش به بالا↑ مُصْعَب بن عبدالله، کتاب نسب قریش، ۱۹۵۳م، ج۱، ص۵۹؛ شیخ مفید، الارشاد، ج۲، ص۱۳۵؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ج۴، ص۱۰۹.پرش به بالا↑ ابن فندق، لباب الانساب، ۱۳۸۵، ص۳۵۵.پرش به بالا↑ واعظ کاشفی، روضة الشهدا، ۱۳۸۲ش، ص۴۸۴.پرش به بالا↑ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، چاپ رسولی محلاتی، ج۴، ص۱۰۹؛ طبری، دلائل الامامة، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۷۴.پرش به بالا↑ ابن طلحه شافعی، مطالب السؤول، ۱۴۰۲ق، ج۲، ص۶۹.پرش به بالا↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۳، ص۲۶۲.پرش به بالا↑ ابن کثیر، البدایة و النهایة، دار الفکر، ج۵، ص۳۳۸؛ سیوطی، تاریخ الخلفاء، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۱۴۹.پرش به بالا↑ طقوش، دولت امویان، ۱۳۸۹، ص۱۹.پرش به بالا↑ طقوش، دولت امویان، ۱۳۸۹، ص۱۹ به نقل از کاندهلوی، حیاة الصحابه، ج ۳، ص۶۳پرش به بالا↑ نصر بن مزاحم، وقعة صفين،۱۴۰۳، ص۳۱-۳۲پرش به بالا↑ ابن حجر عسقلانی، الاصابة، ۱۴۱۵، ج۱، ص۶۴؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة، دار الفکر، ج۶، ص۲۲۰پرش به بالا↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳، ج۲، ص۱۴؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة، دار الفکر، ج۸، ص۱۳۱.پرش به بالا↑ طقوش، دولت امویان، ۱۳۸۹، ص۲۸-۲۹.پرش به بالا↑ طبرسی، الإحتجاج، ۱۴۰۳، ج۲، ص۲۹۵.پرش به بالا↑ ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹، ج۲، ص۳۵۱.پرش به بالا↑ صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۱۸۱.پرش به بالا↑ از جمله رجوع کنید به: شیخ صدوق، الاعتقادات، ص۱۰۴؛ ابن‌بابویه قمی، الإمامة والتبصره، ص۱۰۴.پرش به بالا↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۳۰.پرش به بالا↑ کلینی، الکافی،۱۳۶۲، ج۱، ص۲۹۷.پرش به بالا↑ کلینی، الکافی،۱۳۶۲، ج۱، ص۳۰۱.پرش به بالا↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۳۱.پرش به بالا↑ کلینی، الکافی،۱۳۶۲، ج۱، ص۳۰۴.پرش به بالا↑ کلینی، الکافی،۱۳۶۲، ج۱، ص۲۹۱.پرش به بالا↑ شیخ مفید، الارشاد، ج۲، ص۳۲؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۴، ص۸۷.پرش به بالا↑ دینوری، الاخبار الطوال، ۱۳۶۸، ص۲۲۲؛ بلاذری، أنساب الأشراف‏، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۵۲.پرش به بالا↑ جعفریان، حیات فكرى و سیاسى ائمه، ۱۳۸۱ش، ص۱۷۵.پرش به بالا↑ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۹۹۳م، ج۳، ص۲۹۱.پرش به بالا↑ دینوری، الاخبار الطوال، ۱۳۶۸، ص۲۲۴؛ کشّی، رجال الکشی، ۱۳۴۸، ص۴۸.پرش به بالا↑ ابن سعد، البقات الکبری، ۱۴۱۸، ج۱۰، ص۴۴۱؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷، ج۵، ص۳۲۲؛ ابن اعثم کوفی، الفتوح، ۱۹۹۱، ج۴، ص۳۴۹ـ۳۵۰.پرش به بالا↑ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷، ج۵، ص۳۲۲.پرش به بالا↑ دینوری، الاخبار الطوال، ۱۳۶۸، ص۲۲۴-۲۲۵؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۵، ص۱۲۰-۱۲۱؛ ابن قتبیه، الامامه والسیاسه، ج۱، ص۲۰۲-۲۰۴.پرش به بالا↑ ابن سعد، الطبقات الكبرى‏، ۴۱۸ق، ج۱۰، ص۴۴۰؛ شیخ طوسی، اختیار معرفة الرجال(رجال کشی)، ۱۳۴۸، ص۵۰؛ ذهبی، تاریخ الإسلام، ۱۴۰۹ق، ج۵، ص۶؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة الدمشق، ۱۴۱۵، ج۱۴، ص۲۰۶.پرش به بالا↑ طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳، ج۲، ص۲۹۶.پرش به بالا↑ یعقوبی، تاریخ‏ الیعقوبى، دار الصادر، ج۲، ص۲۳۱؛ شیخ طوسی، اختیار معرفة الرجال(رجال کشی)، ۱۳۴۸، ص۴۸؛ اربلی، كشف الغمة فی معرفة الأئمة، ۱۴۲۱، ج۱، ص۵۷۴.پرش به بالا↑ ابن كثیر، البدایة و النهایة، دار الفكر، ج۸، ص۷۹.پرش به بالا↑ ابن قتیبه، الامامة و السیاسة، ۱۴۱۰، ج۱، ص۲۰۴.پرش به بالا↑ ابن قتیبه، الامامة و السیاسة، ۱۴۱۰، ج۱، ص۲۰۸-۲۰۹.پرش به بالا↑ ابن قتیبه، الامامة و السیاسة، ۱۴۱۰، ج۱، ص۲۱۱.پرش به بالا↑ ابن شعبه حرانی، تحف العقول، ۱۴۰۴، ص۶۸پرش به بالا↑ گروهی از تاریخ‌پژوهان، تاریخ قیام و مقتل جامع سیدالشهداء، ۱۳۸۹، ج۱، ص۳۹۲.پرش به بالا↑ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۵۵؛ مفید، الارشاد، ۱۳۹۹، ج۲، ص۳۲.پرش به بالا↑ طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷، ج۵، ص۳۳۸.پرش به بالا↑ ابومخنف، مقتل‌الحسین، مطبعة العلمیه، ص۵؛ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳، ج۲، ص۳۳.پرش به بالا↑ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۶۰؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳، ج۲، ص۳۴.پرش به بالا↑ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۵۶؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۶.پرش به بالا↑

ر

1- رسول خدا(ص) فرموده است: إِنَّ الْحُسَینَ بْنَ عَلِی فِی السَّمَاءِ أَکبَرُ مِنْهُ فِی الْأَرْض. مقام حسین بن علی(ع) در آسمان بالاتر از مقام او در زمین است. بحارالأنوار، ج 36، ص205، ح8-

2- رسول خدا(ص) فرموده است: إِنَّ الْحُسَینَ بْنَ عَلِی. . . مِصْبَاحُ هُدًی وَ سَفِینَةُ نَجَاةٍ به درستی که حسین بن علی(ع) چراغ هدایت و کشتی نجات است. بحارالأنوار، ج 36، ص205، ح8-

3- رسول خدا(ص) فرموده است: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ رَکبَ فِی صُلْبِهِ نُطْفَةً طَیبَةً مُبَارَکةً زَکیة. خداوند در صلب امام حسین( ع) نطفه ای پاک و مبارک قرار داده است. بحارالأنوار، ج 36، ص205، ح8-

4- امام حسین(ع) فرموده است: أَنَّ حَوَائِجَ النَّاسِ إِلَیکمْ مِنْ نِعَمِ اللَّهِ عَلَیکمْ فَلَاتَمَلُّوا النِّعَمَ فَتَحُوزُوا نِقَما. نیازهای مردم به شما از نعمت های خداوند بر شماست پس از نعمت ها ملول نگردید تا به گرفتاری دچار نشوید. بحارالأنوار، ج 71، ص318، ح80.

5- امام حسین(ع) فرموده است: إِنَّ أَجْوَدَ النَّاسِ مَنْ أَعْطَی مَنْ لَایرْجُوه. بخشنده ترین مردم کسی است که به فردی که از او امیدی نمی برد می بخشد بحارالأنوار، ج 71، ص400.

6- امام حسین(ع) فرموده است: إِنَّ أَعْفَی النَّاسِ مَنْ عَفَا عِنْدَ قُدْرَتِه. با گذشت ترین مردم کسی است که هنگام قدرت در می گذرد. بحارالأنوار، ج 71، ص400.

7- امام حسین(ع) فرموده است: إِنَّ أَوْصَلَ النَّاسِ مَنْ وَصَلَ مَنْ قَطَعَه. بهترین مردم کسی است که با کسی که با اوقهر است آشتی کند. بحارالأنوار، ج 71، ص400.

8- درخواست امام حسین(ع) از خداوند کریم این است که: اللَّهُمَّ لَاتَسْتَدْرِجْنِی بِالْإِحْسَانِ وَ لَاتُؤَدِّبْنِی بِالْبَلَاء. خداوندا مرا به وسیله احسان دچار فریفتگی مگردان و با گرفتاری ادبم مکن. بحارالأنوار، ج 75، ص127، ح9-

9- امام حسین(ع) فرموده است: مَنْ قَبِلَ عَطَاءَک فَقَدْ أَعَانَک عَلَی الْکرَم. هر کس احسان و بخشش تو را بپذیرد در سخاوت به تو کمک کرده است. بحارالأنوار، ج 75، ص127، ح9-

10- امام حسین(ع) فرموده است: مَالُک إِنْ لَمْ یکنْ لَک کنْتَ لَهُ فَلَاتَبْقَ عَلَیهِ فَإِنَّهُ لَایبْقَی عَلَیک وَ کلْهُ قَبْلَ أَنْ یأْکلَک. دارایی ات اگر به نفعت نباشد خودت را فدای آن کرده ای لذا آن را مصرف کن و برای بعد از خودت ذخیره نکن مال برای تو و تو نیز برای مالت باقی نخواهید ماند از آن استفاده کن قبل از آن که او تو را بخورد. بحارالأنوار، ج 75، ص127، ح9-

11- امام حسین(ع) فرموده است: لَاتَتَکلَّمَنَّ فِیمَا لَایعْنِیک فَإِنِّی أَخَافُ عَلَیک الْوِزْر. در باره چیزی که به تو مربوط نیست سخن نگو زیرا می ترسم به گناه دچار شوی. بحارالأنوار، ج 75، ص127، ح10-

12- امام حسین(ع) فرموده است: لَا تَتَکلَّمَنَّ فِیمَا یعْنِیک حَتَّی تَرَی لِلْکلَامِ مَوْضِعاً فَرُبَّ مُتَکلِّمٍ قَدْ تَکلَّمَ بِالْحَقِّ فَعِیب. در باره چیزی که به تو مربوط است هم صحبت مکن مگر بدانی آنجا جای صحبت کردن است چه بسا گویندگانی که به حق سخن گفتند ولی سرزنش شدند. بحارالأنوار، ج 75، ص127، ح10-

13- امام حسین(ع) فرموده است: لَا تُمَارِینَّ حَلِیماً وَ لَا سَفِیهاً فَإِنَّ الْحَلِیمَ یقْلِیک وَ السَّفِیهَ یؤْذِیک. با دو کس بحث مکن 1- حلیم 2- سفیه زیرا انسان بردبار تو را عصبانی می کند و نادان اذیتت می کند. بحارالأنوار، ج 75، ص127، ح10-

14- امام حسین(ع) فرموده است: لَاتَقُولَنَّ فِی أَخِیک الْمُؤْمِنِ إِذَا تَوَارَی عَنْک إِلَّا مَا تُحِبُّ أَنْ یقُولَ فِیک إِذَا تَوَارَیتَ عَنْه. در بارة برادر مؤمنت چیزی بگو که دوست داری او در بارة تو بگوید. بحارالأنوار، ج 75، ص127، ح10-

15- امام حسین(ع) فرموده است: اعْمَلْ عَمَلَ رَجُلٍ یعْلَمُ أَنَّهُ مَأْخُوذٌ بِالْإِجْرَامِ مَجْزِی بِالْإِحْسَان. در کارهایت چنان رفتار کن که گویا در حال بازخواست کردار زشت و نیکت هستی. بحارالأنوار، ج 75، ص127، ح10-

16- امام حسین(ع) فرموده است: دِرَاسَةُ الْعِلْمِ لِقَاحُ الْمَعْرِفَة. درس دادن معرفت را زیاد می کند. بحارالأنوار، ج 75، ص128-

17- امام حسین(ع) فرموده است: طُولُ التَّجَارِبِ زِیادَةٌ فِی الْعَقْل. تجربه زیاد عقل را افزایش می دهد. بحارالأنوار، ج 75، ص128-

18- امام حسین(ع) فرموده است: الشَّرَفُ التَّقْوَی. شرافت در تقواست. بحارالأنوار، ج 75، ص128-

19- امام حسین(ع) فرموده است: الْقُنُوعُ رَاحَةُ الْأَبْدَانِ قناعت موجب آسایش است. بحارالأنوار، ج 75، ص128-

20- امام حسین(ع) فرموده است: مَنْ أَحَبَّک نَهَاک وَ مَنْ أَبْغَضَک أَغْرَاک. هر کس تو را دوست بدارد از کار ناپسند بازت می دارد و هر کس دشمنت باشد فریبت می دهد. بحارالأنوار، ج 75، ص128-

21- امام حسین(ع) خطاب به برادرش ابوالفضل العباس(ع) فرمود: أَنِّی أُحِبُ الصَّلَاةَ لَهُ وَ تِلَاوَةَ کتَابِه. خدا می داند که من نماز و تلاوت قرآن را دوست دارم. اللهوف، ص89-

22- امام حسین(ع) فرموده است: إِنَّ اللَّهَ جَلَّ ذِکرُهُ مَا خَلَقَ الْعِبَادَ إِلَّا لِیعْرِفُوهُ فَإِذَا عَرَفُوهُ عَبَدُوهُ فَإِذَا عَبَدُوهُ اسْتَغْنَوْا بِعِبَادَتِهِ عَنْ عِبَادَةِ مَنْ سِوَاه. خداوند، بندگانش را نیافرید مگر برای آن که او را بشناسند هنگامی که او را شناختند عبادتش می کنند و زمانی که او را عبادت کردند از پرستش غیر او بی نیاز می گردند. بحارالأنوار، ج 5، ص312، ج1-

23- امام حسین(ع) خطاب به دشمنان فرمود: إِنْ لَمْ یکنْ لَکمْ دِینٌ وَ کنْتُمْ لَا تَخَافُونَ الْمَعَادَ فَکونُوا أَحْرَاراً فِی دُنْیاکم. اگر دین ندارید و از قیامت نمی هراسید دست کم در دنیای خود آزادمرد باشید. بحارالأنوار، ج 45، ص51،

24- امام حسین(ع) در نامه ای به برادرش محمد حنفیه نوشته است: فَکأَنَّ الدُّنْیا لَمْ تَکنْ وَ کأنَّ الْآخِرَةَ لَمْ تَزَل. گویا دنیایی نبوده ولی آخرت همیشگی است. بحارالأنوار، ج 45ص87، ح23-

25- امام حسین(ع) فرموده است: أَنَا قَتِیلُ الْعَبْرَةِ لَا یذْکرُنِی مُؤْمِنٌ إِلَّا اسْتَعْبَر. من کشته اشکم هیچ مؤمنی مرا یاد نمی کند مگر آنکه اشک می ریزد. بحارالأنوار، ج 44، ص284، ح19-

26- رسول خدا(ص) فرموده است: إِنَّ لِقَتْلِ الْحُسَینِ حَرَارَةً فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ لَا تَبْرُدُ أَبَدا. در اثر شهادت امام حسین(ع) آتشی در دل مؤمنین افروخته خواهد شد که هرگز به سردی نگراید. مستدرک الوسائل، ج 10، ص318، ح12085-

27- امام رضا(ع) فرموده است: إِنْ کنْتَ بَاکیاً لِشَی ءٍ فَابْک لِلْحُسَینِ بْنِ عَلِی بْنِ أَبِی طَالِبٍ فَإِنَّهُ ذُبِحَ کمَا یذْبَحُ الْکبْش. اگر خواستی گریه کنی بر حسین بن علی گریه کن زیرا او را کشتند همانگونه که گوسفند را ذبح کنند. بحارالأنوارج44، ص286، ح23-

28- امام رضا(ع) فرموده است: لَمَّا قُتِلَ جَدِّی الْحُسَینُ أَمْطَرَتِ السَّمَاءُ دَماً وَ تُرَاباً أَحْمَر. وقتی جدّم حسین(ع) را کشتند از آسمان خون و خاک قرمز بارید. بحارالأنوارج44، ص286، ح23-

29- امام رضا(ع) فرموده است: إِنْ بَکیتَ عَلَی الْحُسَینِ حَتَّی تَصِیرَ دُمُوعُک عَلَی خَدَّیک غَفَرَاللَّهُ لَک کلَّ ذَنْبٍ أَذْنَبْتَهُ صَغِیراً کانَ أَوْ کبِیراً قَلِیلًا کانَ أَوْ کثِیرا. اگر به گونه ای برای امام حسین(ع) گریه کنی که اشک هایت بر گونه هایت جاری شود خداوند همه گناهانت چه کوچک، چه بزرگ و چه کم و چه زیاد را خواهد بخشید. بحارالأنوارج44، ص286، ح23-

30. امام رضا(ع) فرموده است: إِنْ سَرَّک أَنْ تَلْقَی اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَا ذَنْبَ عَلَیک فَزُرِ الْحُسَینَ. اگر دوست داری بدون گناه به ملاقات خدا بروی در دنیا به زیارت امام حسین(ع) برو. بحارالأنوار، ج44، ص286، ح23-

31- امام رضا(ع) فرموده است: إِنْ سَرَّک أَنْ تَسْکنَ الْغُرَفَ الْمَبْنِیةَ فِی الْجَنَّةِ مَعَ النَّبِی فَالْعَنْ قَتَلَةَ الْحُسَین. اگر دوست داری در بهشت با پیامبر اکرم(ص) همراه باشی قاتلان امام حسین را لعنت کن. بحارالأنوارج44، ص286، ح23-

32- امام رضا(ع) فرموده است: إِنْ سَرَّک أَنْ تَکونَ لَک مِنَ الثَّوَابِ مِثْلَ مَا لِمَنِ اسْتُشْهِدَ مَعَ الْحُسَینِ فَقُلْ مَتَی مَا ذَکرْتَهُ یا لَیتَ

 

آموزگار برای ما زحمت می کشد .. هر روز  یا هر جلسه به ما درس می دهد .درس روز پیش  یا جلسه پیش را از ما می پرسدتا دانا و چیز فهم شویم .پس آموزگار را دوست بداریم و اطاعت کنیم .

 

 

بزرگان دین گفته اند :آموزگار به تو درس می دهد تا تو دانا شوی پس او به گردن تو خیلی حق دارد و باید او را احترام کنی .وقتی درس می دهد رویت به او باشد و به جای دیگر نگاه نکنی .آنچه می گوید درست

 

گوش دهی در حضور او با این و آن حرف نزنی .و صدایت را بلند نکنی و پشت سرش بدش نگویی .اگر اینگونه رفتار کنی تو شاگرد خوبی خواهی بود.

 

 

در کوچه می روی به مکتب         معقول گذر کن و مودب 

 

می کوش هرچه گوید  استاد     گیری   همه را به چابکی یاد 

نتیجه تصویری برای آموزگار معلم

 

امـام حسین‌(ع) الگوی عبـادت‌کنندگان کربلا خدا انسان را برای عبادت خود آفرید.(ذاریات، آیه ۵۶) البته این عبادت هیچ سودی برای خدا ندارد؛ زیرا خداوند غنی حمید است (فاطر، آیه ۱۵) و عبادت بشر هیچ چیزی بر غنای خدا نمی‌افزاید؛ چنانکه ترک عبادت توسط انسان نیز هیچ چیز از غنای خداوند نمی‌کاهد؛ بلکه این عبادت تنها سودی که دارد برای بنده است؛ زیرا انسان با عبادت به تقوا می‌رسد(بقره، آیات ۲۱ و ۶۳ و۱۷۹ و ۱۸۳) و تقوا زمینه‌ساز یقین(حجر، آیه ۹۹) و خدایی (بقره، آیه ۱۳۸) و ربانی شدن انسان می‌شود.(آل عمران، آیه ۷۹) اگر انسانی بخواهد به هر مقامی برسد باید عبادت را در زندگی خویش اصل قرار دهد. البته هر کاری می‌تواند به امر عبادی تبدیل شود؛ زیرا نیت خوب و اخلاص موجب می‌شود تا عمل انسان، شکل عبادی بگیرد و موجب رشد او شود.(فاطر، آیه ۱۰) امام حسین‌(ع) فرمود: اَیّهَا النّاسُ! إِنّ اللهَ جَلّ ذِکْرُهُ مَا خَلَقَ الْعِبَادَ إِلاّ لِیَعْرِفُوهُ، فَإِذَا عَرَفُوهُ عَبَدُوهُ فَإِذَا عَبَدُوهُ اسْتَغْنَوْا بِعِبَادَتِهِ عَنْ عِبَادَهًْ مَا سِوَاهُ؛ اى مردم! خداوند بندگان را آفرید تا او را بشناسند، آنگاه که او را شناختند، پرستش کنند و آنگاه که او را پرستیدند، از پرستش غیر او بى‌نیاز شوند.(بحار‌الانوار، ج ۵‌، ص ۳۱۲‌، ح۱ ) انواع عبادت از نظر قرآن و روایات هر نوع عبادتی که برای خدا انجام می‌شود ارزشمند است، حال چه خوفی و طمعی باشد یا حبی؛ اما انسان باید به جایی از مقام خشیت علمی برسد که خداوند را با محبت عبادت کند و به خداوند در آن مقام عظمت عشق بورزد؛ چنانکه امام حسین(ع) فرمودند: «إِنّ قَوْماً عَبَدُوا اللهَ رَغْبَههًْ فَتِلْکَ عِبَادَهًْ التّجّارِ وَ إِنّ قَوْمَاً عَبَدُوا اللهَ رَهْبَهًًْ فَتِلْکَ عِبَادَهًُْ الْعَبِیدِ وَ إِنّ قَوْمَاً عَبَدُوا اللهَ شُکْراً فَتِلْکَ عِبَادَهًْ الاَحْرَارِ وَ هِىَ اَفْضَلُ الْعِبَادَهًِْ؛ گروهى خدا را از روى میل به بهشت عبادت مى‏کنند، که این عبادت تجارت‏کنندگان است و گروهى خدا را از ترس دوزخ مى‏پرستند و این عبادت بردگان است و گروهى خدا را به سبب شایستگى مى‏پرستند و این عبادت آزادگان است که برترین عبادت است».(تحف‌العقول، ص ۲۷۹ ح۴ ) پدر بزرگوار ایشان امیرمومنان على‌(ع) نیز مى‌فرماید: «اِلهى ما عَبَدْتُکَ خَوْفاً مِنْ عِقابِکَ وَ لا طَمَعاً فى جَنَّتِکَ وَ لکِنْ وَجَدْتُکَ اَهْلا لِلْعِبادَهًْ فَعَبَدْتُکَ؛ خدایا، تو را به جهت ترس از عذابت و طمع در بهشت، عبادت نکردم، بلکه تو را شایسته عبادت یافتم و آنگاه به عبادت تو برخاستم.(بحارالأنوار، ج ۴۱، ص ۱۴) اینکه گفته می‌شود برترین عبادت همان عبادت حبی و عشقی است‌، به معنای نفی دو نوع دیگر نیست؛ زیرا خداوند در آیه ۵۶ سوره اعراف و ۱۶ سوره سجده از صفات بندگان خویش عبادت خوفی و طمعی دانسته است. حتی در آیه ۱۰ سوره انسان از زبان اهل بیت(ع) نقل می‌کند که آنان خوف داشتند: إِنَّا نَخَافُ مِن رَّبِّنَا یَوْمًا عَبُوسًا قَمْطَرِیرًا؛ ما از پروردگارمان از روز عبوسى سخت، هراسناکیم.» ابن شهر آشوب نیز نقل می‌کند: قیلَ لَهُ [الْحُسَیْن‌(ع)] ما اَعْظَمَ خَوْفَکَ مِنْ رَبِّکَ! قالَ: لایَأْمَنُ یَوْمَ الْقِیامَهًْ اِلاّ مَنْ خافَ‌الله فى الدُّنْیا؛ به امام حسین‌(ع) گفته شد چقدر از خدایت مى‌ترسى! فرمود: در قیامت جز کسى که در دنیا از خدا بترسد در امان نخواهد بود. (مناقب ۴: ۶۹ بحارالانوار ۴۴: ۱۹۲ ح ۵) علت این ترس همان مبنایی است که در آیات و روایات آمده که انسان هر آنچه در دنیا کشت کرده در آخرت درو می‌کند و آخرت انسان سازه‌ای از دنیای اوست. پس وضع انسان در آخرت، تابع حالات و اعمال او در دنیاست. اعمال نیک و بد انسان در آخرت به صورتِ بهشت و جهنّم تجسّم مى‌یابد. قیامت، روز حساب و کتاب است و حسابگر هم دقیق است. آن که از قیامت و حسابرسى آن ترس داشته باشد، کارهاى خویش را صالح مى‌سازد و از گناه پرهیز مى‌کند و همین امر، سبب مى‌شود که در آخرت، آسوده و خاطرجمع باشد. «آن را که حساب پاک است، از محاسبه چه باک است؟» پیامبر(ص) این نوع عبادت‌های سه‌گانه را بی‌ارتباط به حالات قلب آدمی نمی‌داند و می‌فرماید: دل سه گونه است: دلِ گرفتار دنیا، دلِ گرفتار آخرت و دلِ گرفتار مولا. دلى که گرفتار دنیا باشد، سختى و رنج نصیب اوست و دلى که گرفتار آخرت باشد، درجات بلند نصیبش شود و دلى که گرفتار مولى باشد، هم دنیا دارد و هم عقبى را و هم مولا را.»(میزان‌الحکمه، ج۱۳، ص ۵۲ ، ح شماره ٢١٣٨٢ – به نقل از المواعظ العددیّهًْ، ص ١۴۶) از نظر امام حسین‌(ع) پاداش عبادت خالصانه، بیرون از انتظار خواهد بود. ایشان می‌فرماید: «مَنْ عَبَدَ اللّهَ حَقّ عِبَادَتِهِ آتاهُ اللهُ فَوْقَ اَمَانِیهِ وَ کِفَایَتِهِ؛ هرکس حق معبودیت خدا را به‏جا آورد، خداوند بیش از حدّ انتظار و کفایتش به او عطا مى‏‌کند». (بحار‌الانوار، ج ۶۸ ص ۱۸۴ ح۴۴ ) پیشوایان دین سرآمد عبادت و بندگی بودند. آنان در عبادت بسیار کوشا بوده و همه عمررا به بندگی گذرانده‌اند. داستان‌های بسیاری درباره عبادت آنان در روایات و دیگر منابع مطرح شده است. در باره کـثرت عـبادت امام حسین(ع) ابن اثیر گوید: کانَ الْحُسَینُ‌(ع) فاضِلاً، کَثیرَ الصَّوْمِ، وَ الصَّلاهًِْ، وَ الْحَجِّ، وَ الْصَّدَقَهًِْ، وَ اَفْعالِ الْخَیْرِ جَمیعُها؛ امام حسین‌(ع) شخصى با فضیلت بود که روزه، نماز، حج و صدقه دادن و تمامى کارهاى خوب را زیاد انجام مى‌داد. (اسدالغابهًْ، ج ۲، ص ۲۱) آنچه در این حدیث، از سیره امام حسین(ع)آمده، معیار خدادوستى و بندگى خالص و محبّت نسبت به بندگان خداست. از سویی روزه گرفتن بسیار، بنده را به اخلاص مى‌رساند. از سوی دیگر، نماز، برترین رابطه بنده با پروردگار است. همچنین صدقه که یک عمل اجتماعی و اقتصادی خیرخواهانه است، ذخیره‌اى براى روز قیامت است و دیگر کارهای خیر که انسان انجام می‌دهد، نشانه توفیق الهى است که شامل حال بنده مى‌شود. چنین اعمالى انسان را نزد خدا و خلق خدا محبوب مى‌سازد و در دنیا و آخرت او را سربلند مى کند و زمینه‌ساز رشد و دستیابی به انواع مقامات بویژه قرب الهی می‌شود. درباره کثرت عبادت ایشان همچنین آمده است: امام زین‌العابدین‌(ع) (در جواب کسى که گفت: چقدر اولاد پدر شما کم است) فرمود: تعجب مى‌کنم چگونه به دنیا آمدم، در حالى که پدرم (امام حسـین(ع) هر روز و شب هزار رکعت نماز مى‌خواند. (بحارالانوار، ج ۸۲ ، ص ۳۱۱) نماز و دعا، سرآمد عبادت‌ها شکی نیست که نماز در میان عبادت‌ها بسیار مهم است؛ زیرا خواندن قرآن به معنای ارتباط خدا با بنده و نماز به معنای ارتباط بنده با خدا است. نماز به یک معنا قرآن صاعد است. به هر حال، انس به پروردگار و خواندن نمازهاى نافله و مستحب فراوان، از خصوصیّات پیشوایان حقّ است. همه پیشوایان به نماز اهتمام می‌ورزیدند و در هر فرصتی به خواندن قرآن و نماز می‌پرداختند. از همین رو، خواندن هزار رکعت نماز در شبانه روز، از امامان دیگر، از جمله حضرت على‌(ع) هم نقل شده است. در نماز، انسان با خدایش نیایش می کند و در آخر نماز بهتر است که خواسته‌های خویش را از خدا بخواهد. این سنتی است که پیشوایان دین از جمله امام حسین(ع) بدان عمل می‌کرد. کسی از دعا کردن پرهیز می‌کند که مستکبر باشد و انسان مومن به سبب فروتنی در پیشگاه خدا بلکه تذلل، همواره هر چیزی را از خدا می‌خواهد و از آنجا که نماز و پس از آن، بهترین موقعیت برای دعا کردن است، بهتر است در این شرایط انجام گیرد. در آیات و روایات دعاها و نیایش‌های بسیاری نقل شده است. دعا در هر حال خوب و در نماز و پس از آن بهتر است؛ از همین رو در احکام اسلامی آمده که دعا پس از نمازهاى واجب (که به آن تعقیبات نماز گفته مى‌شود) مستحب است. هر دعایی که از معصوم(ع) نقل شده ضمن بیان خواسته‌ها نوعی معرفت و شناخت به انسان نسبت به خدا و خلق می‌دهد. مضامین دعاهای آنان آموزنده و کلاس معرفت و تزکیه نفس و اخلاق است. در اهتمام فوق‌العاده امام حسین(ع) به نماز همین بس که آن حضرت در ظهر عاشورا و پیش از شروع کارزار با حرامیان، مهلتی خواست تا نماز ظهر را اقامه کند و آن حضرت به اتفاق اصحابش در زیر بارش تیرها نماز خود را در اول وقت ب

چهل حدیث نورانی از امام حسین(ع)

امام حسین(ع)

۱. شناخت خداوند و عبادت او

«اَيّهَا النّاسُ! إِنّ اللّهَ جَلّ ذِكْرُهُ مَا خَلَقَ الْعِبَادَ إِلاّ لِيَعْرِفُوهُ، فَإِذَا عَرَفُوهُ عَبَدُوهُ فَإِذَا عَبَدُوهُ اسْتَغْنَوْا بِعِبَادَتِهِ عَنْ عِبَادَةِ مَا سِوَاهُ».

امام حسين (ع) فرمود: «اى مردم! خداوند بندگان را آفريد تا او را بشناسند، آن‏گاه كه او را شناختند، پرستش كنند و آن‏گاه كه او را پرستيدند، از پرستش غير او بى‏ نياز شوند».

(بحار الانوار، ج ۵ ص ۳۱۲ ح۱ )

​۲. يافتن خداوند

«مَاذَا وَجَدَ مَنْ فَقَدَكَ وَ مَا الّذِى فَقَدَ مَنْ وَجَدَكَ؟».

امام حسين (ع) فرمود: «پروردگارا! آن كه تو را نيافت، چه يافت و آن كه تو را يافت، چه از دست داد؟».

(بحار الانوار، ج ۹۵ ص ۲۲۶ ح۳ )

۳. خداوند، مراقب انسان‏

«عَمِيَتْ عَيْنٌ لاَ تَرَاكَ عَلَيْهَا رَقِيباً».

امام حسين (ع) فرمود: «چشمى كه تو را مراقب خويش نبيند، كور است».

(بحار الانوار، ج ۹۵ ص ۲۲۶ ح۳ )

 

۴. عبادت تجار، بندگان و آزادگان‏

«إِنّ قَوْماً عَبَدُوا اللّهَ رَغْبَةً فَتِلْكَ عِبَادَةُ التّجّارِ وَ إِنّ قَوْمَاً عَبَدُوا اللّهَ رَهْبَةً فَتِلْكَ عِبَادَةُ الْعَبِيدِ وَ إِنّ قَوْمَاً عَبَدُوا اللّهَ شُكْراً فَتِلْكَ عِبَادَةُ الاَحْرَارِ وَ هِىَ اَفْضَلُ الْعِبَادَةِ».

امام حسين (ع) فرمود: «گروهى خدا را از روى ميل به بهشت عبادت مى‏كنند، كه اين عبادت تجارت‏كنندگان است و گروهى خدا را از ترس دوزخ مى‏پرستند و اين عبادت بردگان است، و گروهى خدا را به سبب شايستگى مى‏پرستند، و اين عبادت آزادگان است كه برترين عبادت است».

(تحف العقول، ص ۲۷۹ ح۴ )

 

۵. پاداش عبادت حقيقى خداوند

«مَنْ عَبَدَ اللّهَ حَقّ عِبَادَتِهِ آتاهُ اللّهُ فَوْقَ اَمَانِيهِ وَ كِفَايَتِهِ».

امام حسين (ع) فرمود: «هركس حق معبوديت خدا را به‏جا آورد، خداوند بيش از حدّ انتظار و كفايتش به او عطا مى‏ كند».

(بحار الانوار، ج ۶۸ ص ۱۸۴ ح۴۴ )

 

۶. زيان‏كار

«لَقَدْ خَابَ مَنْ رَضِىَ دُونَكَ بَدَلاً».

امام حسين (ع) فرمود: «هركس به غير تو دل ببندد، زيان كرده است».

(بحار الانوار، ج ۹۵ ص ۲۱۶ ح۳ )

 

۷. ستايشگران خداوند

«مَا خَلَقَ اللّهُ مِنْ شَىْ‏ءٍ إِلا وَ لَهُ تَسْبِيحٌ يَحْمَدُ بِهِ رَبّهُ».

امام حسين (ع) فرمود: «خداوند هيچ موجودى را نيافريد، جز آن‏كه براى او تسبيحى قرارداد تا با آن خدا را ستايش كند».

(بحار الانوار، ج ۶۱ ص ۲۹ ح۸ )

 

۸. دوستى خداوند، سرمايه انسان‏

«خَسِرَتْ صَفْقَةُ عَبْدٍ لَمْ تَجْعَلْ لَهُ مِنْ حُبّكَ نَصِيباً».

امام حسين (ع) فرمود: «پروردگارا! كسى كه از محبّت خود بهره‏مندش نكردى، زيان كرده است».

(بحار الانوار، ج ۹۵ ص ۲۲۶ ح۳ )

 

۹. اشك چشم و ترس دل، رحمت خداوند

«بُكَاءُ الْعُيُونِ وَ خَشْيَةُ الْقُلُوبِ رَحْمَةٌ مِنَ اللّهِ».

امام حسين (ع) فرمود: «گريستن چشم‏ها و ترسيدن قلب‏ها، رحمتى از جانب خداست».

(مستدرك الوسائل، ج ۱۱ ص ۲۴۵ ح۳۵ )

 

۱۰. دوستى اهل بيت سبب ريزش گناهان‏

«إِنّ حُبّنَا لَتُسَاقِطُ الذّنُوبَ كَمَا تُسَاقِطُ الرّيحُ الْوَرَقَ».

امام حسين (ع) فرمود: «محبّت ما اهل بيت سبب ريزش گناهان است، چنان‏كه باد، برگ درختان را مى‏ريزد».

(حياة الامام الحسين، ج ۱ ص۱۵۶ )

 

۱۱. اهل بيت(ع)، معلمان ملائكه‏

«اَىّ شَىْ‏ءٍ كُنْتُمْ قَبْلَ أَنْ يَخْلُقَ اللّهُ عَزّوَجَلّ آدَمَ (ع)؟ قَالَ كُنّا اَشْبَاحَ نُورٍ نَدُورُ حَوْلَ عَرْشِ الرّحْمنِ فَنُعَلّمُ لِلْمَلاَئِكَةِ التّسْبِيحَ وَ التّهْلِيلَ وَ التّحْمِيدَ».

از امام حسين (ع) پرسيده شد: «قبل از اين‏كه خداوند عزّوجل آدم (ع) را خلق كند، شما چه چيزى بوديد؟ فرمود: ما شبح‏هايى از نور بوديم كه بر گرد عرش خدا مى‏چرخيديم و به ملائكه درس تسبيح و توحيد و ستايش خدا را مى‏آموختيم».

(بحار الانوار، ج ۵۷ ص ۳۱۱ ح۱ )

 

۱۲. اهل‏بيت(ع)، اهل سرّ خدا

«نَحْنُ الّذِينَ عِنْدَنَا عِلْمُ الْكِتَابِ وَ بَيَانُ مَا فِيهِ وَ لَيْسَ عِنْدَ اَحَدٍ مِنْ خَلْقِهِ مَا عِنْدَنَا لاَِنّا اَهْلُ سِرّ اللّهِ».

امام حسين (ع) فرمود: «ما كسانى هستيم كه علم قرآن، و بيان آنچه در آن است، نزد ماست، و آنچه در نزد ماست نزد هيچ‏يك از آفريدگان خدا نيست، زيرا ما محرم راز خداييم».

(بحار الانوار، ج ۴۴ ص ۱۸۴ ح۱۱ )

 

۱۳. مخلوقات، مأمور به اطاعت از اهل بيت(ع)

«وَ اللّهِ مَا خَلَقَ اللّهُ شَيْئاً إِلا وَ قَدْ اَمَرَهُ بِالطّاعَةِ لَنَا».

امام حسين (ع) فرمود: «سوگند به خدا كه خداوند هيچ موجودى را نيافريد، مگر آن‏كه او را به اطاعت از ما، امر كرد».

(بحار الانوار، ج ۴۴ ص ۱۸۱ ح۱ )

 

۱۴. دوستى اهل بيت(عليهم السلام)

«مَنْ اَحَبّنَا كَانَ مِنّا اَهْلَ الْبَيتِ».

امام حسين (ع) فرمود: «كسى كه ما را دوست بدارد، از ما اهل بيت است».

(نزهة النّاظر و تنبيه الخاطر، ص ۸۵ ح۱۹ )

 

۱۵. تهيدستى و كشته شدن شيعيان‏

«وَ اللّهِ الْبَلاَءُ وَ الْفَقْرُ وَ الْقَتْلُ اَسْرَعُ إِلَى مَنْ اَحَبّنَا مِنْ رَكْضِ الْبَرَاذِينِ، وَ مِنَ السّيْلِ إِلىَ صِمْرِهِ».

امام حسين (ع) فرمود: «به خدا سوگند، فقر و قتل به سوى دوستان ما، از حركت اسبان تيزپا و جريان سيل در مسيرش، سريعتر است».

(بحار الانوار، ج ۶۴ ص ۲۴۹ ح۸۵ )

 

۱۶. پرهيز از خيانت و مكر و نيرنگ‏

«إِنّ شِيعَتَنَا مَنْ سَلِمَتْ قُلُوبُهمْ مِنْ كُلّ غِشّ وَغَلّ وَدَغَلٍ».

امام حسين (ع) فرمود: «شيعه ما كسى است كه دلش از هرگونه خيانت و نيرنگ و مكرى پاك است».

(بحار الانوار، ج ۶۵ ص ۱۵۶ ح۱۰ )

 

۱۷. امام حسين(ع) و امام زمان(عج)

«لَوْ اَدْرَكْتُهُ لَخَدَمْتُهُ اَيّامَ حَيَاتِى».

امام حسين (ع) فرمود: «اگر زمان حضرت مهدى را درك مى‏كردم، تمام عمر خدمتگزارش بودم».

(عقد الدّرر، ص‏۱۶۰)

 

۱۸. حسين(ع)، كشته اشك‏ها

«اَنَا قَتِيلُ الْعَبْرَةِ، لا يَذْكُرُنِى مُؤْمِنٌ إِلا بَكَى».

امام حسين (ع) فرمود: «من كشته اشكهايم، مؤمنى مرا ياد نكند، مگر آن‏كه به گريه مى‏افتد».

(كامل الزيارات، ص ۱۱۷ ح۶ )

 

۱۹. پاداش زائر امام حسين(ع)

«مَنْ زَارَنِى بَعْدَ مَوْتِى زُرْتُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ لَوْ لَمْ يَكُنْ إِلا فِى النّارِ لاَخْرَجْتُهُ».

امام حسين (ع) فرمود: «هركه مرا پس از مرگم، زيارت كند، روز قيامت زيارتش مى‏ كنم و اگر در آتش هم باشد، او را بيرون مى‏ آورم».

(المنتخب للطريحى، ص۶۹ )

 

۲۰. خوش‏خلقى و سكوت‏

«اَلْخُلْقُ الْحَسَنُ عِبَادَةٌ وَ الصّمْتُ زَيْنٌ».

امام حسين (ع) فرمود: «خوش‏خويى، عبادت است و سكوت، زينت».

(تاريخ اليعقوبى، ج ۲ ص۲۶۴ )

 

۲۱. تأخير در مرگ و افزايش روزى با صله رحم‏

«مَنْ سَرّهُ اَنْ يُنْسَاَ فِى اَجَلِهِ وَ يُزَادَ فِى رِزْقِهِ فَلْيَصِلْ رَحِمَهُ».

امام حسين (ع) فرمود: «كسى كه دوست دارد اجلش به تأخير افتد و روزى ‏اش افزايش يابد، صله رحم به‏ جا آورد».

(بحار الانوار، ج ۷۱ ص ۹۱ ح۵ )

 

۲۲. عرضه اعمال به خداوند

«إِنّ اَعْمَالَ هَذِهِ الاُمّةِ مَا مِنْ صَبَاحٍ إِلا وَ تُعْرَضُ عَلَى اللّهِ عَزّوَجَلّ».

امام حسين (ع) فرمود: «همانا اعمال امّت، هر بامدادان بر خداوند عرضه می ‏شود».

(بحار الانوار، ج ۷۰ ص ۳۵۳ ح۵۴ )

 

۲۳. جلب رضايت مردم با نارضايتى خداوند

«مَنْ طَلَبَ رِضَى النّاسِ بِسَخَطِ اللّهِ وَكَلَهُ اللّهُ إِلىَ النّاسِ».

امام حسين (ع) فرمود: «كسى كه براى جلب رضايت مردم، موجب غضب خدا شود، خداوند او را به مردم وا مى‏ گذارد».

(بحار الانوار، ج ۷۵ ص ۱۲۶ ح۸ )

 

۲۴. گذشت در حال قدرت‏

«إِنّ اَعْفَى النّاسِ مَنْ عَفَا عَنْ قُدْرَةٍ».

امام حسين (ع) فرمود: «باگذشت‏ ترين مردم كسى است كه با وجود قدرت، گذشت كند».

(بحار الانوار، ج ۷۵ ص ۱۲۱ ح۴ )

 

۲۵. سخن كاهنده ارزش‏

«لاَ تَقُولُوا بِاَلْسِنَتِكُمْ مَا يَنْقُصُ عَنْ قَدْرِكُمْ».

امام حسين (ع) فرمود: «چيزى كه از ارزشتان بكاهد، بر زبان جارى نكنيد».

(جلاء العيون، ج ۲ ص۲۰۵ )

 

۲۶. اثر تنگ‏دستى، بيمارى و مرگ‏

«لَوْلاَ ثَلاَثَةٌ مَا وَضَعَ ابْنُ آدَمَ رَأسَهُ لِشَىْ‏ءٍ اَلْفَقْرُ وَ الْمَرَضُ وَ الْمَوتُ».

امام حسين (ع) فرمود: «اگر سه چيز نبود، آدمى سرش را در برابر هيچ چيز فرود نمى‏ آورد؛ تنگ‏دستى، بيمارى و مرگ».

(نزهة الناظر و تنبيه الخاطر، ص ۸۵ ح۴ )

 

۲۷. غفلت از گناه خويشتن‏

«إِيّاك اَنْ تَكُونَ مِمّنْ يَخَافُ عَلَى الْعِبَادِ مِنْ ذُنُوبِهِمْ وَيَاْمَنُ الْعُقُوبَةَ مِنْ ذَنْبِهِ».

امام حسين (ع) فرمود: «مبادا از كسانى باشى كه از گناه ديگران بيمناكند، و از كيفر گناه خود آسوده خاطرند».

(تحف العقول، ص۲۷۳ )

 

۲۸. برطرف‏كردن گرفتارى مؤمن‏

«مَنْ نَفّسَ كُرْبَةَ مُؤْمِنٍ فَرّجَ اللّهُ عَنْهُ كُرَبَ الدّنيَا وَ الاخِرَةِ».

امام حسين (ع) فرمود: «هركه گرفتارى مؤمنى را برطرف كند، خداوند گرفتاريهاى دنيا و آخرتش را برطرف مى‏كند».

(بحار الانوار، ج ۷۵ ص ۱۲۲ ح۵ )

 

۲۹. مرگ با عزّت و زندگى با ذلّت‏

«مَوْتٌ فِى عِزّ خَيْرٌ مِنْ حَيَاةٍ فِى ذُلّ».

امام حسين (ع) فرمود: «مرگ با عزت برتر از زندگى با ذلّت است».

(بحار الانوار، ج ۴۴ ص ۱۹۲ ح۴ )

 

۳۰. همسانى گفتار و عمل‏

«إِنّ الْكَريِمَ إِذَا تَكَلّمَ بِكَلاَمٍ، يَنْبَغِى اَنْ يُصَدّقَهُ بِالْفِعْلِ».

امام حسين (ع) فرمود: «بزرگوار كسى است، كه گفتارش با عملش يكى باشد».

(مستدرك الوسائل، ج ۷ ص ۱۹۳ ح۶ )

 

۳۱. دشمنى با على(ع) نشانه نفاق‏

«مَا كُنّا نَعْرِفُ الْمُنَافِقِينَ عَلَى عَهْدِ رَسُولِ اللّهِ (ص) إِلا بِبُغْضِهِمْ عَلِيّاً وَ وُلْدَهُ».

امام حسين (ع) فرمود: «ما در عهد رسول خدا (ص) منافقان را نمى‏شناختيم، جز در دشمنى آنها با على و اولادش».

(عيون أخبار الرّضا، ج ۲ ص ۷۲ ص۳۰۵ )

 

۳۲. اثر پذيرش هديه‏

«مَنْ قَبِلَ عَطَاءَكَ، فَقَدْ اَعَانَكَ عَلَى الْكَرَمِ».

امام حسين (ع) فرمود: «آن‏كس كه هديه تو را بپذيرد، تو را در بزرگوارى كمك كرده است».

(بحار الانوار، ج ۶۸ ص ۳۵۷ ح۲۱ )

 

۳۳. نجات از آتش با گريه از ترس خدا

«اَلْبُكَاءُ مِنْ خَشْيَةِ اللّهِ نَجَاةٌ مِنَ النّارِ».

امام حسين (ع) فرمود: «گريه از ترس خدا، باعث نجات از آتش جهنّم است».

(مستدرك الوسائل، ج ۱۱ ص ۲۴۵ ح۳۵ )

 

۳۴. اثر خردمندى و يقين به مرگ‏

«لَوْ عَقَلَ النّاسُ وَ تَصَوّرُوا الْمَوْتَ لَخَرِبَتِ الدّنيَا».

امام حسين (ع) فرمود: «اگر مردم خردمند مى‏شدند و مرگ را باور مى‏داشتند، دنيا ويران مى‏گشت».

(إحقاق الحق، ج ۱۱ ص۵۹۲ )

 

۳۵. گناهى آسانتر از پوزش‏

«رُبّ ذَنْبٍ اَحْسَنُ مِنَ الاِعْتِذَارِ مِنْهُ».

امام حسين (ع) فرمود: «چه بسا گناهى كه نيكوتر از پوزش است».

(بحار الانوار، ج ۵۷ ص ۱۲۸ ح۱۱ )

 

۳۶. غيبت، خورش سگ‏هاى دوزخ‏

«كُفّ عَنِ الْغَيْبَةِ فَإِنّهَا إِدَامُ كِلابِ النّارِ».

امام حسين (ع) فرمود: «از غيبت بپرهيز، كه خورش سگهاى دوزخ است».

(بحار الانوار، ج ۷۵ ص ۱۱۷ ح۲ )

 

۳۷. نهى از منكر

«لا يَنْبَغِى لِنَفْسٍ مُؤْمِنَةٍ تَرَى مَنْ يَعْصِى اللّهَ فَلا تُنْكِرُ عَلَيْهِ».

امام حسين (ع) فرمود: «سزاوار نيست كه مؤمن، گناهكارى را ببيند و او را از گناه باز ندارد».

(كنز العمّال، ج ۳ ص ۸۵ ح۵۶۱۴ )

 

۳۸. اثر نافرمانى خداوند

«مَنْ حَاوَلَ اَمْراً بِمَعْصِيَةِ اللّهِ كَانَ اَفْوَتَ لِمَا يَرْجُوا وَ اَسْرَعَ لِمَا يَحْذَرُ».

امام حسين (ع) فرمود: «كسى كه با نيرنگ و معصيت خدا، در پى به‏دست آوردن چيزى رود، كمتر به آنچه اميد دارد مى‏رسد، و زودتر به آنچه مى‏ترسد، دچار مى‏شود».

(بحار الانوار، ج ۷۵ ص ۱۲ ح۱۹ )

 

۳۹. خير فراوان در پنج چيز

«خَمْسٌ مَنْ لَمْ تَكُنْ فِيهِ لَمْ يَكُنْ فِيهِ كَثِيرُ مُسْتَمْتِعٍ: اَلْعَقْلُ، وَ الدّينُ وَ الاَدَبُ، وَ الْحَيَاءُ وَ حُسْنُ الْخُلْقِ».

امام حسين (ع) فرمود: «پنج چيز است كه در هركسى نباشد، خير زيادى در او نيست: عقل، دين، ادب، حيا و خوش‏خويى».

(حياة الامام الحسين(ع)، ج ۱ ص۱۸۱ )

 

۴۰. پيروى از حق و كمال عقل‏

«لا يَكْمُلُ الْعَقْلُ إِلا بِاتّبَاعِ الْحَقّ».

امام حسين (ع) فرمود: «عقل جز با پيروى از حق، كامل نمى‏شود».

چهل حدیث نورانی از امام حسین(ع)

امام حسین(ع)

۱. شناخت خداوند و عبادت او

«اَيّهَا النّاسُ! إِنّ اللّهَ جَلّ ذِكْرُهُ مَا خَلَقَ الْعِبَادَ إِلاّ لِيَعْرِفُوهُ، فَإِذَا عَرَفُوهُ عَبَدُوهُ فَإِذَا عَبَدُوهُ اسْتَغْنَوْا بِعِبَادَتِهِ عَنْ عِبَادَةِ مَا سِوَاهُ».

امام حسين (ع) فرمود: «اى مردم! خداوند بندگان را آفريد تا او را بشناسند، آن‏گاه كه او را شناختند، پرستش كنند و آن‏گاه كه او را پرستيدند، از پرستش غير او بى‏ نياز شوند».

(بحار الانوار، ج ۵ ص ۳۱۲ ح۱ )

​۲. يافتن خداوند

«مَاذَا وَجَدَ مَنْ فَقَدَكَ وَ مَا الّذِى فَقَدَ مَنْ وَجَدَكَ؟».

امام حسين (ع) فرمود: «پروردگارا! آن كه تو را نيافت، چه يافت و آن كه تو را يافت، چه از دست داد؟».

(بحار الانوار، ج ۹۵ ص ۲۲۶ ح۳ )

۳. خداوند، مراقب انسان‏

«عَمِيَتْ عَيْنٌ لاَ تَرَاكَ عَلَيْهَا رَقِيباً».

امام حسين (ع) فرمود: «چشمى كه تو را مراقب خويش نبيند، كور است».

(بحار الانوار، ج ۹۵ ص ۲۲۶ ح۳ )

 

۴. عبادت تجار، بندگان و آزادگان‏

«إِنّ قَوْماً عَبَدُوا اللّهَ رَغْبَةً فَتِلْكَ عِبَادَةُ التّجّارِ وَ إِنّ قَوْمَاً عَبَدُوا اللّهَ رَهْبَةً فَتِلْكَ عِبَادَةُ الْعَبِيدِ وَ إِنّ قَوْمَاً عَبَدُوا اللّهَ شُكْراً فَتِلْكَ عِبَادَةُ الاَحْرَارِ وَ هِىَ اَفْضَلُ الْعِبَادَةِ».

امام حسين (ع) فرمود: «گروهى خدا را از روى ميل به بهشت عبادت مى‏كنند، كه اين عبادت تجارت‏كنندگان است و گروهى خدا را از ترس دوزخ مى‏پرستند و اين عبادت بردگان است، و گروهى خدا را به سبب شايستگى مى‏پرستند، و اين عبادت آزادگان است كه برترين عبادت است».

(تحف العقول، ص ۲۷۹ ح۴ )

 

۵. پاداش عبادت حقيقى خداوند

«مَنْ عَبَدَ اللّهَ حَقّ عِبَادَتِهِ آتاهُ اللّهُ فَوْقَ اَمَانِيهِ وَ كِفَايَتِهِ».

امام حسين (ع) فرمود: «هركس حق معبوديت خدا را به‏جا آورد، خداوند بيش از حدّ انتظار و كفايتش به او عطا مى‏ كند».

(بحار الانوار، ج ۶۸ ص ۱۸۴ ح۴۴ )

 

۶. زيان‏كار

«لَقَدْ خَابَ مَنْ رَضِىَ دُونَكَ بَدَلاً».

امام حسين (ع) فرمود: «هركس به غير تو دل ببندد، زيان كرده است».

(بحار الانوار، ج ۹۵ ص ۲۱۶ ح۳ )

 

۷. ستايشگران خداوند

«مَا خَلَقَ اللّهُ مِنْ شَىْ‏ءٍ إِلا وَ لَهُ تَسْبِيحٌ يَحْمَدُ بِهِ رَبّهُ».

امام حسين (ع) فرمود: «خداوند هيچ موجودى را نيافريد، جز آن‏كه براى او تسبيحى قرارداد تا با آن خدا را ستايش كند».

(بحار الانوار، ج ۶۱ ص ۲۹ ح۸ )

 

۸. دوستى خداوند، سرمايه انسان‏

«خَسِرَتْ صَفْقَةُ عَبْدٍ لَمْ تَجْعَلْ لَهُ مِنْ حُبّكَ نَصِيباً».

امام حسين (ع) فرمود: «پروردگارا! كسى كه از محبّت خود بهره‏مندش نكردى، زيان كرده است».

(بحار الانوار، ج ۹۵ ص ۲۲۶ ح۳ )

 

۹. اشك چشم و ترس دل، رحمت خداوند

«بُكَاءُ الْعُيُونِ وَ خَشْيَةُ الْقُلُوبِ رَحْمَةٌ مِنَ اللّهِ».

امام حسين (ع) فرمود: «گريستن چشم‏ها و ترسيدن قلب‏ها، رحمتى از جانب خداست».

(مستدرك الوسائل، ج ۱۱ ص ۲۴۵ ح۳۵ )

 

۱۰. دوستى اهل بيت سبب ريزش گناهان‏

«إِنّ حُبّنَا لَتُسَاقِطُ الذّنُوبَ كَمَا تُسَاقِطُ الرّيحُ الْوَرَقَ».

امام حسين (ع) فرمود: «محبّت ما اهل بيت سبب ريزش گناهان است، چنان‏كه باد، برگ درختان را مى‏ريزد».

(حياة الامام الحسين، ج ۱ ص۱۵۶ )

 

۱۱. اهل بيت(ع)، معلمان ملائكه‏

«اَىّ شَىْ‏ءٍ كُنْتُمْ قَبْلَ أَنْ يَخْلُقَ اللّهُ عَزّوَجَلّ آدَمَ (ع)؟ قَالَ كُنّا اَشْبَاحَ نُورٍ نَدُورُ حَوْلَ عَرْشِ الرّحْمنِ فَنُعَلّمُ لِلْمَلاَئِكَةِ التّسْبِيحَ وَ التّهْلِيلَ وَ التّحْمِيدَ».

از امام حسين (ع) پرسيده شد: «قبل از اين‏كه خداوند عزّوجل آدم (ع) را خلق كند، شما چه چيزى بوديد؟ فرمود: ما شبح‏هايى از نور بوديم كه بر گرد عرش خدا مى‏چرخيديم و به ملائكه درس تسبيح و توحيد و ستايش خدا را مى‏آموختيم».

(بحار الانوار، ج ۵۷ ص ۳۱۱ ح۱ )

 

۱۲. اهل‏بيت(ع)، اهل سرّ خدا

«نَحْنُ الّذِينَ عِنْدَنَا عِلْمُ الْكِتَابِ وَ بَيَانُ مَا فِيهِ وَ لَيْسَ عِنْدَ اَحَدٍ مِنْ خَلْقِهِ مَا عِنْدَنَا لاَِنّا اَهْلُ سِرّ اللّهِ».

امام حسين (ع) فرمود: «ما كسانى هستيم كه علم قرآن، و بيان آنچه در آن است، نزد ماست، و آنچه در نزد ماست نزد هيچ‏يك از آفريدگان خدا نيست، زيرا ما محرم راز خداييم».

(بحار الانوار، ج ۴۴ ص ۱۸۴ ح۱۱ )

 

۱۳. مخلوقات، مأمور به اطاعت از اهل بيت(ع)

«وَ اللّهِ مَا خَلَقَ اللّهُ شَيْئاً إِلا وَ قَدْ اَمَرَهُ بِالطّاعَةِ لَنَا».

امام حسين (ع) فرمود: «سوگند به خدا كه خداوند هيچ موجودى را نيافريد، مگر آن‏كه او را به اطاعت از ما، امر كرد».

(بحار الانوار، ج ۴۴ ص ۱۸۱ ح۱ )

 

۱۴. دوستى اهل بيت(عليهم السلام)

«مَنْ اَحَبّنَا كَانَ مِنّا اَهْلَ الْبَيتِ».

امام حسين (ع) فرمود: «كسى كه ما را دوست بدارد، از ما اهل بيت است».

(نزهة النّاظر و تنبيه الخاطر، ص ۸۵ ح۱۹ )

 

۱۵. تهيدستى و كشته شدن شيعيان‏

«وَ اللّهِ الْبَلاَءُ وَ الْفَقْرُ وَ الْقَتْلُ اَسْرَعُ إِلَى مَنْ اَحَبّنَا مِنْ رَكْضِ الْبَرَاذِينِ، وَ مِنَ السّيْلِ إِلىَ صِمْرِهِ».

امام حسين (ع) فرمود: «به خدا سوگند، فقر و قتل به سوى دوستان ما، از حركت اسبان تيزپا و جريان سيل در مسيرش، سريعتر است».

(بحار الانوار، ج ۶۴ ص ۲۴۹ ح۸۵ )

 

۱۶. پرهيز از خيانت و مكر و نيرنگ‏

«إِنّ شِيعَتَنَا مَنْ سَلِمَتْ قُلُوبُهمْ مِنْ كُلّ غِشّ وَغَلّ وَدَغَلٍ».

امام حسين (ع) فرمود: «شيعه ما كسى است كه دلش از هرگونه خيانت و نيرنگ و مكرى پاك است».

(بحار الانوار، ج ۶۵ ص ۱۵۶ ح۱۰ )

 

۱۷. امام حسين(ع) و امام زمان(عج)

«لَوْ اَدْرَكْتُهُ لَخَدَمْتُهُ اَيّامَ حَيَاتِى».

امام حسين (ع) فرمود: «اگر زمان حضرت مهدى را درك مى‏كردم، تمام عمر خدمتگزارش بودم».

(عقد الدّرر، ص‏۱۶۰)

 

۱۸. حسين(ع)، كشته اشك‏ها

«اَنَا قَتِيلُ الْعَبْرَةِ، لا يَذْكُرُنِى مُؤْمِنٌ إِلا بَكَى».

امام حسين (ع) فرمود: «من كشته اشكهايم، مؤمنى مرا ياد نكند، مگر آن‏كه به گريه مى‏افتد».

(كامل الزيارات، ص ۱۱۷ ح۶ )

 

۱۹. پاداش زائر امام حسين(ع)

«مَنْ زَارَنِى بَعْدَ مَوْتِى زُرْتُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ لَوْ لَمْ يَكُنْ إِلا فِى النّارِ لاَخْرَجْتُهُ».

امام حسين (ع) فرمود: «هركه مرا پس از مرگم، زيارت كند، روز قيامت زيارتش مى‏ كنم و اگر در آتش هم باشد، او را بيرون مى‏ آورم».

(المنتخب للطريحى، ص۶۹ )

 

۲۰. خوش‏خلقى و سكوت‏

«اَلْخُلْقُ الْحَسَنُ عِبَادَةٌ وَ الصّمْتُ زَيْنٌ».

امام حسين (ع) فرمود: «خوش‏خويى، عبادت است و سكوت، زينت».

(تاريخ اليعقوبى، ج ۲ ص۲۶۴ )

 

۲۱. تأخير در مرگ و افزايش روزى با صله رحم‏

«مَنْ سَرّهُ اَنْ يُنْسَاَ فِى اَجَلِهِ وَ يُزَادَ فِى رِزْقِهِ فَلْيَصِلْ رَحِمَهُ».

امام حسين (ع) فرمود: «كسى كه دوست دارد اجلش به تأخير افتد و روزى ‏اش افزايش يابد، صله رحم به‏ جا آورد».

(بحار الانوار، ج ۷۱ ص ۹۱ ح۵ )

 

۲۲. عرضه اعمال به خداوند

«إِنّ اَعْمَالَ هَذِهِ الاُمّةِ مَا مِنْ صَبَاحٍ إِلا وَ تُعْرَضُ عَلَى اللّهِ عَزّوَجَلّ».

امام حسين (ع) فرمود: «همانا اعمال امّت، هر بامدادان بر خداوند عرضه می ‏شود».

(بحار الانوار، ج ۷۰ ص ۳۵۳ ح۵۴ )

 

۲۳. جلب رضايت مردم با نارضايتى خداوند

«مَنْ طَلَبَ رِضَى النّاسِ بِسَخَطِ اللّهِ وَكَلَهُ اللّهُ إِلىَ النّاسِ».

امام حسين (ع) فرمود: «كسى كه براى جلب رضايت مردم، موجب غضب خدا شود، خداوند او را به مردم وا مى‏ گذارد».

(بحار الانوار، ج ۷۵ ص ۱۲۶ ح۸ )

 

۲۴. گذشت در حال قدرت‏

«إِنّ اَعْفَى النّاسِ مَنْ عَفَا عَنْ قُدْرَةٍ».

امام حسين (ع) فرمود: «باگذشت‏ ترين مردم كسى است كه با وجود قدرت، گذشت كند».

(بحار الانوار، ج ۷۵ ص ۱۲۱ ح۴ )

 

۲۵. سخن كاهنده ارزش‏

«لاَ تَقُولُوا بِاَلْسِنَتِكُمْ مَا يَنْقُصُ عَنْ قَدْرِكُمْ».

امام حسين (ع) فرمود: «چيزى كه از ارزشتان بكاهد، بر زبان جارى نكنيد».

(جلاء العيون، ج ۲ ص۲۰۵ )

 

۲۶. اثر تنگ‏دستى، بيمارى و مرگ‏

«لَوْلاَ ثَلاَثَةٌ مَا وَضَعَ ابْنُ آدَمَ رَأسَهُ لِشَىْ‏ءٍ اَلْفَقْرُ وَ الْمَرَضُ وَ الْمَوتُ».

امام حسين (ع) فرمود: «اگر سه چيز نبود، آدمى سرش را در برابر هيچ چيز فرود نمى‏ آورد؛ تنگ‏دستى، بيمارى و مرگ».

(نزهة الناظر و تنبيه الخاطر، ص ۸۵ ح۴ )

 

۲۷. غفلت از گناه خويشتن‏

«إِيّاك اَنْ تَكُونَ مِمّنْ يَخَافُ عَلَى الْعِبَادِ مِنْ ذُنُوبِهِمْ وَيَاْمَنُ الْعُقُوبَةَ مِنْ ذَنْبِهِ».

امام حسين (ع) فرمود: «مبادا از كسانى باشى كه از گناه ديگران بيمناكند، و از كيفر گناه خود آسوده خاطرند».

(تحف العقول، ص۲۷۳ )

 

۲۸. برطرف‏كردن گرفتارى مؤمن‏

«مَنْ نَفّسَ كُرْبَةَ مُؤْمِنٍ فَرّجَ اللّهُ عَنْهُ كُرَبَ الدّنيَا وَ الاخِرَةِ».

امام حسين (ع) فرمود: «هركه گرفتارى مؤمنى را برطرف كند، خداوند گرفتاريهاى دنيا و آخرتش را برطرف مى‏كند».

(بحار الانوار، ج ۷۵ ص ۱۲۲ ح۵ )

 

۲۹. مرگ با عزّت و زندگى با ذلّت‏

«مَوْتٌ فِى عِزّ خَيْرٌ مِنْ حَيَاةٍ فِى ذُلّ».

امام حسين (ع) فرمود: «مرگ با عزت برتر از زندگى با ذلّت است».

(بحار الانوار، ج ۴۴ ص ۱۹۲ ح۴ )

 

۳۰. همسانى گفتار و عمل‏

«إِنّ الْكَريِمَ إِذَا تَكَلّمَ بِكَلاَمٍ، يَنْبَغِى اَنْ يُصَدّقَهُ بِالْفِعْلِ».

امام حسين (ع) فرمود: «بزرگوار كسى است، كه گفتارش با عملش يكى باشد».

(مستدرك الوسائل، ج ۷ ص ۱۹۳ ح۶ )

 

۳۱. دشمنى با على(ع) نشانه نفاق‏

«مَا كُنّا نَعْرِفُ الْمُنَافِقِينَ عَلَى عَهْدِ رَسُولِ اللّهِ (ص) إِلا بِبُغْضِهِمْ عَلِيّاً وَ وُلْدَهُ».

امام حسين (ع) فرمود: «ما در عهد رسول خدا (ص) منافقان را نمى‏شناختيم، جز در دشمنى آنها با على و اولادش».

(عيون أخبار الرّضا، ج ۲ ص ۷۲ ص۳۰۵ )

 

۳۲. اثر پذيرش هديه‏

«مَنْ قَبِلَ عَطَاءَكَ، فَقَدْ اَعَانَكَ عَلَى الْكَرَمِ».

امام حسين (ع) فرمود: «آن‏كس كه هديه تو را بپذيرد، تو را در بزرگوارى كمك كرده است».

(بحار الانوار، ج ۶۸ ص ۳۵۷ ح۲۱ )

 

۳۳. نجات از آتش با گريه از ترس خدا

«اَلْبُكَاءُ مِنْ خَشْيَةِ اللّهِ نَجَاةٌ مِنَ النّارِ».

امام حسين (ع) فرمود: «گريه از ترس خدا، باعث نجات از آتش جهنّم است».

(مستدرك الوسائل، ج ۱۱ ص ۲۴۵ ح۳۵ )

 

۳۴. اثر خردمندى و يقين به مرگ‏

«لَوْ عَقَلَ النّاسُ وَ تَصَوّرُوا الْمَوْتَ لَخَرِبَتِ الدّنيَا».

امام حسين (ع) فرمود: «اگر مردم خردمند مى‏شدند و مرگ را باور مى‏داشتند، دنيا ويران مى‏گشت».

(إحقاق الحق، ج ۱۱ ص۵۹۲ )

 

۳۵. گناهى آسانتر از پوزش‏

«رُبّ ذَنْبٍ اَحْسَنُ مِنَ الاِعْتِذَارِ مِنْهُ».

امام حسين (ع) فرمود: «چه بسا گناهى كه نيكوتر از پوزش است».

(بحار الانوار، ج ۵۷ ص ۱۲۸ ح۱۱ )

 

۳۶. غيبت، خورش سگ‏هاى دوزخ‏

«كُفّ عَنِ الْغَيْبَةِ فَإِنّهَا إِدَامُ كِلابِ النّارِ».

امام حسين (ع) فرمود: «از غيبت بپرهيز، كه خورش سگهاى دوزخ است».

(بحار الانوار، ج ۷۵ ص ۱۱۷ ح۲ )

 

۳۷. نهى از منكر

«لا يَنْبَغِى لِنَفْسٍ مُؤْمِنَةٍ تَرَى مَنْ يَعْصِى اللّهَ فَلا تُنْكِرُ عَلَيْهِ».

امام حسين (ع) فرمود: «سزاوار نيست كه مؤمن، گناهكارى را ببيند و او را از گناه باز ندارد».

(كنز العمّال، ج ۳ ص ۸۵ ح۵۶۱۴ )

 

۳۸. اثر نافرمانى خداوند

«مَنْ حَاوَلَ اَمْراً بِمَعْصِيَةِ اللّهِ كَانَ اَفْوَتَ لِمَا يَرْجُوا وَ اَسْرَعَ لِمَا يَحْذَرُ».

امام حسين (ع) فرمود: «كسى كه با نيرنگ و معصيت خدا، در پى به‏دست آوردن چيزى رود، كمتر به آنچه اميد دارد مى‏رسد، و زودتر به آنچه مى‏ترسد، دچار مى‏شود».

(بحار الانوار، ج ۷۵ ص ۱۲ ح۱۹ )

 

۳۹. خير فراوان در پنج چيز

«خَمْسٌ مَنْ لَمْ تَكُنْ فِيهِ لَمْ يَكُنْ فِيهِ كَثِيرُ مُسْتَمْتِعٍ: اَلْعَقْلُ، وَ الدّينُ وَ الاَدَبُ، وَ الْحَيَاءُ وَ حُسْنُ الْخُلْقِ».

امام حسين (ع) فرمود: «پنج چيز است كه در هركسى نباشد، خير زيادى در او نيست: عقل، دين، ادب، حيا و خوش‏خويى».

(حياة الامام الحسين(ع)، ج ۱ ص۱۸۱ )

 

۴۰. پيروى از حق و كمال عقل‏

«لا يَكْمُلُ الْعَقْلُ إِلا بِاتّبَاعِ الْحَقّ».

امام حسين (ع) فرمود: «عقل جز با پيروى از حق، كامل نمى‏شود».


 
 


 
 

 

 
 

 

 
 
 

 

 
 

 

 

 


 
 


 
 

 

 
 

 

 
 
 

 

 
 

 

 

 

خلقت خدا وند

ان کیست که تورا افرید ان کیست که به تو بینایی داده ان کیست که به تو عظمت داده ان کیست که تورا نعمت داده ان کیست ان خداوند باعظمت با کرامت است                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                            نویسنده ... علی اکبر ابراهیمی